Yeni miniatür kitab

Azərbaycanın oftalmologiya elmini bütün dünyada tanıdan, intellekti, tibbi və pedaqoji fəaliyyəti yüksək mənəvi keyfiyyətləri, yaratdığı fundamental əsərləri ilə məşhur olan akademik, tibb elmləri doktoru, professor Zərifə Əliyeva əsl ziyalı, aydın, işıqlı, nurlu bir şəxsiyyət idi. Bu nəcib insan haqqında çox sözlər deyilib, çox yazılar qələmə alınıb.

Həm həkim, alim, ictimai xadim, həm də ana, gözəl ömür-gün yoldaşı kimi. Bu günlərdə respublika "Kitab" Cəmiyyətinin xəttilə görkəmli alimin zəngin və mənalı həyat yoluna həsr edilmiş yeni miniatür kitab işıq üzü görmüşdür. Kitabın müəllifi yazıçı-publisist, Milli Məclisin deputatı Hüseynbala Mirələmovdur. "İNDİQO" nəşriyyatında buraxılmış 45x50 mm formatlı "Akademik Zərifə Əliyeva" adlı nəşr supercildi, səliqəli və nəfis poliqrafik tərtibatı ilə oxucuların diqqətini cəlb edir. 368 səhifəlik miniatür kitabda böyük şəxsiyyətin həyatının ən əlamətdar, yaddaqalan anları, hadisələri aydın, səlis, publisistik dildə, maraqlı üslubda oxuculara təqdim olunur. Burada Zərifə Əliyevanın yaşadığı ömrün hər dövrü, fəaliyyətinin əhatə dairəsi, elmi axtarışları, qazandığı uğurlar, qayğıları, insanlara xeyirxah münasibəti, hər kəsə xüsusi diqqəti, bir sözlə, fədakarlıqla dolu hər günü, anı öz əksini tapıb.

Yaxınlarının, doğmalarının, həmkarlarının, onu tanıyanların xatirələri əsasında yazılmış əsərin ilk bölümü "Əbədiyyət dastanı" adlanır. Bu xatirələrin içində hər ilin öz sözü, sevinci var. İlk sətirlərdən istedadlı tibb alimi Zərifə Əliyeva ilə görkəmli dövlət xadimi, ulu öndər Heydər Əliyevin - bu iki böyük şəxsiyyətin əfsanəvi məhəbbətə çevrilən qarşılıqlı sevgisi, səmimi münasibəti, bir-birlərinə olan hörmət və ehtiramları yazının ana xəttini təşkil edir.

Miniatür nəşrdə Zərifə Əliyevanın yeniyetməlik, gənclik, tələbəlik illəri, müharibə dövründə respublikada yaradılmış hospitallarda rəfiqələri ilə birlikdə yaralı döyüşçülərə yardımı, başqalarının dərdinə, kədərinə acımaq, köməyinə çatmaq kimi alicənab hissləri qələmə alınmışdır. Atası - dövrün böyük ziyalısı, dövlət xadimi Əziz Əliyev, müəllimi professor Umnisə Musabəyova ilə bağlı xatirələr, Zərifə xanımın peşəkar göz həkimi kimi formalaşmasında onların verdiyi məsləhətlər, həkim-xəstə münasibətlərində həssaslıq, səmimiyyət, açıqlıq, aydınlıq, ən gərgin dəqiqələrdə ona bəslənilən ümid, inam maraqlı epizodlarla publisistik dildə öz əksini tapmışdır. Zərifə Əliyeva müasir dünyada həkim etikasından bəhs edən "Yüksək əqidə" adlı əsərində özünün insan kredosu ilə bütövlük təşkil edən sənətinin sirlərini açır: "Vicdan bizim əsas hakimimizdir. Çətin dəqiqələrdə də, xoşbəxt saatlarda da onunla baş-başa qalanda o, soruşur: Ağ xalat geyməyə haqqın varmı? Sənin əllərin xəstəlikdən əziyyət çəkənə yalnız biliyini deyil, həm də qəlbinin həyəcanını, ürəyinin yanğısını çatdıra bildimi?.. Yaxşı həkim həmişə xəstə ilə birlikdə həyəcan keçirir, xəstənin ağrısını şəxsi ağrısı hesab edir. Əgər sağlamlığını itirən şəxs yenidən ona qovuşursa, demək, həkim də yenidən həyata qayıdır, doğulur. Bizim sənətimizin mənəvi təməli də elə bundadır. Həkim peşəsi mücahidlikdir. O, əsl fədakarlıq, geniş ürək və təmiz niyyət tələb edir". Mükəmməl psixoloq olan Zərifə xanım başa düşürdü ki, xəstə ilə etibarlı ünsiyyət həkimin ən yaxşı köməkçisidir.

Kitabda ən maraqlı "Zərifə və Heydər" bölməsidir. Burada iki böyük şəxsiyyətin ömür yoluna nəzər salınır, ulü ondər Heydər Əliyevin etirafları qələmə alınır: "Mən həqiqətən, onu çox sevirdim. Onun da mənə olan məhəbbətini hiss edirdim". Vaqif Mustafayevin bu mövzuya həsr etdiyi "Əsl məhəbbət haqqında" adlı həyəcanlı, dramatik bir filmdə söylənən etiraflar, onların məhəbbəti bu insanların taleyinə düşən neçə-neçə sınaqlara dözdü, öz ziyası ilə onların ailə ocağını şərəfləndirdi. Sevil Əliyevanın anası Zərifə xanım haqqında söylədiyi fikirlər oxucuları daha maraqlı məqamlarla tanış edir. "Zərifə Əliyeva şəxsiyyətinin gücü məhz onun insanların qayğı və iztirablarına, niyyət və arzularına fədakarcasına xidmətindədir. Zərifə xanım dövlət və mədəniyyət sahələrində daha böyük səmərə verə bilərdi. Lakin taleyin əmri ilə elə bir insana rast gəldi ki, onun qismətinə millətin lideri olmaq missiyası, qüdrətli dövlət qurucusu, cəmiyyəti dəyişdirən islahatçı olmaq missiyası yazılmışdı. Zərifə xanım bu adamın sevilən və sevən həyat yoldaşı olaraq onun görəcəyi işlərin miqyasını dərk edərək onun arxadaşı olmağı özünə borc bildi".

Miniatür nəşrdə akademik Zərifə Əliyevanın həkim, alim, pedaqoq kimi xarakterini səciyyələndirən xüsusiyyətlər tibb elmləri doktoru, professorlar A.N.Dobromıslovun, Z.Skripçenkonun, akademik V.Şmelyovanın, elm xadimləri N.Şulpinanın, M.M.Krasnovun, Tamerlan Əliyevin, Cəmil Əliyevin xatirələrində daha aydın açılıb göstərilmişdir. Məqalədə oxuyuruq: "Onun sadəliyi təsvirəgəlməzdir. Akademik, əməkdar elm xadimi, müxtəlif mükafatların laureatı olmasına baxmayaraq, Zərifə Əziz qızına hər hansı sadə insan müraciət edə bilərdi və o, hamıya kömək əlini uzatmağa çalışırdı".

Kitabda Zərifə Əliyeva haqqında ən maraqlı və dəyərli fikirlər ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən söylənən xatirələrdir. Bu xatirələr əsərin "Unudulmaz insan" və "İstedad-tale-ömür" bölmələrində toplanmışdır. "Mənim müvəffəqiyyətli xidmətimdə ailəm böyük rol oynamışdır. Mən ona görə xoşbəxt idim ki, mənim Zərifə xanım kimi həyat yoldaşım vardı və o, mənim ailəmdə çox gözəl mənəvi mühit yaratmışdı". Bu sözlər Zərifə Əliyevanın fədakarlıqlarla dolu ömrünə verilən ən yüksək qiymət idi.

Əsərdə anası Zərifə xanım haqqında maraqlı, həlim, duyğulu fikirlər ölkə başçısı, Prezident İlham Əliyev tərəfindən söylənilir: "Mənim anamın ailəsi o vaxtkı cəmiyyətin ən ziyalı hissəsinə mənsub olub... Atasının - Əziz Əliyevin həyatı Zərifə xanım üçün doğma xalqının tarixinin ayrılmaz hissəsi idi... O, eyni zamanda, bütün həyatı boyu Çexova və Raxmaninova dərin hörmət bəsləyib. Əgər Çexov ona həkim kimi, insan kimi cəmiyyətin problemlərini başa düşməkdə yaxın idisə, Raxmaninovun musiqisi ona daxili sakitlik verirdi, onu təlaşdan, qərarsızlıqdan azad edirdi... Bizimlə keçirdiyi son günlərdə Zərifə xanım bilirdi ki, ömrü sona çatır, özü də, bütün həkimlər də bu barədə tam açıq danışırdılar... Ölüm fikri onu qorxutmurdu. Onu narahat edən onsuz qalacaq adamlar idi... O, çox gözəl başa düşürdü ki, əbədiyyət qarşısında hər şey kiçikdir, müvəqqətidir, qalan ancaq yaxşılıqdır. Onu sakitləşdirən məhz bu idi.

Mənim anam əsl alim idi. O, tibbin bütün incəliklərini öyrənməyə səy göstərirdi. Bununla belə, bizi Azərbaycanın layiqli vətəndaşları kimi tərbiyə etməyə, böyütməyə vaxt tapırdı. O, həmişə mənim qəlbimdədir".

Əsəri yekunlaşdıran bölüm "Son məktub" adlanır. "Məndən ötrü narahat olma, uşaqlara yaxşı bax. Unutma ki, mən səni sevirəm...". Bu sözlər "tariximizin əfsanəvi şəxsiyyətləri arasında layiqli yer tutan, böyük şərəf və şöhrət qazanan" Zərifə Əliyevanın son məktubundan sətirlərdir. Onun yaşadığı ömür "millət üçün iftixar mənbəyi və nümunə" olmuşdur. Akademik Zərifə Əliyeva həyatı boyu gözlərə nur bəxş edərək zülmət və qaranlıqla mübarizə aparmışdır. Bu istək onun parlaq obrazını qeyri-adi bir nəcibliyə qovuşdurmuşdur.

100 nüsxə tirajla çap olunmuş miniatür kitabda 42 fotoşəkil yerləşdirilmişdir. Nəfis tərtibatlı bu nəşr "H.Halal: hər şey poliqrafiya üçün" müəssisəsinin sponsorluğu ilə çap olunmuşdur.

İradə ƏLİYEVA

Azərbaycan.-2012.- 8 sentyabr.- S. 9.