TANAP təbii qazı Türkiyəyə və Avropaya daha böyük həcmdə nəql etməyə imkan yaradacaq

Azərbaycanın sürətli inkişaf dinamikası yeni-yeni qlobal layihələrin həyata keçirilməsinə imkan verir. Bu, ölkəmizin iqtisadi qüdrətini artırmaqla bərabər, dünyada baş verən hadisələrə təsir imkanlarını artırır. Qədim İpək Yolunun modernləşdirilməsi, Rusiya və İran istiqamətində tranzit marşrutlarının yenidən qurulması, Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin çəkilişinin sürətləndirilməsi, çoxşaxəli regional infrastruktur sisteminin yaradılması buna misal ola bilər.

Ümumiyyətlə, enerji təchizatının şaxələndirilməsi prioritet kimi həmişə Azərbaycan hökumətinin qarşıya qoyduğu əsas məsələlərdən biridir. Dövlətimizin enerji siyasətinin əsas məqsədi qaz ixrac boru kəmərləri şəbəkəsini genişləndirməklə yaxın-uzaq ölkələrə etibarlı çıxış əldə etməkdir. Azərbaycan ilə Türkiyə arasında TANAP - Trans-Anadolu qaz kəmərinin inşasına dair ikitərəfli sənədlərin imzalanması bu baxımdan mühüm addımdır. "Cənub enerji dəhlizi" layihəsinin əsasını təşkil edən TANAP Türkiyə və Avropa istehlakçılarını Azərbaycan qazı ilə təchiz etmək məqsədi daşıyır. Qısa bir zamanda beynəlxalq birliyin enerji gündəmində qərar tutmuş TANAP layihəsi nəinki iki qardaş ölkə arasında strateji əməkdaşlığı yeni səviyyəyə qaldırdı, eyni zamanda, Avropanın enerji təhlükəsizliyi məsələsinin praktik həlli üçün mühüm təkan oldu. Kəmərin ilkin ötürücülük qabiliyyəti 16 milyard kubmetr həcmində planlaşdırılır. Gələcəkdə "Şahdəniz-2" layihəsi və Xəzərin Azərbaycan sektorundaki digər yataqlarından hasil olunacaq qaz artdıqca bu göstərici dəyişə də bilər. Layihələni həyata keçirmək üçün ARDNŞ (80 faiz), Türkiyənin BOTAŞ və TPAO şirkətləri (20 faiz) tərəfindən birgə müəssisə yaradılıb. "Şahdəniz" konsorsimunun üzvləri olan BP, Statoyl və Total şirkətləri bu layihədən pay almaq üçün müraciət etmişlər.

Dövlət başçısı İlham Əliyev Trans-Anadolu qaz kəməri layihəsini bir neçə səbəbə görə tarixi layihə adlandırıb: "İlk növbədə bildiyiniz kimi, uzun illərdir ki, Azərbaycan və ümumiyyətlə, Xəzər qazının Avropaya çatdırılmısı ilə bağlı müzakirələr, danışıqlar aparılır, konfranslar, zirvə görüşləri keçirilir. Ən azı son yeddi il ərzində bu məsələ ilə bağlı müzakirələr gedir, ancaq nəticə yoxdur. Belə olan halda biz qərara gəldik ki, bu sahədə də Azərbaycan liderliyi öz üzərinə götürməlidir. Qısa müddət ərzində türkiyəli tərəfdaşlarımızla bu məsələ ilə bağlı müzakirələr, danışıqlar aparıldı. Layihəyə ad verildi - TANAP. Trans-Anadolu Qaz Kəməri bütün məsələlər həllini tapdıqdan sonra keçən ay İstanbul şəhərində gözəl mərasim keçirildi və TANAP ilə bağlı bütün sənədlər imzalandı. Yəni bu layihəyə start verildi. Bir daha vurğulamaq istəyirəm ki, bu layihə sırf Azərbaycan-Türkiyə layihəsidir".

Ölkə rəhbəri layihənin uğurlu nəticələr verəcəyini əminliklə bildirir: "Tam əminəm ki, bu layihənin uğurlu nəticələri olacaq. Çünki bugünə qədər Azərbaycan tərəfindən irəli sürülmüş layihələrin heç biri iflasa uğramayıb. Hər biri gözəl nəticələrlə sonuclanıb. Bakı-Tbilisi-Ceyhan, Bakı-Tbilisi-Ərzrum, Bakı-Supsa, Bakı-Novorossiysk kəmərləri və digər kəmərlər Azərbaycan tərəfindən icra edilib... Biz bütün hədəflərə çatmışıq. Bu gün bir daha demək istəyirəm ki, Azərbaycan öz enerji təhlükəsizliyini təmin edib, başqa ölkələrin enerji təhlükəsizliyi məsələsinin həllində iştirak edir və gələcəkdə daha da geniş şəkildə iştirak edəcəkdir. Bu bizə imkan verəcək ki, öz qaz resurslarımızı Türkiyəyə və ondan sonra Avropaya daha böyük həcmdə nəql edək". Prezident İlham Əliyev diplomatik xidmət orqanları rəhbərlərinin dördüncü müşavirəsindəki çıxışında da enerji diplomatiyamızdan danışarkən TANAP-la bağlı bildirmişdir ki, Avropra İttifaqına üzv olan ölkələrin enerji balansında Azərbaycan neftinin payı 25-30 faizdir. Azərbaycanın qazı Avropa məkanında gözlənilir və biz bu istiqamətdə işlər aparırıq: "Bu gün TANAP layihəsinə qoşulmaq istəyənlərin sayı artır. Avropa ölkələri rəsmi olaraq bu layihələrə dəstək verir. Əgər biz bu layihəni ortaya qoymasaydıq nələr olardı? Hazırda bizim orada 80 faiz payımız var. Bu layihə bizə imkan verəcək ki, yüz il bundan sonraki dövrdə də Azərbaycan etibarlı enerji təminatçısı olsun. Ən azı yüz il. Bizim maliyyə gücümüz, siyasi gücümüz artacaqdır, təsiretmə imkanlarımız genişlənəcəkdir və bizimlə daha çox hesablaşacaqlar..."

Azərbaycan Prezidenti bu yaxınlarda Fransada işgüzar səfərdə olarkən də TANAP-ın perspektivlərindən danışmışdı: "İqtisadi göstəricilərə nəzər salsaq, düşünürəm ki, biz iqtisadiyyatın şaxələndirilməsinə nail olmuşuq. Azərbaycanın təsdiq edilmiş təbii qaz ehtiyatları 2,5 trilyon kubmetrdən çoxdur. Artıq qeyd etdiyim kimi, biz yeni boru kəməri sistemi üzərində də iş aparırıq. Bu layihə, xüsusilə regionun və Avropanın enerji xəritəsini dəyişəcək TANAP layihəsidir. Layihədə Fransa şirkətlərini tərəfdaş kimi görməyə şad olarıq".

Fransa Sahibkarlar Təşkilatının - MEDEF-in üzvü Mişel Borrel də bu məsələyə toxunaraq, Azərbaycanın gələcəyini vurğuladı: "Biz CP, onun genişləndirilməsi və Türkiyədən keçməklə Avropa bazarlarına gedəcək TANAP layihəsi üçün Sizin də qeyd etdiyiniz kimi, strateji cəhətdən əhəmiyyətli infrastrukturun qurulmasında həm operator və SOCAR-la birlikdə işləmişik. Sonra bu iki rəqib boru kəməri qazı ya İtaliya, ya da daha yuxarı, Avstriyaya-Avropa qaz bazarının bir hissəsinə çatdıracaqdır. Bu sahədə tərəfdaşlıq əsas şərtdir".

Göründüyü kimi, Azərbaycan Avropanın enerji təhlükəsizliyi məsələləri ilə bağlı tərəfdaşlarla birgə fəaliyyət göstərir. Gələcəyinə böyük ümidlərlə baxılan TANAP da çox keçmədən şaxələndirilmiş iqtisadiyyatımızın bir qoluna çevriləcək.

Azərbaycan.-2012.- 29 sentyabr.- S. 1.