Abşeron yarımadasının folklor nümunələri

Bakı-Abşeron folkloru janr, mövzu, süjet quruluşu, obrazlar sistemi, ideyası və s. baxımdan milli folklorumuza xas olan özəllikləri dolğun şəkildə özündə yaşadır.

Oxucularda və tədqiqatçılarda böyük maraq doğuran bu folklor nümunələrinin bir hissəsi “Bakı folklor nümunələri-1” (“Elm və Təhsil” nəşr, 2014) kitabında işıq üzü görmüşdür. Tədqiqata ilk dəfə cəlb olunan Abşeron yarımadası folklorunun toplanması və nəşrinin layihə rəhbəri AMEA-nın müxbir üzvü, filologiya elmləri doktoru Muxtar Kazımoğlu, tərtibçilər filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Rza Xəlilov və Afaq Ramazanovadır.

Son 150 ildə xalq təsərrüfatının, xüsusilə neft-qaz sənayesinin inkişafının nəticəsi olaraq Bakı müxtəlif millətlərin, dinlərin və mədəniyyətlərin qaynayıb-qarışdığı yer olmuşdur. Bəzi siyasi, iqtisadi və sosial səbəblərdən Bakıya edilən kütləvi köçlər regionun folkloruna əlavə rənglər qatmış, yeni mövzu və məzmunla zənginləşdirmişdir. Bu proses indi də davam edir.

Bakı-Abşeron folklorunun toplanması və sistemli şəkildə nəşrini qarşıya məqsəd qoymuş AMEA-nın Folklor İnstitutu bunun üçün Azərbaycan dövri mətbuatının böyük bir hissəsini səhifə-səhifə izləmiş, XIX əsrdən üzübəri qəzet və jurnallar, elmi-kütləvi nəşrlər ciddi şəkildə araşdırılmışdır.

Kitabda toplanmış folklor örnəklərinin böyük bir qismi AMEA-nın M.Füzuli adına Əlyazmalar İnstitutunda mühafizə edilən folklor və etnoqrafik materiallardır. Onların çoxu görkəmli aktyor Hüseynqulu Sarabskinin folklorunda yer almışdır. Bakı folkloru, etnoqrafiyası və mərasimlərini əhatə edən həmin materiallar H.Sarabskinin özü tərəfindən müxtəlif illərdə toplanmışdır. H.Sarabskinin şəxsi arxivindən Azərbaycan ədəbi-mədəni fikrinin görkəmli nümayəndəsi Əziz Şərifin ruscaya tərcüməsində Bakının mərasim və uşaq folkloruna dair mətnlər də üzə çıxmışdır. Kitabda böyük şairimiz Hüseyn Cavidin oğlu Ərtoğrul Cavidin Bakıdan topladığı mərasim və musiqi folkloru nümunələrinə də geniş yer verilmişdir.

Ötən əsrin 20-ci illərinədək Bakıda əski əlifba ilə nəşr edilmiş meyxana kitabları və el şairlərinə həsr olunmuş yazılar da bu cildə daxil edilmişdir. “Atalar sözləri, məsəllər”, “Zərbi-məsəllər, idiomlar”, “Tapmacalar”, “Bayatılar”, “Lətifələr”, “Nağıllar”, “Şəbədələr”, “ Mərasim folkloru”, “Pirlər, ziyarətgahlar”, “Musiqi folkloru”, “Uşaq folkloru”, “Oyunlar”, “El şairləri” kimi bölmələrdən ibarət 306 səhifəlik bu kitab folklorşünas tədqiqatçılar və geniş oxucu auditoriyası üçün nəzərdə tutulmuşdur.

R.SALMANLI,

Azərbaycan.- 2015.- 7 iyul.- S. 7.