Taxılçılığa elmi yanaşma uğurları artırır

Bunun nəticəsində Qobustanda adambaşına 1,4 ton taxıl istehsal edilib

Çoxlarının, özəlliklə də ömrünü-gününü torpağa, halal zəhmətə bağlayanların yaxşı yadında qalmış olar. 1998-ci ildəki müşavirələrin birində kənd təsərrüfatının inkişafı ilə bağlı çıxışında Azərbaycan torpağının bərəkətindən söz açan ulu öndər Heydər Əliyev üzünü kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarına tutaraq demişdi: "Torpağın dilini yaxşı öyrənsəniz, həm özünüz yaxşı dolanarsınız, həm də xalqımıza, ölkəmizə fayda verərsiniz".

Ötən illərin təcrübəsi bir daha sübut edib ki, torpağın dilini, xasiyyətini öyrənmədən böyük fayda götürməkdən, mənfəət qazanmaqdan söhbət gedə bilməz. Torpağın gücdən düşməməsi, həmişə zəhmət adamının könlünü sevindirməsi üçün artıq "dədə-baba üsulları" da (sadəcə, əkmək, səpmək və biçmək) yetərli sayılmır. İndi torpağa qulluq mütləq elmi əsaslarla yanaşma tələb edir. Şumlamadan, səpindən tutmuş, becərməyə, aqrotexniki xidmətə, ziyanvericilərə qarşı mübarizəyə qədər hər şey elmi əsaslara söykənməlidir ki, yüksək məhsuldarlığa nail olunsun.

Bu gün birmənalı şəkildə demək olar ki, ölkəmizdə kənd təsərrüfatı məhsulları istehsalçılarının daha səmərəli fəaliyyət göstərmələri üçün hər cür şərait yaradılıb. Bu şəraitdən Qobustan rayonunun kənd təsərrüfatı ilə məşğul olan fermerləri də maksimum səviyyədə bəhrələnməyə çalışırlar.

Ölkənin aqrar rayonlarından olan Qobustanda ümumi məhsul buraxılışının 60 faizdən çoxu kənd təsərrüfatının payına düşür. Rayonda 34 min hektar əkinəyararlı sahə mövcuddur, lakin bütün sahələr dəmyə torpaqlardır. Bu baxımdan, burada taxıl istehsalı ilə məşğul olmaq daha çox zəhmət, bilik və bacarıq tələb edir. Düzdür, Qobustanda uzun illər taxılçılıqla məşğul olublar, ancaq taxıl istehsalı həmişə təkcə ekstensiv metodlara əsaslanıb. Bu isə yüksək məhsuldarlığın qazanılmasına tam zəmin yaratmayıb.

Kənd təsərrüfatı sahəsində böyük təcrübəyə malik RİH başçısı Adil Məmmədov Qobustanda fəaliyyətə başlayanda ilk öncə diqqəti bu məqama yönəltdi: taxılçılığa tam elmi əsaslarla yanaşmalı, növbəli əkin sisteminin tətbiqinə nail olunmalı və səpin üçün yalnız yüksək məhsuldarlığa malik taxıl sortlarından istifadə etməli. Bütün bunlardan əlavə, torpağın münbitliyinin artırılması üçün aqrotexniki qaydalara düzgün əməl edilsə, hər hektardan orta məhsuldarlığı 22-25 sentnerə çatdırmaq və rayon üzrə 55-60 min ton taxıl istehsal etmək mümkündür.

Qobustan taxılçıları məhz bu istiqaməti özlərinə prioritet seçdilər. Keyfiyyətli şum çıxarılması, əkin materiallarının düzgün seçilməsi, ziyanvericilərə qarşı kompleks mübarizə, yemləmə gübrələrindən normal istifadə, biçin kampaniyasına vaxtında başlanılması və başa çatdırılması, eləcə də digər məsələlərlə bağlı fermerlərlə maarifləndirmə işləri və müzakirələr aparıldı. Nəhayət, həyata keçirilən tədbirlər öz müsbət nəticəsini bu il daha bariz şəkildə göstərdi. 2012-ci ildə rayon üzrə 18841 hektar buğda, 9816 hektar arpa olmaqla, 28657 hektar sahədə əkilmiş taxıl sahəsindən 57610 ton taxıl istehsal olundu. Bu isə rayon üzrə adambaşına 1,4 ton taxıl istehsalı deməkdir. Əldə olunan məhsulun 38726 tonu buğda, 18884 tonu arpadır. Bu da Qobustanın əkinçilik tarixində rekord göstəricidir. Məhsul istehsalı ötən ilə nisbətən 42,5 faiz, rayonun taxılçılığı üçün əlverişli il olmuş 2009-cu illə müqayisədə isə 31,5 faiz çoxdur.

Rayonda fəaliyyət göstərən Bölgə Təcrübə Stansiyası taxıl istehsalında daha çox fərqlənib. Stansiyanın kollektivi 200 hektar taxıl sahəsindən 557 ton məhsul götürərək orta məhsuldarlığı 25,3 sentnerə çatdırıb. Kənd Təsərrüfatı Nazirliyindən də dəfələrlə bu təcrübə stansiyasında taxıl istehsalının inkişafı ilə əlaqədar həyata keçirilən tədbirlərlə ətraflı maraqlanıblar. Rayonun Sündü, Bədəlli, Xilmilli və Poladlı kəndlərində məhsuldarlıq 20,5-20,7 sentner olub.

"2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında əhalinin ərzaq məhsulları ilə etibarlı təminatına dair Dövlət Proqramı"nda 2015-ci ilə qədər ölkə üzrə dənli bitkilərin əkin sahələrinin 900 min hektara, hər hektarın orta məhsuldarlığının 32 sentnerə, ümumi istehsalın 2,8 milyon tona çatdırılması əsas hədəf olaraq müəyyən edilib. Mütəxəssislər bildirirlər ki, bu hədəfə çatmaq üçün Azərbaycanda bütün imkanlar mövcuddur. Qədim taxılçılıq ənənələrinə malik Qobustan rayonunda da müxtəlif səbəblərdən əkin dövriyyəsindən kənarda qalmış torpaqlar istifadəyə qaytarılır və ya heç istifadə olunmamış torpaqlar əkinəyararlı hala salınır. Bu isə məhsul istehsalının artırılmasında mühüm əhəmiyyət kəsb edir.

Qobustanlılar hesab edirlər ki, qazanılan uğurlar rayon üçün son hədd deyil. İşgüzarlığı artırmaqla, əkinçilikdə və becərmədə elmi yanaşmanın miqyasını genişləndirməklə, həmçinin tələb olunan digər tədbirləri düzgün həyata keçirməklə daha böyük uğurlara nail olmaq mümkündür.

Telman NƏZƏRLİ

Azərbaycan.- 2012.- 1 sentyabr.- S.6.