Gözlə məni, gələcəyəm

Şəhid qadınının ömür hekayəti

Yaşı 50-ni haqlayan qadın Şəhidlər xiyabanında sıra ilə düzülən məzarlardan birinin önündə diz çökdü. O, taqətdən düşən barmaqları ilə sinədaşını nəvazişlə oxşadı, sığal verdi. Gözləri doldu, xatirələrin əlindən tutub keçmişə qayıtdı:

"Bu gün sənin axırıncı dəfə evdən çıxdığın gündür, əzizim! O gündən nə az, nə çox - düz 23 il keçib. Amma mənə elə gəlir ki, 90-cı ilin yanvarından cəmi bir gün ötüb. Heç nəyi unutmaq olmur! Qış soyuq olmasa da, insanlar müdhiş hadisələrin vahiməsindən üşüyürdü. Yadındadırmı, ayın 15-i təmirdən sonra ilk dəfə öz evimizə girdik. Ürəyimiz əsirdi təzə yurda köçmək üçün! Anan uşaqları soyuq olar deyə buraxmaq istəmirdi. Sən razı olmadın, birini öz qucağına aldın, birini mən götürdüm, böyüyü də öz ayağı ilə gəldi. Evdə hər şeyi yerləşdirəndən sonra atanın şəklini məndən soruşub evin yuxarı başından asdın. Özün də kövrəldin ki, ata görmədin: "Kaş uşaqlarım mənim həyatımı yaşamasın" dedin. Ancaq şəkildə sənin atanın baxışlarında qəribə bir nisgil, ümidsiz bir kədər var idi. Elə bil oğlunun da onun aqibətini yaşayacağını bilirdi! Ancaq sakitcə divardan asılıb gözləyirdi.

17-si qızımızın ad günü idi. Həmin günü Bakı təlatümlərlə çalxalanan dənizi xatırladırdı. Sən də narahat idin, gecə bacını qoymadın getsin, "sabah özüm səni ötürərəm" dedin. Səhərə qədər oturduq, söhbət etdik, yata bilmədik. Artıq çoxu nəyinsə baş verəcəyini gözləyirdi. Bircə üç balamız yatmışdı.

Yanvarın 20-sinə keçən gecə işdən gələn kimi əynini dəyişib bir tikə çörək yedin, yenidən qalın geyinib çıxanda elə bil ürəyim qopub yerə düşdü. Qarşıdan gələn faciədən xəbərsiz olsaq da, üzüntülər içindəydim, sanki məni daş dəyirmanından çəkib buraxırdılar. Getməyini istəmirdim, tutub saxlamağa, yolunu kəsməyə də heyim qalmamışdı, dilim lal olmuşdu! Sən dedin ki, narahat olma, uşaqlar şəhərin girəcəyindəki kazarmanın qarşısına yığışacaqlar, mən də ora gedirəm. Termosa çay tökdürtdürüb, özünlə götürdün. Qapıdan çıxanda mənə baxıb:

- Vəziyyət yaxşı deyil, - dedin, - qoşun yeridiblər, köpəkuşaqları şəhəri tutmaq istəyir. Növbə çəkəcəyik, səhərə yaxın qayıdacam. Qorxma, uşaqlardan muğayat ol...

Yata bilmədim, gecədən xeyli keçəndə atışma səsinə ayıldıq. Elə bil müharibə idi. Qızlar qorxudan mənə sarılmışdılar. Küçədəki tankların səsindən adamın bağrı yarılırdı. Arabir pəncərələrə dəyib şüşələri çilik-çilik edən güllələrin səsi gəlirdi. Səni fikirləşirdim, sənin üçün qorxurdum, Tanrıya yalvarırdım ki, sənə bir şey olmasın.

Saat 3-ə qədər divanın böyrünə qısılıb oturduq. Bayırdan ara-sıra qışqırıq səsləri gəlirdi. İşıq sönmüşdü, qaz kəsilmişdi. Səndən bir xəbər gəlmədiyini görüb səhərə yaxın uşaqları qonşunun yanında qoyaraq bayıra çıxdım. İlahi, küçələr nə günə düşmüşdü! Hər tərəf tankın tırtıllarından dağılmışdı, səkilərdə qan izi adamı vahimələndirirdi. Bir qadın sovet əsgərinə yaxınlaşıb nəsə soruşmaq istəyəndə onu geri itələdilər, ayağa qalxmaq istəyəndə təpikləməyə başladılar. Qadını döyənlərdən biri erməni dilində söyüş söyürdü. Səni heç yerdə görmədiyimdən çarəsiz geri qayıtdım ki, uşaqlara baxım.

İzsiz, soraqsız itdin, nə qədər axtarsaq da, tapa bilmədik səni! 2 gündən sonra, yanvarın 22-də iş yoldaşların bizə gəlib səni soruşdular və geyinib onlarla getməyimi xahiş etdilər.

Semaşko xəstəxanasında tanınmaz hala düşən onlarca meyit gördüm. Yaralıların qışqırığı, ah-naləsi dünyanı başına götürmüşdü. Onların arasında səni görmədiyimə sevindim. Bayıra çıxanda tibb bacısı iş yoldaşına ağlaya-ağlaya deyirdi ki, hündürboy oğlanın bədənini tank tanınmaz hala salıb, amma cibindən uşaq şəkli çıxıb. Kimin şəkli olduğunu soruşanda: - "1-2 aylıq uşaqdı", - dedi. Geri qaçdım, göz yaşları içində boğula-boğula həkimlərdən şəkli istədim. Oğlumun əzik qanlı şəklini görəndə özümdən getdim. O vaxtdan bu yana yüz dəfə ölüb-dirilmişəm, necə yaşamağıma, sağ qalmağıma inana bilmirəm!

Sənsiz yaşamaq olmurdu, bacarmırdım sənsiz yaşamağı! Az qala ağlımı itirmişdim. Yaşamaq elə çətin idi ki, onun yanında ölüm bal kimi şirin görünürdü! Evdə dəli kimi gəzirdim, uşaqlar da gözümə görünmürdü. Çətin günlərimdə anan həyan durdu, köçdü gəldi bizə. Mən də Fərizə kimi həyatla vidalaşmağa hazırlaşırdım. Bütün ölkə yas içində idi, bir adamın ölümü heç hissolunan deyildi. Anan ağbirçək kimi məni uşaqlara bağlamaq, geri qaytarmaq istəyirdi. Bir dəfə uşaqlar yatandan sonra məni mətbəxə çağırdı. Ağlayırdı, sən yuxusuna gəlib onu oyaq salmışdın ki, məndən muğayat olsun, qoymasın özümü öldürüm...

İndi inanıram ki, şəhidlər doğrudan da ölmür! Sən ölümündən sonra məni xilas etdin, uşaqları qaldırmağa güc, qüvvət verdin. Yalnız sənin şəhid ruhunu uca tutmaq, sevindirmək üçün qanadlarımı balalarımın üzərinə çəkdim. Sənin işlədiyin idarəyə getdim. Məni işə götürdülər. Böyük qız məktəbə gedəndə bütün kollektiv gəlmişdi.

İndi evimizdə sənin şəklini yuxarı başdan asmışam. Hər dəfə baxışlarımız qarşılaşanda səsini eşitmək, hərarətini duymaq arzusu keçir ürəyimdən. Uşaqlar da şəklinə baxmaqdan doymurlar. Şəhidliyinlə qürrələnir, yetim saymırlar özlərini.

Həmişə səni soruşurlar, Vətən yolunda necə şəhid olmağından danışmağımı istəyirlər. Sən ölümündən sonra da balalarına dayaq oldun!

Sənə olan bir əhvalatı danışmaq istəyirəm. Onda uşaqlar balaca idilər, soyuq bir qış gəlmişdi. Şəhər qardan üstünə yorğan çəkmişdi. Qızların öz aralarında pıçıldaşdılar, qalın adyalı büküb bağlamaq istəyəndə soruşdum ki, neynirsiz? Balaca qızım doluxsundu ki, ana, gedək atanın qəbrini bükək, soyuq olmasın ona!

Aradan neçə il keçsə də, bu səhnəni xatırlayanda indi də göz yaşlarımı saxlaya bilmirəm. Biz səni belə sevdik, belə əzizlədik. Aradan 23 il ötsə də, bir an belə səni unutmadıq! Oğlun da sənin adını daşıyır. Qızlar da onu bu günədək elə sənin əvəzinə "ata" deyə çağırırlar!

Yay tətillərində çox vaxt doğulub-böyüdüyün kəndə gedirik. İndi ata yurdunda qardaşın yaşayır. Sən şəhid olandan sonra o da Rusiyadan qayıtdı, orduya yazıldı, Qarabağ müharibəsində qəhrəman kimi döyüşdü.

Anan: - "Odu, oğlum gəlir", - deyib bu dünya ilə təbəssümlə vidalaşdı. Gecə yuxuma gəldin! İkiniz də çiçəklərlə haşiyəyə alınan yaşıl bir vadidə qoşa dayanmışdınız. Sən gülümsədikcə durduğunuz vadi sehrli xalça kimi uçub sizi qeybə aparırdı. Dalınca kəlmə kəsib, səsini eşitmək üçün qaçanda yuxudan oyandım.

Yenə də əvvəlki kimi təkliyimə söykənib yaşayıram, yenə hər yuxuya gedəndə səni görmək arzusu ilə gözlərimi yumuram. İllər sel kimi axır gedir, qocalıram.

Uşaqların üçünün də ali təhsili var. Böyük qızın həkim, kiçiyi müəllimdir. Böyük qızın keçən il toyunu etdik. Oğlun Mübariz İbrahimovun qəhrəmanlığından sonra hərbiçi olacağına qərar verdi. Sənin kimi inadkar və qorxusuzdur! İçi qisas eşqi ilə alışıb-yanır! Sənin və bütün şəhidlərimizin qisasını alacağına and içib. Mən səni getdiyin yoldan qaytara bilmədimsə, onu da qaytarmağa kimsənin gücü çatmayacaq.

Şəhidliyə ucaldığın gündən 23 il keçib. 23 ildir ki, ara-sıra yalnız yuxularımda səni görürəm. Zaman kibrit çöpü kimi tez yanıb qurtarır. Anamı itirəndən ən çox qorxduğum qəfil ayrılıqlardı. O da məni ömrü boyu təqib edir.

Həyatım boyu "ayrılıq" sözündən xoşum gəlməyib. Məndən olsa, onu dilimizdən çıxarıb atardım. Ayrılıqların hökm sürdüyü ürəklərdə, necə deyərlər, göy ot bitməz. Mənimsə qəlbimdə sənin arzuların bitir, göyərir. Neçə il keçsə də, mən sənin ayrılığına inanmıram. Çünki sən mənim həyatımda qəhrəman bir ər kimi yaşayırsan, canımda, ruhumda çırpınırsan. Ürəyimdən əziz, diləyimdən istəkli, xəyallarımdan itisən. Şəhidliyindən 23 il ötsə də, ölümünə inanmıram, yenə də yolunu gözləyirəm, nə vaxtsa qayıdacağına inanıram. Ölkədə mənim kimi yüzlərlə qadın xatirə və xəyalların gücünə yaşayır. Həyatda ən çox qorxduğum isə yaddan çıxmaq və unudulmaqdır! Bircə sən məni unutmağa tələsmə, heç olmasa, yuxularımda tənha buraxma məni! Ömür də məni tələsdirir, sənə tərəf qovur. Bu görüşü də mən Rəbbin hədiyyəsi kimi gözləyirəm".

O, qəflətən yuxudan oyanmış kimi diksindi, ətrafına baxdı. Kiridi, toxtadı ki ürəyindəkiləri heç kim eşitmədi. Onu da tanıyan olmadı! Burada yatan şəhidlər doğmalarından çox yadları, qəribləri görürlər.

Akif ƏLİYEV

Azərbaycan.-2013.- 20 yanvar.- S.5.