Xammaldan polad istehsalına qədər

Bu, "Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksi" QSC-nin

inkişaf strategiyasının əsas hədəfidir

Güclü metallurgiya sənayesinin yaradılması bizim

gündəliyimizdədir və biz bunu edəcəyik.

İlham ƏLİYEV

Hazırda Azərbaycan dövlətinin iqtisadi siyasətində neft faktorundan asılılığın azaldılması, qeyri-neft sektorunun inkişaf etdirilməsi prioritet istiqamətlərdəndir. Artıq nəzərdə tutulan hədəfə nail olunması yönümündə real nəticələr də əldə edilib.

Prezident İlham Əliyevin sədrliyi ilə Nazirlər Kabinetinin 2013-cü ilin sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və 2014-cü ildə qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasda bu fikir öz isbatını tapır. Ölkə başçısı demişdir: "Qeyri-neft sektorumuz 9,8 faiz artmışdır. Yəni təxminən 10 faiz artmışdır və bu da son illərdə aparılan islahatların nəticəsidir. Aparılan islahatlar bunu təmin edibdir. Qeyri-neft sektorunun gələcək illərdə də inkişafını təmin etmək üçün indi ciddi proqramlar icra edilir və növbəti illərdə də icra ediləcəkdir. Əminəm ki, biz bu dinamikanı saxlayacağıq".

Prezident İlham Əliyevin 10 yanvar 2014-cü il tarixli sərəncamı ilə 2014-cü ilin Azərbaycan Respublikasında "Sənaye ili" elan edilməsi də qeyri-neft sektoruna artan diqqətin təzahürüdür. Təsadüfi deyil ki, son on ildə Azərbaycan iqtisadiyyatının bütün sahələrində olduğu kimi, sənayenin inkişafında da böyük uğurlar qazanılıb, sənaye məhsulları istehsalının həcmi 2,7 dəfə artıb. Bu müddət ərzində rəqabətqabiliyyətli müasir sənaye sahələrinin yaradılması, sənayenin infrastruktur təminatının yaxşılaşdırılması sahəsində çoxsaylı layihələrin icra edilməsi, yeni iş yerlərinin açılması ilə ölkə sənayesi yeni inkişaf mərhələsinə qədəm qoyub.

12 mart 2014-cü il tarixli sərəncamla "Azərbaycan Respublikasında 2014-cü ilin "Sənaye ili" elan edilməsi ilə bağlı Tədbirlər Planı"nın təsdiq edilməsi isə qeyd olunan istiqamətin konkret prioritetlərini müəyyənləşdirir. Sərəncamla həm icraçının müəyyən edilməsi, eləcə də nəzərdə tutulmuş tədbirlərin maliyyələşdirilməsinin təmin edilməsi barədə konkret göstərişlərin verilməsi niyyətin nə qədər ciddi olmasının göstəricisidir. "Sənaye potensialının gücləndirilməsi", "Təşkilati tədbirlər", "Sənayenin kadr potensialının və elmi təminatının gücləndirilməsi", "Normativ-hüquqi baza və idarəetmənin təkmilləşdirilməsi", "Təbliğat və təşviqat işləri" bölmələrindən ibarət olan tədbirlər planında 2014-cü ildə aidiyyəti qurumlar tərəfindən görüləcək işlər müəyyənləşdirilib.

Qeyd olunan sərəncamın imzalanması iqtisadçı ekspertlər tərəfindən də yüksək qiymətləndirilir. Onların qənaətlərinə görə, sənaye ilində konkret fəaliyyətlərin həyata keçirilməsi eyni zamanda iqtisadiyyatın şaxələndirilməsi baxımından da əhəmiyyətlidir. Rəsmi proqnozlara əsasən, bu il qeyri-neft sektorunun ÜDM-də payı 62, büdcə gəlirlərində isə 35 faizə çatdırılacaq. Qeyri-neft sektorunun makroiqtisadi göstəricilərdə payı baxımından 2014-cü il kifayət qədər spesifik əhəmiyyətə malikdr. İqtisadiyyatın şaxələnməsi üçün isə, təbii ki, xüsusən qeyri-neft sektorunda sənayenin dəstəklənməsi qaçılmazdır.

Ekspertlərin fikrincə, bütövlükdə sözügedən sərəncam ölkədə sənayeləşmənin genişləndirilməsi üçün ilkin əsas baza sənəd hesab edilə bilər. Bu baxımdan dövlət qurumlarının sözügedən öhdəliklər üzrə sənaye ilində nəzərdə tutulan tədbirlərin icrasını ciddi və məsuliyyətlə həyata keçirməsi olduqca vacibdir.

Ölkə rəhbəri İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2014-cü ilin birinci yarısının sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında da qeyd edilən məsələyə toxunub. Dövlət başçısı demişdir: "Hesab edirəm ki, texnoparklarla yanaşı, biz sənaye klasterlərinin də yaradılmasına başlamalıyıq. Bu da dünyada uğur gətirən bir təcrübədir. İnkişaf etmiş ölkələrdə bu, vardır. Bütün məhsulun tsikli bir yerdə cəmləşməlidir - xüsusilə bu layihənin icrası nəticəsində poladtökmə, metallurgiya kombinatının, alüminium sənayesinin inkişafı sahəsində biz bütün bir zənciri - istehsal, emal, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafını təmin etməliyik ki, Azərbaycanda son məhsul buraxılsın. Hesab edirəm ki, bu istiqamətdə əlavə tədbirlər də görülməlidir".

Dövlət başçısının ölkəmizdə "Sənaye ili" elan olunması ilə bağlı sərəncamından təxminən bir il əvvəl - 23 aprel 2013-cü il tarixli sərəncamı ilə "Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksi" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin yaradılması da, bir növ, nəzərdə tutulan strategiya üçün bazanın formalaşdırılmasına hesablanmışdı. Cəmiyyətə həvalə olunan əsas vəzifə isə polad istehsalı kompleksinin layihələndirilməsi, tikintisi və idarə olunmasından, bu sahədə yeni texnologiyaların tətbiqindən, maddi-texniki bazanın müasirləşdirilməsindən və ondan səmərəli istifadədən, habelə bu sahənin inkişafı ilə bağlı digər işlərin yerinə yetirilməsi və gəlir əldə etməkdən ibarətdir. Beləliklə, "Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksi" QSC (ASPC) yeni texnologiyaları, texniki vasitələri tətbiq etməklə yüksək keyfiyyətli poladın, digər qara metalların istehsalı, emalı, onlardan müasir tələblərə cavab verən rəqabətədavamlı məhsulların istehsalı, daxili və xarici bazarlarda satışını həyata keçirəcək. Cəmiyyət, həmçinin, dəmir filizinin hasilatından polad istehsalına (partlayış, filizin kombinata daşınması, konsentratın hazırlanması, dənəvər istehsalı, dəmir istehsalı, dəmirin polad istehsalı kombinatına nəqli, polad istehsalı, poladdan hazırlanan məhsullar) qədər bütün mərhələləri əhatə edən, habelə poladdan, digər qara metallardan hazır məhsulların istehsalı üzrə müasir zavodların və istehsal sahələrinin mühəndis-axtarış, layihələndirmə və tikintisi işlərinin həyata keçirilməsini reallaşdıracaq.

Ümummilli lider Heydər Əliyev respublikamıza rəhbərlik etdiyi illərdə sənayenin bütün sahələri ilə paralel olaraq metallurgiyaya xüsusi əhəmiyyət verirdi. O demişdir: "Metallurgiyanın dirçəldilməsi və inkişafı Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin qorunub saxlanılması üçün vacib olan dövlət əhəmiyyətli strateji məsələdir".

Ümummilli liderin illər öncə söylədiyi bu mühüm fikirləri elə bir dövrə təsadüf edirdi ki, o illərdə - dövlət müstəqilliyinin bərpasının ilk illərində ölkəmizdə iqtisadi böhranın doğurduğu səbəblərdən maddi vəziyyət arzuolunmayan səviyyədə idi. Bu da metallurgiya kimi böyük kapital tələb olunan sahələrin inkişafında çətinliklər yaradırdı. Uzaqgörən liderin arzuları bu gün reallaşır. Artıq həmin sıxıntılar arxada qalıb. Hazırda iqtisadiyyatın bütün sahələri kimi, metallurgiyanın da inkişaf etdirilməsi üçün daxili imkanlar mövcuddur və bu istiqamətdə əməli addımların atılmasına start verilib.

Hazırda "Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksi" QSC-nin struktur vahidi olan "Daşkəsən Filizsaflaşdırma" ASC 1954-cü ildən fəaliyyətə başlamış Azərbaycan Dağ-Mədən Filizsaflaşdırma Kombinatının varisidir. Kombinatın Saflaşdırma Fabriki 1954-1970-ci illərdə elektro-maqnit üsulu ilə quru halda dəmir filizi konsentratı istehsal edib. Kombinat 1970-1974-cü illərdə həm quru, həm də yaş üsulla, 1974-cü ildən elektromaqnit üsulu ilə dəmir filizi konsentratı istehsal edib. İstehsal olunan konsentrat asma hava kanat yolu ilə Quşçu dəmiryol stansiyasına daşınıb, oradan isə dəmir yolu vasitəsilə istehsalçılara göndərilib.

Azərbaycan Respublikası Prezidentinin 4 may 1993-cü il tarixli 552 saylı fərmanına əsasən, Azərbaycan Respublikası "Metallurgiya" Dövlət Şirkətinin tərkibinə qatılıb. "Metallurgiya" Dövlət Şirkəti ləğv olunduqdan sonra Azərbaycan Dağ-Mədən Filizsaflaşdırma Kombinatının bazasında "Daşkəsən Filizsaflaşdırma" ASC yaradılıb.

2013-cü ilin 23 aprel tarixində Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksinin yaradılmasına dair respublika Prezidentinin müvafiq sərəncamı ilə "Daşkəsən Filizsaflaşdırma" ASC kompleksin tərkibinə daxil edilib. 2014-cü ilin may-iyun aylarından aparılan ilkin işlər sayəsində kombinatın istehsal gücü aylıq 20 min ton olub. Yaxın perspektivdə isə əlavə investisiyalar qoyulmaqla istehsal gücü aylıq 40 min tona catdırılacaq.

2015-2018-ci illər ərzində "Daşkəsən Filizsaflaşdırma" ASC-nin yenidən qurulması planlaşdırılıb və aylıq istehsal gücünün 110 min tona catdırılması nəzərdə tutulub.

Bu da, öz növbəsində, müəssisədə yeni iş yerlərinin açılmasına gətirib çıxaracaq. Ümumiyyətlə, "Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksi" QSC-nin nəzərdə tutduğu işlərin həyata keçirilməsi nəticəsində minlərlə soydaşımız üçün yeni iş yerləri açılacaq. Konkret olaraq müvafiq tədbirlər respublikamızın qərb bölgəsinin daha da inkişaf etməsi ilə yanaşı, demoqrafik vəziyyətə müsbət təsirini göstərəcək və insanların mərkəzi şəhərlərə axınının azaldılmasında əhəmiyyətli rol oynayacaq.

Dəmirin birbaşa reduksiya metodu ilə istehsalat prosesinin tamamilə müasir dövrün tələblərinə uyğunlaşdırılması nəzərdə tutulur. Bu məqsədlə yeni texnologiyaları, texniki vasitələri tətbiq etməklə ətraf mühitə təsirin minimuma endirilməsi və ətraf mühitin qorunması və bərpasına yönəldilmiş tədbirlərin həyata keçirilməsi, işçilərin sosial müdafiəsinin və əmək şəraitinin yaxşılaşdırılması, əməyin mühafizəsi tədbirlərinin həyata keçirilməsi, onların müvafiq sosial xidmətlərlə təmin edilməsi səhmdar cəmiyyətin qarşısında duran əsas hədəflərdəndir.

Artıq "Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksi" QSC-də ölkə rəhbərinin sərəncamından irəli gələn vəzifələrin icrasına başlanıb. Bu məqsədlə məsləhətçi şirkət də seçilib. Yaponiyanın "Marubeni Corporation" konsaltinq şirkəti Gəncə və Daşkəsəndə dəmir filizinin hasilatından polad istehsalına qədər bütün mərhələləri əhatə edəcək polad istehsalı kompleksinin yaradılması ilə bağlı Azərbaycan tərəfinə məsləhət xidməti göstərəcək. Müqaviləyə əsasən, "Marubeni Corporation" bu sahədə Azərbaycanda xammal bazasını araşdıracaq, dəmir filizi hasilatı və polad istehsalında müasir texnologiyaların tətbiqi, istehsal oluna biləcək məhsulların çeşidi barədə təkliflər verəcək, ölkə və region üzrə, eləcə də perspektivli hesab olunan digər bazarları təhlil edəcək. Məsləhətçi şirkət, həmçinin, polad istehsalı kompleksində istehsal ediləcək müasir texnologiyalara əsaslanan rəqabətqabiliyyətli məhsulların iqtisadiyyatın müxtəlif sahələrində - tikinti, maşınqayırma, neft sənayesi, gəmiqayırma sahələrində istifadə imkanları barədə müvafiq təkliflər hazırlayacaq. Hazırda yaponiyalı, kanadalı və ingiltərəli mütəxəssislər Azərbaycandadır və onlar tədqiqatlara başlayıblar.

İyunun 27-də isə QSC-nin struktur vahidi olan "Daşkəsən Filizsaflaşdırma" ASC ilə Belarus Respublikasının "BelAZ" Açıq Səhmdar Cəmiyyətinin "İrridio Motors" lizinq şirkəti arasında lizinq və zəmanət müqavilələri imzalanmışdır. Müqaviləyə əsasən "Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksi" QSC sözügedən şirkətdən 12 ədəd yeni "BelAZ" markalı karyer yük avtomaşını alacaq. Lizinq müqaviləsi beynəlxalq sərfəli maliyyə şərtlərilə uzunmüddətli dövr üçün bağlanıb. Belə ki, şərtlərə əsasən, müqavilənin müddəti 4 il, ödəniləcək faiz dərəcəsi isə illik 4 faiz həcmində müəyyənləşdirilib.

Alınacaq "Belaz-7547" markalı 10 ədəd avtomaşının yükqaldırma qabiliyyəti 45 ton, "Belaz-75131" markalı 2 ədəd avtomaşının yükqaldırma qabiliyyəti isə 140 tondur. Avtomaşınlar Daşkəsən rayonu ərazisindəki "Daşkəsən Filizsaflaşdırma" ASC tərəfindən dəmir filizi hasilatında istifadə ediləcək ki, bununla da hasil olunan dəmir filizinin maya dəyərinin ən azı 20 faiz aşağı düşməsinə imkan yaranacaq. İmzalanmış müqavilə postsovet dövründə ilk dəfə olaraq "BelAZ" markalı yeni avtomaşınların ölkəyə gətirilməsinə imkan verir.

Azərbaycanda qara metallurgiya sənayesinin ibtidai vəziyyətdə olmasını, ölkəmizin hər il rəsmi statistikaya görə 1,3 milyard dollar polad və polad məhsullarına idxalı nəzərə alaraq "Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksi" QSC tərəfindən 2015-2018-ci illərdə Azərbaycanda müəssisələrin qurulması nəzərdə tutulub. Bunlara dənəvər istehsalı zavodu, dənəvərdən birbaşa reduksiya yolu ilə dəmir istehsalı zavodu və polad istehsalı zavodları daxildir. Respublikada poladdan istehsal olunan məhsulların (armatur, şveller, rels, borular, polad məftil və s.) zavod və sexlərinin qurulması da nəzərdə tutulan tədbirlərdəndir.

Cəmiyyətin strukturunda olan "Daşkəsən Filizsaflaşdırma" ASC-də texniki bazanın yenidən qurulması, işçilərin sosial müdafiəsinin və əmək şəraitinın yaxşılaşdırılması, əməyin mühafizəsi tədbirlərinin həyata keçirilməsi, onların müvafiq sosial xidmətlərlə təmin edilməsi üçün komissiya yaradılıb və araşdırmalara başlanıb.

Qarşıya qoyulan əsas məqsədlərdən biri də istehsalatda çalışacaq kadrların hazırlanmasıdır. Səhmdar cəmiyyətində qarşıda duran tədbirlərin uğurla həyata keçirilməsi üçün Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası, Təhsil Nazirliyi və müvafiq ali təhsil müəssisələri ilə birgə əməkdaşlıq nəzərdə tutulur.

Ümumilikdə əsas fikir istehsalatda yerli kadrların hazırlanması və onların potensialından istifadə edilməsidir. Zərurət yaranacağı halda mütəxəssislərin ixtisaslarını artırmaları üçün xarici ölkələrə göndərilmələrinə də şərait yaradılacaq. Eyni zamanda, işçilərin də ixtisaslaşdırılması planlaşdırılır.

Qeyd olunanlardan da göründüyü kimi, ölkə iqtisadiyyatının digər sahələri ilə paralel olaraq sənayenin əsas seqmentlərindən hesab edilən metallurgiyada da normal inkişaf mərhələsinə keçid üçün artıq ilkin simptomlar mövcuddur. Bu baxımdan Prezident İlham Əliyevin son bir ildə həm 2014-cü ilin "Sənaye ili" elan olunması, həm də "Azərbaycan Polad İstehsalı Kompleksi" Qapalı Səhmdar Cəmiyyətinin yaradılması ilə bağlı sərəncamları Azərbaycanda metallurgiya sənayesinin yaranmasına dəstək verəcək. Beləliklə də ölkəmiz metal məhsulları asılılığından azad olacaq və digər dövlətlərdən idxal edilən polad məhsullarına görə kənara çıxan maddi vəsait ölkədə qalacaq. Nəticədə isə qazanan zəngin təbii sərvətlərə və şaxələnən iqtisadiyyata malik Azərbaycan olacaq.

Əli SƏLİMOV,

Azərbaycan.-2014.- 16 iyul.- S.7.