2015-ci ilin dövlət büdcəsi layihəsi parlament

komitələrinin müzakirəsinə çıxarıldı

Dünəndən başlayaraq Milli Məclisdə 2015-ci il üzrə dövlət büdcəsi layihəsinin müzakirəsi başlanıb. Dövlət büdcəsi layihəsi parlamentin 5 komitəsinin - Təhlükəsizlik və müdafiə, Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya, İqtisadi siyasət, Aqrar siyasət və Sosial siyasət komitələrinin birgə iclasında müzakirə edildi.

Ölkənin baş maliyyə sənədi sosial və

investisiya yönümlüdür

İclası aparan İqtisadi siyasət komitəsinin sədri Ziyad Səmədzadə öncə ölkənin ali maliyyə sənədi barədə fikirlərini söylədi. Bildirildi ki, hər il olduğu kimi, bu il də Prezident İlham Əliyev “Büdcə sistemi haqqında” qanuna müvafiq olaraq vaxtında büdcə zərfinə daxil olan sənədləri qanunvericilik təşəbbüsü qaydasında Milli Məclisə təqdim edib. Onun sözlərinə görə, ölkəmizdə dövlət büdcəsi ildən-ilə daha da təkmilləşir. Büdcə layihəsinin əsaslandırılması səviyyəsi tamamilə qənaətbəxş hesab oluna bilər. Son on il ərzində Azərbaycanın dinamik inkişaf etdiyini söyləyən komitə sədri ölkədə qərarlaşmış, artıq səriştəli büdcə institutunun formalaşdığını vurğuladı. Azərbaycanın sürətlə inkişaf etdiyini deyən komitə sədri qeyd etdi ki, dünyada baş verən qlobal maliyyə böhranı şəraitindən Azərbaycan ən az itkilərlə çıxıb. Əhalinin sosial müdafiəsini xarakterizə edən göstəricilər, ümumi daxili məhsulun həcmi, büdcə gəlirləri parametrləri onu göstərir ki, əsası ümummilli lider Heydər Əliyev tərəfindən qoyulan və bu gün uğurla davam etdrilən bu siyasət Azərbaycanı firavan gələcəyə doğru aparır: “Ölkənin valyuta ehtiyatlari kifayət qədərdir. Ölkəmizin xarici borcu minimum səviyyədədir. Bu gün Azərbaycan sürətlə inkişaf edir və regionda lider dövlətdir. Müzakirəyə çıxarılan 2015-ci ilin dövlət büdcəsi layihəsi mövcud potensial imkanlar və qarşıya qoyulan vəzifələr baxımından optimal səviyyədədir. Ölkənin baş maliyyə sənədi sosial və investisiya yönümlülüyünü, maliyyə sabitliyini qoruyub saxlayır. Son 10 il ərzində respublikada ciddi dəyişikliklər baş verib. 2015-ci il üçün çox mükəmməl bir büdcə sənədi hazırlanıb”.

Qeyri-neft sektorundan

büdcəyə 6 milyard 750 milyon manat gəlir gələcək

İclasda çıxış edən maliyyə naziri Samir Şərifov gələn ilin dövlət büdcəsi layihəsinin strukturu və əsas prioritetləri barədə məlumat verdi. Nazir bildirdi ki, 2015-ci il üçün dövlət büdcəsi xərclərinin layihəsi “Büdcə sistemi haqqında” qanuna müvafiq olaraq ölkənin əsas makroiqtisadi proqnoz göstəriciləri, büdcədən maliyyələşən və maliyyə yardımı alan təşkilatların real büdcə sifarişləri və gözlənilən büdcə gəlirləri nəzərə alınmaqla hazırlanıb. Gələn ilin dövlət büdcəsi layihəsinin xərcləri Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi sosial siyasətin davam etdirilməsi və digər prioritet hədəflərə nail olunması üçün maliyyə təminatı yaradacaq. O cümlədən iqtisadi və sosial islahatlara dəstək olmaq, dövlətin müdafiə qabiliyyətini gücləndirmək, iqtisadi, ərzaq, ekoloji təhlükəsizliyi təmin etmək, investisiya və sosial proqramların, xarici borc və öhdəliklərin yerinə yetirilməsinə, qeyri-neft sektorunun inkişafına nail olmaq 2015-ci il və sonrakı üç ildə qarşıda duran vəzifələr sırasına daxildir. Büdcə şəffaflığı məsələsinə toxunan maliyyə naziri qeyd etdi ki, artıq bir neçə ildir dövlət və icmal büdcələrinin layihələri Azərbaycan Respublikası Milli Məclisinə təqdim olunmazdan əvvəl Maliyyə Nazirliyinin rəsmi internet səhifəsində yerləşdirilərək ictimai müzakirəyə çıxarılır.

Samir Şərifov bildirdi ki, Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin dövlətin hərtərəfli inkişafına, xalqın rifah halının yüksəldilməsinə yönəlmiş sosial-iqtisadi inkişaf kursu rəhbər tutulmaqla hazırlanmış büdcə layihəsində sosial məsələlərin, aztəminatlı əhaliyə dövlət dəstəyinin prioritetliyi saxlanılıb. Maliyyə naziri bildirdi ki, 2015-ci ilin dövlət büdcəsinin gəlirləri ümumi daxili məhsulun 35,5 faizi həcmində olmaqla nominal ifadədə 19 mlrd. 438 mln. manat, dövlət büdcəsinin xərcləri isə ümumi daxili məhsulun 35,3 faizini təşkil etməklə 21 mlrd. 100 mln. manat proqnozlaşdırılır. Dövlət büdcəsinin gəlirləri 2014-cü ilin proqnozu ilə müqayisədə 1 mlrd. 54 mln. manat və ya 5,7 faiz çoxdur. Büdcə xərcləri isə bu ilin proqnozları ilə müqayisədə 1 mlrd. 37 mln. manat və yaxud 5,2 faiz artıqdır. Büdcənin gəlirlər hissəsinin yarıdan çoxu Dövlət Neft Fondunun (ARDNF) hesabına təmin ediləcək. Gələn il ARDNF-dən dövlət büdcəsinə 10 mlrd. 388 mln. manat vəsait ayrılması nəzərdə tutulur.

2015-ci ildə Vergilər Nazirliyinin xətti ilə dövlət büdcəsinə 7,112,0 milyon manat daxilolma təmin edilməlidir ki, bu da cari ilin proqnozu ilə müqayisədə 10 milyon manat çox deməkdir. Dövlət Gömrük Komitəsindən dövlət büdcəsinə 1,590.0 milyon manat gəlir proqnozlaşdırılır. Dövlət büdcəsinə sair daxilolmalar 48 milyon manat təşkil edəcək. Növbəti ildə də büdcə təşkilatlarının ödənişli xidmətlərindən büdcəyə 300 milyon manat səviyyəsində gəlir proqnozlaşdırılır. Gələn il üçün bütövlükdə dövlət büdcəsi gəlirlərinin 6,750 mln. manatı qeyri-neft sektoru üzrə daxilolmaların payına düşəcək. Büdcə gəlirləri 2014-cü ilin gözlənilən göstəriciləri ilə müqayisədə 5,7 faiz artacaq.

2015-ci ilin neft gəlirləri xam neftin 1 bareli üçün 90 ABŞ dolları ilə hesablanıb

Samir Şərifov vurğuladı ki, 2015-ci ilin neft gəlirləri xam neftin 1 bareli üçün 90,0 ABŞ dolları ilə hesablanıb. 2015-ci ilin dövlət büdcəsində müdafiə xərcləri 1 mlrd. 778,5 mln. manat proqnozlaşdırılır. Bu da 2014-cü ilin proqnozu ilə müqayisədə 8,6 faiz çoxdur. Belə ki, 2014-cü ilin proqnozunda müdafiə xərcləri 1 mlrd. 637,4 mln. manat təşkil edib. 2015-ci ilin dövlət büdcəsində sosial ipotekanın tətbiqinin genişləndirilməsi üçün İpoteka Fonduna 50 mln. manat vəsait nəzərdə tutulub. Bu da 2014-cü illə müqayisədə 10 mln. manat və yaxud 25 faiz çoxdur. 2015-ci ildə Azərbaycanın xaricdə fəaliyyət göstərən səfirliklər və konsulluqlarına 58 milyon manat ayrılması nəzərdə tutulur. Eyni zamanda Azərbaycanın üzv olduğu beynəlxalq maliyyə təşkilatlarına, eləcə də digər beynəlxalq qurumlara üzvlük haqqı üçün büdcədən 20 milyon manat vəsaitin ayrılması gözlənilir.

2015-ci il dövlət büdcəsinin kəsirinin maliyyələşdirilməsi üçün 1 mlrd. 662 mln. manat vəsait nəzərdə tutulub ki, bu da 2014-cü illə müqayisədə 17,0 mln. manat və ya 1 faiz azdır. Dövlət büdcəsi kəsirinin maliyyələşdirilməsi qiymətli kağızların yerləşdirilməsindən, özəlləşdirmədən daxilolmalar, xarici qrantlar və dövlət büdcəsinin vahid xəzinə hesabının qalığı hesabına həyata keçiriləcək. 2015-ci il icmal büdcəsinin gəlirləri 20 mlrd. 716,8 mln. manat, xərcləri 25 mlrd. 911 mln. manat proqnozlaşdırılır. Layihədə qeyd olunur ki, 2014-cü illə müqayisədə icmal büdcənin gəlirləri 1 mlrd. 269,1 mln. manat, xərcləri isə 1 mlrd. 467,1 mln. manat çox nəzərdə tutulub.

İcmal büdcənin tərkib hissəsi olan Dövlət Sosial Müdafiə Fondunun büdcəsinin xərcləri 3 mlrd. 56,3 mln. manat proqnozlaşdırılır ki, bu da 2014-cü illə müqayisədə 127,8 mln. manat və ya 4,4 faiz çox, 2013-cü ilin faktiki icra göstəriciləri ilə müqayisədə 468 mln. manat və ya 18,1 faiz çoxdur.

Gələn il inflyasiyanın həddi 2,3 faiz həcmində olacaq

İqtisadiyyat və sənaye nazirinin müavini Sevinc Həsənova isə dedi ki, gələn il də Azərbaycanda inflyasiyanın həddinin aşağı olması gözlənilir. Onun sözlərinə görə, proqnozlara əsasən, gələn il inflyasiyanın həddi 2,3 faiz həcmində olacaq: “Gələn il investisiya qoyuluşunun da artımı nəzərdə tutulur. Bu illə müqayisədə gələn il investisiya qoyuluşu 5 faiz də artacaq. Bununla da investisiya qoyuluşunun 25 mlrd. dollar olacağı proqnozlaşdırılır”.

Hesablama Palatasının sədri Vüqar Gülməmmədov bildirdi ki, ölkədə uğurla həyata keçirilən sosial-iqtisadi siyasət növbəti ildə də iqtisadi artımın təmin edilməsinə, həmçinin əldə edilmiş iqtisadi nəticələrin insan faktoruna yönəldilməsinə istiqamətlənib: “Dövlət büdcəsinin neft sektorundan gəlirlərinin artım tempinin aşağı düşməsi şəraitində qeyri-neft sahələrindən olan gəlirlərin müsbət dinamikasının qorunması növbəti ilin dövlət gəlirlərininin proqnozlaşmasında prioritet istiqamət olaraq qəbul edilmişdir. Dövlət büdcəsinin qeyri-neft gəlirlərinin ümumi daxili məhsula faiz nisbətinin də sabit artım meyilləri müşahidə olunmaqdadır”.

Neftin qiymətinin aşağı düşməsindən

narahat olmağa d əyməz

İclasda müzakirələr zamanı deputat Vahid Əhmədov bildirdi ki, 2013-2014-cü ildə vergi borcları 7 mlrd. manat təşkil edib. Ancaq 2015-ci ilin büdcəsində bu rəqəm 2 mlrd. manat göstərilir. Bu isə o deməkdir ki, Vergilər Nazirliyi tərəfindən büdcəyə əlavə olaraq 5 mlrd. manat vəsait köçürülüb. Deputat gələn il üçün dövlət büdcəsindən ipotekaya 50 milyon manatın ayrılmasını müsbət hal kimi qiymətləndirdi. Vahid Əhmədovun sözlərinə görə, 2012-ci ildə ipotekaya 20 milyon, 2014-cü ildə 40 milyon vəsait ayrılmışdısa, gələn il bu vəsaitin həcmi 10 milyon manat da artırılır. Deputat təkliflə çıxış edərək hökumət tərəfindən mənzil proqramının hazırlanmasının vacibliyini söylədi. Onun fikrincə, bu proqramın qəbulundan sonra Azərbaycanda mənzil probleminin həlli daha da asanlaşar. Deputat Hüseynbala Mirələmov isə Azərbaycanda fəaliyyət göstərən dövlət teatrlarının əlavə dəyər vergisindən və mənzil-kommunal xərclərindən azad olunmasının tərəfdarı kimi çıxış etdi. Deputatlardan Əli Məsimli, Zahid Oruc çıxış edərək sənədi sosialyönümlü layihə adlandırdılar.

Milli Məclis Sədrinin müavini, Təbii ehtiyatlar, energetika və ekologiya komitəsinin sədri Valeh Ələsgərov isə çıxış edərək bildirdi ki, son zamanlar neftin qiymətinin aşağı düşməsindən narahat olmağa dəyməz. Onun sözlərinə görə, bu cür hallar dünya təcrübəsində tez-tez müşahidə olunur: “Son dövrlər neftin qiymətinin aşağı düşməsi ilə əlaqədar dünyada 160-dan artıq layihə dayandırılıb. Vaxtilə 1998-99-cu illərdə də neftin qiymətinin aşağı düşməsi ilə əlaqədar bir çox layihələr dayandırılmışdı. Ancaq hesab edirəm ki, bunlar müvəqqəti hallardır. Bundan narahatçılıq keçirməyə dəyməz. Bu gün neftin qiyməti düşübsə, sabah onun qiyməti yenə də 100-110 dollar, hətta ondan da artıq olacaq. Bizim də xeyli ehtiyatlarımız var. Əsas odur ki, ondan səmərəli şəkildə istifadə edə bilək”.

Qeyd edək ki, büdcə zərfinə daxil olan məsələlər bu gün Milli Məclisin daha 6 komitəsinin müzakirəsinə çıxarılacaq.

Rəşad BAXŞƏLİYEV,

Azərbaycan.-2014.- 5 noyabr.- S.3.