Dilim dillər tacıdır

Dil xalqın ən qiymətli sərvəti, onun əbədiyaşam pasportudur. Dil millətin tamlıq, bütövlük və monolit həmrəylik vəsiqəsidir. O, bütün dövrlərdə, bütün ictimai-siyasi parametrlərdə xalqın dəyişməz və sabit qalan mənəvi dəyərdir. Ulu öndər Heydər Əliyev vaxtilə türk dünyası yazarlarının III qurultayındakı nitqində iftixarla demişdi: "Mən fəxr edirəm ki, türk dilləri qrupuna daxil olan Azərbaycan dili bu qədər zəngindir, bu qədər bədii ifadələrlə doludur. Öz şirinliyinə görə o, əsl şeir dili, poeziya dilidir. Dilimizin o qədər böyük lüğət fondu var ki, biz həyatın bütün sahələrinə aid olan fikirlərimizi öz ana dilimizdə asanlıqla ifadə edə bilirik".

Azərbaycan dilinin tədqiqi sahəsində apardıqları ciddi araşdırmalara görə hələ 1974-cü ildə respublikamızın bir qrup dilçi aliminin dövlət mükafatına layiq görülməsi, ana dilimizin statusunun daha da möhkəmləndirilməsi, Azərbaycan dilinin tarixinə, dialektologiyasına və digər çoxsaylı dil problemlərinə dair fundamental tədqiqatlar aparılmasına yardımçı olacaq yeni bir elm məbədinin - respublikamızda ilk dilçilik institutunun yaradılması da ulu öndərin ana dilimizə diqqət və ehtiramın bariz nümunəsidir. Məhz ümummilli liderimizin ana dilimizə tükənməz məhəbbətinin və möhkəm prinsipiallığının nəticəsidir ki, 1978-ci ildə Konstitusiyamızın 73-cü maddəsinə Azərbaycan dilinin dövlət dili olması barədə xüsusi bir müddəa daxil edildi. Hər bir məsələnin imperiyanın ciddi nəzarəti altında olduğu o ağır dövrdə bütün müttəfiq respublikalar arasında ilk dəfə olaraq Azərbaycanda ana dilinə dövlət dili statusu verilməsi çox böyük risk tələb edən, sözün əsl mənasında misilsiz hünər, qətiyyyət və cəsarətli bir addım idi.

Milli Məclisin 4 yanvar 2003-cü ildə qəbul etdiyi "Azərbaycan Respublikasında dövlət dili haqqında" Azərbaycan Respublikasının Qanunu və dil siyasəti haqqında normativ aktlar da o dahi şəxsiyyətin ana dilimizə olan tükənməz sevgisinin və onun daha da zənginləşməsi və tərəqqisi naminə apardığı mübarizənin əyani sübutudur.

Respublika Prezidenti İlham Əliyevin 9 aprel 2013-cü il tarixdə "Azərbaycan dilinin qloballaşma şəraitində zamanın tələblərinə uyğun istifadəsinə və ölkədə dilçiliyin inkişafına dair Dövlət Proqramı"nın təsdiq edilməsi haqqında imzaladığı sərəncam da ana dilimizin dövlət dili kimi tətbiqi işinin təkmilləşdirilməsi, dünya azərbaycanlılarının əsas ünsiyyət vasitəsinə çevrilərək beynəlxalq aləmdə nüfuzunun daha da yüksəldilməsi, milli həmrəyliyin daha da qranitləşməsi yolunda atılan uğurlu addım kimi dəyərləndirilməlidir. Ürəyimin dərin qatlarından süzülüb gələn aşağıdakı misralar da məhz doğma ana dilimizə olan tükənməz məhəbbətin təzahürüdür:

Daim şöhrət olub ulu tarixə,

Günümüz, ayımız, ilimiz bizim.

Anamız Həvvanın bətnindən qopan,

İlk insan səsidir dilimiz bizim.

Qiyməti bilinməz bir incidir o,

Yarışa girməsin dünya dilləri,

Onsuz da bilirəm, birincidir o.

Ucalır içimdən qürurlu bir səs:

Fars dilin hökmdar taxtından yıxıb,

Orda Türk dilimi əyləşdirən kəs,

Mahmud Qəznəvi yox, Sultan Murad yox,

Dahi Füzulimiz oldu, əzizim!

Qələmi qələbə çaldı dilimdə,

"Leyli Məcnun"iylə Yer kürəsini,

O heyrət toruna saldı dilimdə.

Tanrı gücündədir dilimin gücü,

100 bal zəlzələdir zilimin gücü.

Bununçün "Türkmənçay" mənim içimdən

Ulu cənubumu qoparsa belə,

Qədim şimalımı qoparsa belə,

Dilimi dilçəkdən qoparammadı.

Hətta dar ayaqda qoparılsa da,

Mənsiz bir dünyaya aparılsa da,

Dilçək ki, qalacaq...o, dilə candır.

Çünki dilçək özü Azərbaycandır.

Dilsiz vahid ürək söküm-sökümdür,

Dil milli əxlaqım, milli kökümdür

Xalqım bu kök üstə pərvəriş tapıb.

Qışım da bahardı, yazdı bu dildə,

Əcdadım holavar nəğmələrini,

Torpaq varaqlara yazdı bu dildə.

Dahi Üzeyrim "Koroğlu cəngi"n,

Dünyanın qəlbinə qazdı bu dildə.

Mən 60 milyonluq dil sahibiyəm,

70 məmləkətdən pərvaz eyləyib,

"Mən varam" hayqıran zil sahibiyəm.

Ona qurban verrəm özümü belə,

Mən bütün dillərin lüğət fonduna,

Dəyişməm adi bir sözümü belə.

Şəhriyar yad dilin əsarətində,

Susmadı...qeyrətdə öndərdi bizə.

O "Heydər babaya salam" sovqatın,

Doğma dilimizdə göndərdi bizə.

Bu gün içimdəki yara bağımın,

Mənim mənsiz qalmış Qarabağımın,

Mənim Təbrizimin, Zəngəzurumun,

Ərzi silkələyən zilidir bu dil!

Bu gün beş qitədə pərvaz eyləyən,

Ana himnimizin dilidir bu dil!

Yurdumun hər çölü-biyabanında,

Müqəddəs Şəhidlər xiyabanında

Dolaşan ruhların dilidir bu dil!

Bir insan səsinə möhtac saraydan,

Qoynu səs-küy dolu kaha yaxşıdır.

Öz ana dilini danan kimsələr,

Lal olsa, kar olsa daha yaxşıdır!

Min il yaşasam da ondan doymaram,

Anamın dilidir bu dil...qoymaram,

Ona yad dillərdən peyvənd vurula.

Lalədir, nərgizdir, qızılgüldür o,

Görün bir necə də ətir qoxuyur.

Dinləyin bülbülün şaqraq səsini,

O mənim dilimdə nəğmə oxuyur!

Alqış dilimdəki ulu qeyrətə,

Mənim "Şur dəsgahı"m, "Zabul segah"ım,

Bu dildə dünyanı saldı heyrətə.

Doğuldum...bu dildə oxundu laylam,

Körpəm də bu dildə bəslənəcəkdir.

Şadam, öləndə də mənim ruhuma

Bu dildə dualar səslənəcəkdir.

Dumanlı olsa da bu gün qarşımız,

Yenə də bu dildə ucalacaqdır,

Sabah Qarabağdan zəfər marşımız!

Zeynal VƏFA

Azərbaycan.-2013.- 5 may.- S.11.