Baş verən hadisənin ssenari olduğuna dair rəylər var

Moskvadakı məlum olayların qızışdırılmasında erməni barmağı görünür

Moskva şəhərinin Qərbi Biryulevo rayonunda Rusiya vətəndaşı Yeqor Şerbakovun adi məişət zəminində öldürülməsi və hadisəni törətməkdə şübhəli bilinən, əməkçi miqrant qismində çalışan Azərbaycan vətəndaşı Orxan Zeynalovun həbsi ətrafında baş verən olaylara fərqli rakurslardan yanaşılır. Məişət zəminində baş verən ölüm hadisəsinin bu qədər böyüdülməsi onu deməyə əsas verir ki, Rusiya və Azərbaycan münasibətlərini pozmaqda maraqlı olan qüvvələr bundan fürsət kimi yararlanmağa çalışırlar. Hər iki dövlətin siyasətçiləri, politoloqları isə hadisədən sonra Rusiyada baş verən olayların böyüməməsi və manipuliyasiya edilməməsi üçün səylər göstərirlər.

Milli Məclisin İnsan hüquqları komitəsinin sədri Rəbiyyət Aslanova da mətbuata açıqlamasında bildirib ki, baş verən hadisənin ssenari və siyasi texnologiya olduğuna dair rəylər var. Bu səbəbdən də onlara həssas yanaşmaq lazım gəlir: "Çünki hadisənin baş verdiyi ölkədə daxili problemlərdən, siyasi mübarizədən cəmiyyəti yayındırmaq, xalqa problemlərin səbəbkarı kimi "gəlmələr"i göstərmək, müxalifətin güclənməsinin qarşısını almaq və s. məqsədlərlə adi məişət xarakterli cinayətdən siyasi şou düzəldilməsi başqa cür izah edilə bilməz".

Komitə sədri vurğulayıb ki, Orxan Zeynalovun qətl törətməsini hələ məhkəmə sübut etməlidir. Bütün normal ölkələrin qanunvericiliyində olduğu kimi, Rusiya qanunlarında da, elə Rusiyanın qoşulduğu beynəlxalq konvensiyalarda da "təqsirsizlik prezumpsiyası" deyilən bir müddəa var. Həmin müddəa cinayəti məhkəmə tərəfindən sübut edilməyən şəxsə "cinayətkar" demək haqqı vermir. Rusiya mətbuatı və bu ölkənin bəzi rəsmiləri indiki halda beynəlxalq hüququn bu mühüm müddəasını ayaqlar altına atırlar. Rəbiyyət Aslanovanın sözlərinə görə, Orxan Zeynalovun şübhəli şəxs kimi həbs olunması qanunidir. Çünki ortada ölüm faktı, cinayəti törətməkdə şübhəli bilinən şəxs var və o, həbs edilib. Normal istintaq aparılmalı, onun günahı sübut edilərsə, qanuni cəzasını almalıdır! Bu aksiomdur, tamamilə normaldır! Amma görünən odur ki, bu qətlə milli rəng vermək, faciədən şou düzəltmək kimlərəsə lazımdır. Ən dəhşətlisi isə odur ki, Rusiya KİV-in bu mövzuda ritorikasına Rusiyanın rəsmi dairələri səxavətlə rəvac verir və bəlkə də ritorikanı bir az da alovlandırırlar. Bu ritorika isə Rusiyada yaşayan azərbaycanlılara, bütövlükdə qafqazlılara qarşı təhqir və təzyiqlərə yol açır.

R.Aslanova qeyd edib ki, son dövrdə miqrantlar və cinayətkarlıq mövzusunda olduqca ziddiyyətli və bir-birini təkzib edən məlumatlar Rusiya mətbuatında geniş yer almaqdadır. Məsələn, Moskva prokuroru Sergey Kudeneyev cəmi 2 həftə əvvəl deyir ki, miqrant cinayətkarlığı 2008-ci ildə 16 min olubsa, 2012-ci ildə 8 minə düşüb, yəni iki dəfə azalıb. Məlum hadisədən sonra isə qeyd edir ki, bu şəhərdə hər ikinci cinayət şəhərin qonaqları tərəfindən törədilir. Moskvada miqrant cinayətkarlığı 2013-cü ilin birinci yarısında 60 faiz artıb. Bütün hallarda real rəqəmlər və səmimiyyətin olmasına şübhələr yaranır: "Azərbaycan dövləti, siyasi hakimiyyət vətəndaşının, soydaşına - istər fərəhli, istərsə də üzücü məqamlarında beynəlxalq hüququn verdiyi imkanlar çərçivəsində zəruri dəstəyini və siyasi iradəsini hər dəfə bəyan edib, mövqeyini ortaya qoyub. Yetər ki, baş verən bütün məsələlər hüquq və qanun müstəvisində həll olunsun. Bu hadisənin gedişində də harada olmasından asılı olmayaraq Azərbaycan dövlətinin öz vətəndaşına sahib çıxması təbii və labüd idi. Konkret halda cinayət əməlindən söhbət gedirsə, sivil dünyanın hüquqi qaydaları, normaları və prinsipləri mövcuddur. "Təqsirsizlik prezumpsiyası" deyilən təməl insan hüquqları mövcuddur. Biz orta əsrlər də yaşamırıq ki".

Qeyd edək ki, Rusiyada baş verən məlum hadisə və sonrakı proseslər Azərbaycanda ciddi narahatlıq doğurmaya bilməzdi. Bir neçə gündür ki, Rusiyada yaşayan azərbaycanlılara müxtəlif vasitələrlə təzyiqlər göstərilməkdədir. Yeni Azərbaycan Partiyası icra katibinin müavini, Milli Məclisin deputatı Mübariz Qurbanlı isə Rusiyaya etiraz məktubu göndərib. Deputat Orxan Zeynalovun həbsində qanun pozuntularının olması ilə bağlı yazdığı məktubu Rusiya Daxili İşlər İdarəsinə, Prokurorluğa ünvanlayıb.

Məktubda bildirib ki, Orxan Zeynalov şübhəli şəxs qismində saxlanılarkən beynəlxalq konvensiyalar, o cümlədən Rusiya Konstitusiyası və qanunları kobud şəkildə pozulub. Bəzi dairələr, xüsusilə də erməni fitnəsinə gedən Rusiya siyasətçiləri bu hadisədən antiazərbaycan isterikası kimi istifadə etməyə çalışırlar.

Orxan Zeynalovun Rusiyada yaşadığını və oraya qanuni yolla getdiyini deyən Mübariz Qurbanlı bildirib ki, soydaşımızın orada bu müddət ərzində yaşaması qeyri-qanuni idisə, bunda günahkar Orxan Zeynalov yox, Rusiya tərəfidir. Bundan başqa Orxan Zeynalov istintaq altındadır. Qətlin kimin törədib-törətmədiyi barədə yekun sözü məhkəmə deyə bilər. Təqsirsizlik prezumpsiyası var. Bu müddəa pozulub, onun həbsində də kobud qanun pozuntularına yol verilib.

Bu məsələyə münasibət bildirən Milli Məclisin deputatı Ceyhun Osmanlı isə qeyd edib ki, Rusiyada sabitliyin pozulmasında maraqlı olan qüvvələr var. Deputatın sözlərinə görə, Rusiyada hər gün qətllər törədilir və o qətlləri törədənlər arasında ruslar, ermənilər, gürcülər və digər millətlərdən olan var.

Ceyhun Osmanlı hesab edir ki, bu hadisələrin arxasında ABŞ-dakı erməni lobbisi ilə bağlantılar axtarmaq lazımdır: "Xüsusilə Rusiyada erməni jurnalistlərin fəaliyyət göstərdiyi media qurumlarında təbliğat daha güclü şəkildə aparılır. Rusiya mediasına sızdırılmış ermənilər vasitəsilə müxtəlif kampaniyalar həyata keçirilir. Nəticə etibarilə çoxmillətli Rusiyada millətçilik zəminində iğtişaş yaratmağa cəhd göstərilir".

Milli Məclisin deputatı deyib ki, vaxtı ilə sovet ittifaqını dağıtmağa cəlb edən qüvvələr indi də Rusiya mediasına yerləşmiş insanlar vasitəsilə bu ölkəni çökdürməyi qarşılarına məqsəd qoyublar: "Bu tipli hadisələrdən Rusiyanı parçalamaq üçün istifadə edirlər. Dünyada bir çox ölkələrin təcrübəsi sübut edir ki, belə ani hadisələr sosial medianın vasitəsilə bütün ölkəyə yayıla bilər. Cinayətkarın milliyyəti yoxdur. Xüsusən çoxmillətli dövlətlər üçün milli zəmində olan məsələlərin qabardılması çox təhlükəlidir. Bu zəncirvari reaksiya ilə yayıla bilər".

Baş verən hadisələrlə əlaqədar Rusiyanın Azərbaycandakı səfiri Vladimir Doroxin də danışıb. Səfir bildirib ki, Rusiya Azərbaycanla münasibətlərinə xüsusi qiymət verir: "Biz məhkəmənin hansı qərar verməsindən asılı olmayaraq bu epizodun iki ölkənin münasibətlərinə, Rusiyada işləyən və ölkəmiz üçün xeyli vacib işlər görən azərbaycanlılara olan isti münasibətə təsir etməməsi üçün lazım olan hər şeyi edəcəyik".

Vladimir Doroxin əlavə edib ki, Azərbaycan vətəndaşının bütün hüquqları qanun çərçivəsində təmin olunur: "Onun vəkili var, tərcüməçi ilə təmin olunub, məhkəmənin materialları Azərbaycan dilinə tərcümə olunur. Ancaq baş verən hadisə ilə bağlı xeyli şərhlər, materiallar meydana gəlib. Bir daha bəyan edirəm ki, Rusiyanın bu məsələyə diqqətinə cinayət törədən şəxsin milliyyəti deyil, onun rezonans doğurması səbəb olub. Ola bilər ki, Rusiya mətbuatında hüquqi baxımdan düzgün olmayan məlumatlar yer alıb, lakin mən sizi əmin etmək istəyirəm ki, Rusiyada heç bir antiazərbaycan kampaniyasından söhbət gedə bilməz. Biz emosiyalardan uzaq olmalıyıq. Azərbaycanda və Rusiyada millətçilik zəminində tendensiyalara yol verilməməsi üçün əlimizdən gələni etməliyik".

Sonda onu da qeyd edək ki, baş verən məlum hadisələrdən sonra Azərbaycan Orxan Zeynalova konsulluq dəstəyinin göstərilməsi tələbi ilə Rusiya Xarici İşlər Nazirliyinə ikinci dəfə nota verib. Notada qeyd olunub ki, səfirlik əməkdaşları Orxan Zeynalovla görüşə bilmirlər. Onun şəraiti ilə yaxından tanış olmaq imkanı yaradılmır.

Dünən Azərbaycanın xarici işlər nazirinin müavini Araz Əzimov da Moskvada baş verən hadisə ilə bağlı açıqlama verib. Nazir müavini deyib ki, məsələyə adi cinayət işi kimi baxılarsa, qanun çərçivəsində istintaq aparılmalıdır: "Bununla əlaqədar beynəlxalq hüququn və qanunvericiliyin mövcud norma və prinsiplərinə riayət olunsun. Digər tərəfdən, mənim müşahidələrimə görə, bu məsələ Rusiyada əsassız yerə qızışdırıldı və ictimai qürur məsələsinə çevrildi. Bunun nəyə gətirib çıxaracağını və arxasında kimin durduğunu bilmək istəyirəm".

Araz Əzimovun sözlərinə görə, Rusiya-Azərbaycan münasibətlərinə mənfi təsir etmək istəyən adamlar situasiyanı düzgün qiymətləndirməlidirlər ki, bumeranq effekti ilə qarşılaşmasınlar.

Rəşad BAXŞƏLİYEV,

Azərbaycan.-2013.- 22 oktyabr.- S.4.