Havayı tikə tələdə olur
Bu barədə düşünək
Siyasət mənim bilmədiyim, yəni, yaxşı bilmədiyim bir sahədir. Hərdən məcbur oluram mübahisəyə qoşulum. Mübahisəyə qoşulduğum vaxt da bildiyim və sevdiyim ədəbiyyatdan gedir, mənim bədii yaradıcılığıma zərər verir. "Amma neyləyəsən? Elə siyasi vəziyyət və siyasi mübahisələr ortaya çıxır ki, susmaq, yox, mən bu poeziya ilə məşğul oluram" - demək, yaxanı çəkmək olmur. Çünki Vətənin taleyindən söhbət gedir. Onu siyasətçilər adı altında meydan sulayan boşboğazlar, trubunlar ixtiyarına vermək olmaz. Onlar sabun köpüyü kimi girəvə düşmüşkən görünmək üçün ortaya atılmış insanlardır. Bunların bəzi sifarişli çalışdığını da bilirik. Bu, insan təbiətidir. Yaxşı, bilirəm ki, belələri bütün ölkələrdə, bütün xalqların arasında var! Qardaş Türkiyəyə baxın. Gücü artdıqca, inkişaf etdikcə onu içərisindən qarışdırırlar. Gənclərini küçəyə tökürlər. Bu qədim bir imperiya olmuş dövlətdən qalan Türkiyədir. Onun qalığı da güclüdür! Türkiyənin düşmənləri də bilir ki, onu çökdürmək mümkün deyil, amma inkişafını ləngitmək mümkündür. Onun suyunu bulandırmağa çalışırlar ki, balığını tutsunlar.
Biz ölkə kimi gəncik, Avropada müstəqil ölkə kimi çox gəncik! İmperiya dişinin altından yaralı çıxmışıq. Qarabağ adlı yaramız qan verə-verə, hələ üstəlik inkişaf edirik. Bu, bir danılmaz faktdır, biz son on beş il ərzində keçdiyimiz inkişaf yolunu yetmiş il sovet dövləti tərkibində keçməmişdik, keçə də bilməzdik! Çünki hamının qazandığı ümumi imperiya qazanına gedirdi. Sonra hərənin boşqabına istədikləri qədər "pay" qoyurdular. Ikinci Dünya müharibəsindən sonra Ağdaş rayonunda Ziyad adlı kişi vardı, bəy oğlu idi. Ağlını itirmişdi. Alver edirdi. Beş manata aldığı malı üç manata satırdı. Deyirdilər, Ziyad, belə olmaz, bu cür alver doğru deyil. Deyirdi:
- Mən bazara ucuzluq salıram.
Adamlar ona gülürdülər. Mən uşaq idim. Anlamaq istəyirdim, bir dəfə xəlvət vaxt tapıb soruşdum:
- Ziyad əmi, niyə belə eləyirsiniz? Belə alver olmaz! Baha alıb ucuz satırsınız. Bunun axırı pis qurtaracaq!
Kişi diqqətlə üzümə baxıb gülümsündü, başımı sığalladı:
- Qardaşoğlu, mən də bilirəm bunun axırı pis qurtaracaq! Böyüyəndə sən dövlətdən soruşarsan niyə biz baha alıb ucuz satırıq?
Sonra böyüyüb ağlım kəsəndə öyrəndim ki, müharibə dövründə hərbi texnikanin işlətdiyi yanacağın yetmiş faizi Bakının məhsulu imiş. Nədənsə müharibədən sonra qəhrəman şəhərlər sırasında Bakının adı olmadı. Niyə olmadı? Soruşan oldumu? Mən onda da soruşmamışam, indi də soruşmuram! Çünki insan bildiyi şeyi başqasından niyə soruşmalıdır? Siz də soruşmasanız təəccüblənmərəm, düşünərəm yəqin bilirsiniz. Amma bəziniz çox gəncsiniz, heç bilmirsiniz ananız, atanız gecə yarısı gedib çörək mağazasında növbə tuturdu. Yağ, ət talonla alınırdı. Bunlar da olub, olub! O günlərin birində fəhlə Salman kişi məktəbdən nəvəsini götürəndə uşağın müəlliməsi kişini təbrik etdi:
-Salman əmi, nəvən bu gün fantan elədi. Məktəbə
yoxlama gəlmişdi,
yaxşı cavab verdi. Dedilər, kimin
balasısan? Dedi
babamın! Dedilər, baban kimdi?
Dedi, Lenin baba! Hamı əl çaldı, başımız uca oldu.
- Sağ ol, qızım.
Gəl, sənə Krupskaya nənən,
Lenin baban qurban. Gəl öpüm səni, gəl gedək - nəvəsini bağrına
basdı.
Qız çaşıb
qalmışdı, bilmirdi
gülsün, yoxsa ağlasın.
1987-ci il idi. Neft daşlarında çalışan bir neftçi dostumla görüşdüm. Uşaqlıq, gənclik illərimizi xatırladıq, Ağdaşı,
qohumları, dostları
yad etdik. Yadıma dəli Ziyad
düşdü. Dostumdan
soruşdum:
- Biz bu qiymətli sərvətimiz qara qızıldan ildə nə qədər qazanırıq?
- Nefti deyirsən?
- Bəli.
- Vallah, dəqiq söz deyə bilmərəm.
- Yenə də... təxmini olsa da...
- Məncə, quruda çıxarılan neftdən
gələn hamısı
SSRİ xəzinəsinə daxil olur. Amma Neft
daşlarındakı buruqlardan,
əgər eşitdiyim
kimidirsə, biz Moskvaya
hər litrinə görə borclu qalırıq.
- O necə olur. Elə də şey olar?
- Olar, tutaq ki,
çıxartdığımız hər litr nefti
biz Moskvaya dörd qəpiyə satırıq.
Lakin çıxarılan hər
litr neftin yerinə torpağın altına bir litr dəniz suyu vurulur. Dənizin suyu SSRİ-nindir. O da suyu bizə
litri altı qəpiyə satır.
- Bəh, bəh, keyf çəkirikmiş!
Allah rəhmət eləsin dəli Ziyada. Bazara ucuzluq gətirməkdə
bizi bu günlər
üçün hazırlayırmış.
Dörd
il sonra
SSRİ-nin tifaqı dağıldı. Belə nəhəng
dağıntılar zamanında
təbii ki, itkilər olur. Əvvəl xaos yaranır. Xəzinə
talanır. Sonra pusquda yatıb girəvə güdən qonşuda yaşayan canavar əli silahsız insanları soyqırımına
məruz qoydu, ahılları, uşaqları,
qızları, gəlinləri
güllədən keçirdi.
Artıq
vətəndaş müharibəsinin
ilk ocaqları yanmağa
başlanmışdı. Xalq öz xilaskarını - dövlətçiliyin, dövlət
qurmağın ustadı
olan ümummilli liderimiz Heydər Əliyevi köməyə
çağırdı. O, hadisələri izləyirdi,
yaxşı bilirdi ki, yox demək
Azərbaycan adlı bir dövləti həmişəlik itirmək
deməkdir! Silahlı dəstələri tərksilah etdi. Ordu yaratdı, elə ilk həmlələrdə düşməni
sülhə məcbur
etdi. Düşmən öz qarşısında
qoşun gördü.
Horadizdə aldığı
zərbədən ağlı
başına gəldi!
Sülhə razılaşdı. Daha sonra "Əsrin müqaviləsi" imzalandı.
Bu müqavilə gəlir mənbəyi idi, amma ondan
daha vacib olan bu layihə
ilə ulu öndər Azərbaycanı
dünya ölkələrinə
bağlayırdı. Dünyanın qədim və güclü ölkələrinin
birliyində Azərbaycanı
ayrılmaz və dəyərli bir ölkə edirdi. Bu kəmərlər keçdiyi ölkələrdə
insanlar Azərbaycanın
işığını görür,
istisinə qızınır.
Təbii
ki, lazım olanda bu işığı,
bu istini və isti münasibəti
müdafiəyə qalxacaqlar.
Indi Azərbaycanın güclü ordusu var, özünün müdafiə sənayesi inkişaf edib. Bu son
on beş il ərzində Azərbaycan borc verən, investisiya qoyan, nəhəng layihələr həyata keçirən ölkəyə
çevrilib. Bakı dünyanın
ən gözəl paytaxt şəhərləri
ilə yanaşı dayana bilən bir şəhər olub. Avropanın ilk Olimpiya oyunlarına Bakı ev
sahibliyi edəcək,
bunu ölkəmiz qazanıb. Bu nailiyyətin,
dünyada bu hörmətin, inamın qazanılmasında ölkəmizdə
yaşayan hər vətəndaşın əməyi
var. Ölkəmizdə yaşayan
hər kəs əgər öz vicdanı qarşısında
alnıaçıq, üzüağdırsa,
əlini ürəyinin
üstünə qoyub
iftixar hissi ilə "Mən azərbaycanlıyam" - deyə
bilər. Yetmiş beş illik
sovet dövrü tariximizdə indiki qədər inkişaf etməmişdik. Düşünürəm,
sovet dönəmində
keçən yetmiş
il ərzində
sərvətimiz, qazancımız
özümüzə qalsaydı,
yollarımız da qızıldan ola bilərdi.
Dünyanın bu qarışıq dövründə daha ayıq-sayıq olmalıyıq. Ölkə
varlı və güclü olduqca onun düşmənləri
də daha varlı, daha güclülər olur! Hər kəs durduğu yerdə başqasına hücum etmir. Bir-birindən qisas almaq istəyəndə, evini dağıtmaq istəyəndə
əvvəl o ailədə
insanların bir-birinə
olan məhəbbətini
almağa çalışır.
Ona zədə salır, atanın anaya, bacının qardaşa ,
övladın ata-anaya
olan məhəbbətinə
qurd salır. Evi içindən dağıdır.
Sonra düşmənə
az iş
qalır. "Kömək" eləmək
adı ilə evə girir. Evdəkiləri evindən çıxarıb,
çöldə hərəni
bir küncə qoyur. Tez-tez savaşdırıb baxır, sonra araya girib sakitləşdirir.
Nəhayət, sübut olunur
ki, ailə bu "xeyirxah" insansız yaşaya bilməz, bir-birini qırar. Bu "xeyirxah" insan da onları işlədib duru yerindən öz payını götürür.
Bu model eyniylə ölkələrə də
tətbiq olunur. Bu təhlükə həmişə varlı ölkələrin başında
olur, əgər kasıb ölkəyə qarşı olursa, deməli, öyrəniblər
ki, bu kasıb
xalqın torpağının
altında çox qiymətli sərvət
var. Oraya əvvəl humanitar yardımla gəlirlər. Necə deyərlər,
"havayı tikə
tələdə olur".
Bəs görmürsünüzmü hökumət
daxilində yaradılmış
rəngarəng müxalif
partiyaları, qeyri-hökumət
təşkilatlarını xaricdəki siyasət ustaları necə böyük məhəbbətlə
sevirlər. Əstəğfürullah,
mən bu partiyaların, qeyri-hökumət
təşkilatlarının əleyhinə deyiləm! Əslində, bu təşkilatların
yaranışı yaxşı
niyyətlərin ideyası
üstündə qurulub.
O təşkilatların hər
birində fərqli düşünən, onlara
başqa bucaqdan baxan ağıllı insanlar var. Onların da yaxşı təklifləri, maraqlı
ideyaları ölkənin
inkişafında yardımçı
ola bilər.
Onlar dinlənilməli, öyrənilməli,
maraqlıdırsa, istifadə
olunmalıdır. Birinci ona
görə ki, onlar düşmən deyillər. "Baxmayaraq
yaxşı şeyləri
düşməndən də
öyrənmək olar", hamımız
bir vətənin övladlarıyıq, vətənin
inkişafı naminə
rəqib kimi görünə bilərik.
Amma bərk ayaqda hamımız bir səngərdə çiyin-çiyinə olacağıq!
Unutmamalıyıq ki,
düşmənlərimiz var!
Onlar bu təşkilatların zəif damarını yaxşı bilirlər.
Ustalıqla istifadə edirlər.
Bu doğma insanları
qızışdırıb düşmən səviyyəsinə
kimi gətirirlər, qoyurlar üz-üzə.
Sonra biz onların yardımçısına
çevrilirik.
Allaha uzanıb narazı əllər,
Hamı
"mənim payım"
az oldu
deyir!
Pay bölən ağılı
düz bölüb ancaq
Heç kəs öz ağlından gileylənməyir.
Bəlkə, bir-birimizə qəzəblənməzdən
əvvəl "lənət
şeytana" deyib bir an da
səbir edək, bir daha öz
ağlımızdan soruşaq
haqlıyıqmı? İndi
ehtiyatlı olmaq zamanı yetişib, çünki itirəcəyimiz
şeylər daha çoxdur!
Fikrət QOCA
Azərbaycan.-2014.- 20 noyabr.- S.8.