Ermənistan ordusu ağır sarsıntılar içindədir

Bu ordunun hərbi qulluqçuları işgəncələr altındadı

Bu gün Ermənistan bütün sferalarda olduğu kumi, ordu quruculuğu sahəsində də ağır problemlərlə üz-üzə dayanıb. Ordu büdcədən maliyyələşir. Büdcə isə ölkəni öz ağuşuna almış ağır iqtisadi böhran üzündən suyu sovrulmuş dəyirmana dönüb. Vaxtilə öz gəlirləri ilə büdcəyə yardımçı olan nəhəng sənaye müəssisələrinin əksəriyyətinin qapıları qapanıb. İşsizlik əzabına düçar olmuş yüz minlərlə təcrübəli mütəxəssis, xüsusilə, hərbi səfərbərlik yaşına çatmış gənclərin böyük əksəriyyəti bir parça çörək xatirinə cəlayi-vətən olub.

Ölkə qadınların, azyaşlı uşaqların və iş qabiliyyətini itirmiş qocaların ümidinə qalıb. Vaxtilə 1 milyondan artıq azərbaycanlını öz doğma yurd-yuvalarından didərgin salanların özləri indi didərginə dönüblər. Ölkədə inflyasiya artıb. Ərzaq məhsullarının qiymətləri azı 2-3 dəfə bahalaşıb. Uzun illərdən bəri öz yerində ayaq döyən, artımdan məhrum, cüzi maaş və təqaüdlər belə bəzən aylarla ödənilmir. Ölkənin idarəetmə orqanlarında və dövlət strukturlarında baş alıb gedən rüşvətxorluq və korrupsiya onsuz da ağır problemlər bataqlığında çırpınan, Rusiya və İranın, həmçinin əcnəbi ölkələrdəki erməni diasporlarının cüzi ianələri ilə dolanan dövləti daha çıxılmaz vəziyyətdə qoyub.

Dövlət strukturlarının uzun illərdən bəri ciddi daxili çəkişmələr və qarşıdurmalar meydanına dönməsi bir çox idarəetmə orqanlarını iflic vəziyyətinə salıb. Bu hal Ermənistan silahlı qüvvələrində, hüquq-mühafizə orqanlarında daha çox nəzərə çarpır. Dövlət məmurlarının öz vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etmələri, rəhbər şəxslərin ölkənin və millətin faciəli taleyini unudub yalnız öz şəxsi mənafelərini güdmələri Ermənistanın gələcəkdə daha böyük sarsıntılara düçar olacağından xəbər verir.

Ermənistan silahlı qüvvələrində nizam-intizam pozulub. Şəxsi heyətin mənəvi-psixoloji vəziyyəti gərgindir. Ötən il orduda 2216 cinayət hadisəsi baş verib ki, bu da 2010-cu ildəkindən xeyli artıqdır. Ermənistan ordusunda əsgərlərin əsəb gərginliyi üzündən bir-birlərini güllə yağmuruna tutması, zabitlərin əsgərləri təhqir etməsi, onlara işgəncələr verməsi adi hala çevrilib. Ermənistan hüquq müdafiəçilərinin məlumatına görə, bu cür əxlaqsızlıq və yaramazlıq halları Xankəndi və Şuşadakı hərbi hissələrdə daha geniş şəkil alıb. Hərbi hissələrdə əsgərlərin zorlanmasından tutmuş, rüşvətxorluq və silahların gizli yolla satışınadək ən ağır cinayətlərə rəvac verilir.

Ermənistan Əsgər Anaları Komitəsinin bu yaxınlarda güc orqanlarına, insan hüquqlarını müdafiə strukturlarına və ölkə prezidentinə ünvanladıqları məktubda hərbi hissələrin demək olar ki, hamısında rüşvətxorluq, dövlət əmlakını mənimsəmə, sovetlər dövründən qalma "dedovşina", fərarilik, əxlaq pozğunluğu və təcavüz hallarının olduğu bildirilmiş, bu anarxiya və başıpozuqluğun aradan qaldırılması üçün təcili tədbirlər görülməsi tələb edilmişdir. Bu vəziyyət Ermənistanın işğal etdiyi Azərbaycan ərazilərində yerləşdirilmiş hərbi birləşmələrdə daha çox müşahidə olunur. Orada baş verən rüşvətxorluq və dövlət əmlakını mənimsəmə kimi cinayətlərin baş verməsinə əsas səbəb zabitlərin maaşlarının minimum yaşayış tələbatına çatmamasıdır. İlin əvvəlindən bu günədək hərbi hissələrdəki zabitlər yüzlərlə əsgərdən pul tələb etmiş və tələbatları ödənilməyəcəyi təqdirdə onları ağır işgəncələrə məruz qoyacaqlarını bildirmişlər. Əsgərlər bu barədə valideynlərinə məlumat vermişlər. Onlardan yalnız 2 nəfəri rəsmi şəkildə yuxarı dairələrə şikayət etdikləri üçün, güya "intihar ediblər" adı ilə o dünyaya göndərilmişdir.Bu günlərdə erməni hüquqşünasları Yerevanda keçirilən mətbuat konfransında hərbi hissələrdəki zorlamalara son qoymaq üçün Ermənistan ordusuna qadınların cəlb olunması barədə təklif də irəli sürüblər. Hətta Vaqe Qriqoryan adlı bir vəkil həyasızcasına bildirib ki, "orduda kişilər arasında cinsi əlaqəyə səbəb orada yalnız kişilərin olmasıdır. Əgər qadınlar cəlb olunsa, zabitlər öz həmcinslərindən olanlara qarşı bu əxlaqsızlığa son qoyarlar". Öz qızlarının, ana və bacılarının namusunu, şərəf və ləyaqətini, hüquqlarını qorumağa borclu olan hüquq müdafiəçisinin bu iyrənc təklifi bu millətin nə qədər çirkin xislətə malik olmasının əyani nümayişidir.

Son iki ildə erməni silahlı qüvvələrində çox ağır vəziyyət yaranıb. Buna səbəb 1991-1993-cü illərdəki aktiv hərbi əməliyyatlar üzündən Ermənistanın var-yoxdan çıxması, dünya ölkələrinin əksəriyyətini öz ağuşuna almış ağır iqtisadi böhran üzündən xaricdəki erməni diasporlarının Ermənistan iqtisadiyyatına yardımının xeyli azalması, erməni cəmiyyətində doğum səviyyəsinin xeyli aşağı düşməsi və son nəticədə bu gün orduya çağırış üçün sağlam gənclərin yoxluğudur.

Bu gün Ermənistan ordusunda fərarilik, hərbi hissəni özbaşına tərketmə halları kütləvi şəkil alıb. Əsasən də, işğal altında olan Xocavənd və Füzuli rayonları ərazisində bu, daha çox özünü göstərir. Ermənistandan olan çağırışçılar və aşağı rütbəli zabitlər ordudakı başıpozuqluqdan, haqsızlıq və ədalətsizlikdən canlarını qurtarmaq üçün özlərini xəstəliyə vurub müxtəlif yollarla hospitallara düşməyə can atırlar. İş o yerə çatıb ki, hərbi komandanlıq hətta xəstəliyə düçar olmuş əsgər və zabitlərin belə müalicə məqsədilə Xankəndidə yerləşən hospitallara yerləşdirilməsinə və onların məzuniyyətinə ən sərt formada qadağa qoyub. Əsgərlərin döyüş mövqelərindən qaçmalarının qarşısını almaq üçün orduda kazarma vəziyyəti elan edilib ki, bu da zabit heyəti tərəfindən böyük narazılıqla qarşılanıb.

Ermənistan prezidentinin gənclərin hərbi xidmətə çağırışı ilə əlaqədar yeni fərmanı hərbi komissarları çıxılmaz vəziyyətdə qoyub. Hərbi xidmət yaşı çatmış sağlam gənclərin əksəriyyətinin ölkəni tərk etməsi üzündən silahlı qüvvələrin şəxsi heyətini formalaşdıra bilməyən hərbi komissarlar həkimlərin və valideynlərin kəskin etirazlarına baxmayaraq xəstə və yararsız gəncləri də zorla hərbi xidmətə cəlb etmək məcburiyyətində qalıblar ki, bu da son nəticədə xəstə gənclərin sağlıq vəziyyətinin daha da pisləşib kritik həddə çatması ilə sonuclanır. Hətta müalicə vaxtı zorla xəstəxana palatasından çıxarılaraq hərbi xidmətə göndərilmiş onlarca gəncin ağır işlərə cəlb olunması, həmçinin dərman və qida çatışmazlığı üzündən qısa müddətdə dünyasını dəyişməsi əhali tərəfindən böyük narazılıqla qarşılanıb.

Ermənistanda fəaliyyət göstərən Helsinki Vətəndaş Cəmiyyəti Assambleyasının qeyri-sağlam gənclərin ordu sıralarına çağırılmasına etiraz əlaməti olaraq verdiyi son bəyanatda da Ermənistan ordusunda hərbi qulluqçuların nizam-intizamının, mənəvi-psixoloji, maddi və fiziki vəziyyətinin ötən illərə nisbətən daha da pisləşdiyi, fərarilik, ölüm, intihar, təcavüz və digər nizamnamədən kənar halların sayının durmadan artdığı bildirilir. Hərbi hissələrin əksəriyyətində tibb məntəqələrinin yoxluğu və tibbi kadrların çatışmazlığı üzündən hərbi xidmət zamanı xəstələnən əsgər və zabitlərin müalicə olunmaq imkanından məhrumluğu, insan hüquqlarının hər addımbaşı pozulduğu qeyd olunur. Bu ilin 9 ayı ərzində Ermənistan silahlı qüvvələrində 1850 neqativ hal baş verib ki, onların da azı 82 faizi ağır və yüngül cinayət tərkiblidir. Orduda ağır xəstəliklər, silahla qeyri-düzgün davranma, daxili münaqişələr üzündən ölənlərin və intihar edənlərin sayı aybaay artır. Hərbi ekspertlərin fikrincə, iqtisadi imkanlardan məhrum gənclərin və döyüş qabiliyyətli insanların ölkəni kütləvi surətdə tərk etməsi üzündən insan resursları ilbəil tükənən orduda bir tərəfdən də itkilərin artımı bu sayaq davam etsə, yaxın gələcəkdə Ermənistanın müdafiə və təhlükəsizlik sektorunda çox gərgin vəziyyət yaranacaq. Hazırda erməni ordusunda ciddi qütbləşmə gedir. Mənəm-mənəmlik iddiaları üzündən Yerevan erməniləri ilə Qarabağ ermənilərinin bir-birlərilə əks mövqedə dayanmaları milli birliyi parçalayır və ordunun formalaşmasına ciddi maneçilik törədir. Söz yox ki, bu cür aşınmaya məruz qalıb daxili didişmələr meydanına çevrilən bir ordudan yüksək döyüş qabiliyyəti gözləmək də olmaz. Tarix boyu vahid vətənləri olmayan bir millətdə söz yox ki, vətənpərvərlik hissi də ölür. Zorla beyinlərinə yeridilmiş "Böyük Ermənistan" xülyasının boş bir əfsanə olduğunu dərindən dərk edən bəzi əsgər və zabitlərin ilk çətin sınaqlarda ya fərari kimi silahlarını tullayıb döyüş bölgəsini tərk edəcəkləri, ya da bir-birlərinin üzərinə silah qaldıracaqları şübhə doğurmur. Ermənistan ordusundakı bu ağır mənəvi sarsıntılardan Serj Sarkisyan hakimiyyəti də xəbərdardır. Müharibə başlayacağı təqdirdə vahid əqidə bayrağı altında birləşmiş vətənpərvər, mübariz və döyüşkən Azərbaycan ordusunun onları asanlıqla diz çökdürəcəyini işğalçı ölkədə yaxşı dərk edirlər.

Zeynal VƏFA

Azərbaycan.-2012.- 23 sentyabr.- S. 5.