Nar baharı

Gecə insanlara yatmaq, dincəlmək üçün verilsə də, şəhərlər, xüsusən Bakı kimi böyük meqapolislər dincliyin nə olduğunu bilmədən yaşamaqda davam edirlər. I Avropa Oyunları keçirilən paytaxtda gecə ilə gündüzün arasındakı fərqi tutmaq üçün Bakının gecələrini seyrə çıxırıq.

Gündüz müxtəlif idman zallarında, saraylarda keçirilən yarışlar, qızıl, gümüş və bürünc medalları qazanan qaliblərin sevinci, gözlənilmədən məğlub edilənlərin acı-ağrısı hamıya yaxşı tanışdır. Lakin Bakı gecələrinin təntənəsi və sevincinə çox adam bələd deyil. Gecə gərək bir az şəhərə qulaq kəsiləsən, dinləməyi bacarasan, xəfif yay küləyinin dalğalarında rəqs edən yarpaqların musiqisini duya biləsən.

I Avropa Oyunlarının şəhərin hər yerində gözə dəyən rəmzi nardır. Hər xalqın sevimli ağacı var. Yaponlar sakura budağının, yunanlar dəfnə yarpağının, ruslar ağcaqayın ağacının aşiqi olduğu kimi, biz azərbaycanlıların da nara xüsusi məhəbbəti var. Elmlər Akademiyasının əsas binasının arxasındakı nar ağaclarına baş çəkirik. Burada gecə yarıdan keçdiyi üçün gəzən, dincələn insanların sayı azalıb. Axtarıb tapdığımız nar ağacının yanındakı oturacaqda dincələn yaşlı bir adamla salamlaşırıq:

- Axşamınız xeyir. Nə əcəb yatmırsınız?

- Mənim kimi yaşlıların yuxusu az olur. Həm də istilər düşəndə artıq neçə ildir ki, bura gəlirəm.

Tanış oluruq. Salman dayı deyir ki, 70 yaşı var, təqaüddə olan filoloqdur. Baxışlarından həyatdan doyan adamlara oxşayır. Mehriban və söhbətcildir. Üzünün, alnının qırışları arasında nur dolaşır.

“Nə əcəb nar ağacının kölgəsini seçmisiniz?” - sualını uzun və darıxdırıcı sükutla qarşılasa da, handan-hana dinir:

- Narı mən yox, bizim şairlərimiz, aşıqlarımız seçiblər. O da əbəs yerə deyil. Bir çiçəklərinə fikir verin, görün necə zərif, necə incədirlər? Xanım-xatın ağacdır. Narın özünə, çiçəyinə, ləçəklərinə nə qədər şeir qoşub, mahnı bəstələyiblər! Həqiqətən, sehrli bir ağacdır. Bu bağda nə qədər ağac olsa da, heç birinin kölgəsində rahatlıq tapmıram, amma bura gələn kimi ruhum dincəlir. Sanki bu ağacın öz dili, öz ürəyi var. Narla bağlı babam Şahpələngin bir macərası olubmuş. Nənəm danışardı ki, o, cavanlığında qonşularında Nargilə adlı bir qıza vurulubmuş. Qisməti elə gətirir ki, onu gözlənilmədən tez elçi düşən başqa qonşuya verirlər. Babam əl-ayağa düşəndə, məsələdən xəbər tutanda iş-işdən keçibmiş. Şahpələng babam bu hadisədən sonra uzun illər evlənmir, əvəzində bir nar bağı salıb gecə-gündüz qulluq edir. Bağ bəhərə düşənə kimi 7-8 il keçir. Aradan illər ötəndən sonra onu zorla dilə tutub evləndirirlər. Bu hadisə 90 il bundan qabaq olub. Babamı qoruyan, sevgisini yaşadan nar ağacı olub. Amma sovet hakimiyyəti qurulanda babamın bağını da kolxoza qatıblar. O, buna dözməyib, ürəyi partlayıb. Sözümün canı odur ki, bu elə-belə ağac deyil. Seviləsi bir ağacdır, bir az da başqa ağaclardan fərqlidir. Bakıda nar ağacı adətən, mayın ortalarınacan çiçəkləyir və bu çiçək mövsümü nə az, nə də çox - düz 100 gün davam edir. Mən ona nar baharı da deyirəm. Nar baharı baharların ən uzunu və ən gözəlidir. Amma bu il nar nədənsə gözlədiyimiz vaxt çiçəkləmədi. Mövsüm yubandı. Hər gün buralarda gəzəndə baxırdım ki, tumurcuqlar donub qalıb, hərəkətsizdirlər. Amma qəribədir ki, Bakıda Avropa Oyunlarının məşəli alovlanan günlərdə nar tumurcuqlarının köynəklərinı yırtıb çırtlayan gördüm.

Salman dayıya təşəkkür edərək taksiyə əyləşib İçərişəhər tərəfə gedirik. Metronun “İçərişəhər” stansiyasının şüşə piramidasının üstünü su şırnağı ilə yuyurdular. Gecə suyun şırıltısı və göydə şüşələri silənlər bir az qəribə təsir bağışlayırdı, lap uçan boşqabda gələn adamlar kimi gorünürdülər. Gündüz baxanda adamın ağlına belə gəlməz ki, bu şüşələrin üstünə çıxıb gəzmək mümkündür.

Sağdan Filarmoniya bağı - qala divarı boyu aşağı, dənizə tərəf düşürük. Saksafonda çalınan həzin caz musiqisi ətrafı bürümüşdü. Vaqif Mustafazadə kimi dünya şöhrətli sovet cazmeninin vətənində bir qədər sadə tamaşaçıya qəribə gələn musiqi keçmiş Qubernator bağında doğma, kövrək hava kimi səslənir, xatirələrə qol-qanad verir. Təxminən yüz il bundan qabaq Bakıda əsas gəzinti yeri Qubernator bağı sayılardı və bura girməyə şəhərin kasıb əhalisinə yalnız həftədə bir dəfə icazə verilərdi. İndi isə bura kim nə vaxt istəsə gəlir, dincəlir, ölkəsinin tarixi, keçmişi ilə öyünür. Qubernator özünü, əshabələrini düşünərdi. Bizim dövlət isə öz vətəndaşlarının qayğısını çəkir.

Həzin musiqi arxada qalır. Biz ölkədə bağ memarlığının şah əsəri sayılan Bakı bulvarına çatanda gecə saat artıq 4-ə işləyirdi. Dənizin kənarında təxminən 20 yaşlı bir gənc gitara çalırdı. Yanında oturub söhbət edirik. Sadiq Abbasov 6 ildir imkan düşən kimi parklarda, bulvarda gitara çalıb oxuduğunu deyir. Qazancını soruşuram:

- 5-10 manat çıxır. Lakin mənim əsas qazancım insanların üzünün təbəssümüdür. Onlar ağıllarına gəlməyən yerdə musiqi sədaları eşidəndə, oxuyan görəndə sevinirlər, gülümsəyirlər. Mən də cavanam, gülər üzlərdən xoşum gəlir. Dünyanın hər yerində küçə çalğıçıları var. Mən istəyirəm ki, bizim paytaxtımızda da müxtəlif yerlərdə küçə çalğıçıları olsun. Özüm əsasən klassik mahnıları ifa edirəm. Akif İslamzadədən, Şövkət xanımdan oxuyuram. Arabir türk mahnıları da ifa edirəm. Fikirləşirəm ki, insanları küçə mədəniyyətinə alışdırmaq, şəhərin də bir ev, ailə kimi yüksək əhval-ruhiyyədə qalmasına çalışmaq lazımdır.

Yolumuza davam edirik. Bakı əsrlər boyu sakit və təlatümsüz, qanlı savaşların və siyasi burulğanların nə olduğunu bilməyən şəhər təsiri bağışlayır. Dəniz kənarında gəzişən adamları, ölkələrində gecənin bu vaxtı bayıra çıxmağa ehtiyat edən təkəm-seyrək turistləri görəndə fərqli bir məkanda yaşadığını dərk edirsən.

Həzin meh dənizin sularını öpüb sahilə yeni nəfəs gətirir. Dənizin ortasında alışan I Avropa Oyunlarının məşəlinin çevrəsi sulardan baş qaldırıb alovlanaraq göyə ucalan ayı xatırladır. Dənizin lal sinəsinə bu alovun uzunsov əksi düşür. Alovun dili xırda, güclə sezilən ləpələrin rəqsində xəfif-xəfif titrəyir.

“Eurovision-2012” mahnı müsabiqəsi keçiriləndə Bakı bulvarında əcnəbilər də, yerli adamlar da daha çox idi. Bu, yəqin belə də olmalıdır. Ona görə ki, idmanın izdihamı, qələbələrin sevinci arenalarda yaşanılır. Və gecə idmançılar səhərə, yeni mübarizə, yeni döyüşə hazırlaşmaq üçün mütləq dincəlməli, yatmalıdırlar.

Səhərə hələ bir neçə saat qalıb. Sahilin işıqlarıyla bərq vuran Xəzərin səthi dalğasız, güzgü kimi hamardır. Dənizin aynasında şəhərin sonsuz işıqları, göydələnlərin əksi bərq vurur.

Boyunlarında Oyunların vəsiqəsi olan iki nəfərlə rastlaşıb salamlaşırıq. Rusiya jurnalistləridir. Həmkar olduğumuzu biləndə onlardan biri - Anton Nikolayeviç bizimlə təəssüratlarını bölüşdü:

- Azərbaycan xalqını təbrik edirəm - qazandığınız medalların sayına, yüksək səviyyədə keçirdiyiniz tədbirə görə. Zənnimcə, ən çox jurnalist Rusiyadan gəlmişdi, yalnız qəzetçilərin sayı 200-dən artıq idi. Təşkilatçılara minnətdarıq ki, burada özümüzü qərib yox, evimizdəki kimi hiss etdik. Dünyanın müxtəlif ölkələrindən bu tədbirdə iştirak edən jurnalistlərin hamısını açılış mərəsimi gözəlliyi və bənzərsizliyi ilə valeh etdi. Heç bir ölkədə, heç bir xalqda olmayan qonaqpərvərliyin şahidi olduq. Yolda kimdənsə nəsə soruşanda bir adamın yerinə 3-4-ü cavab verir, yol göstərməyi, ötürməyi ar bilmirlər. Könüllülərin əksəriyyəti, ingilis, rus dillərində sərbəst danışırlar. Bu bizim işimizi asanlaşdırır. Hətta polislər də xarici dili pis bilmirlər. Bir dəfə də olsun nəyisə izah etməkdə, başa salmaqda çətinlik çəkmədik. Mingəçevirdə idmanın su növləri üzrə yarışları izləyəndə isə fasilədən istifadə edib şəhəri gəzdik. Tanımadığımız taksi sürücüsü bizə görməli yerlərin hamısını göstərdi, nahar edib-etməməyimizlə maraqlandı. Sevinirik ki, bizi bağlayan tellər bizə qibtə edənlərin, həsəd aparanların acığına daha da möhkəmlənib. İdmançılarımız azərbaycanlı rəqiblərinin yarışlara güclü hazırlaşdığını deyirlər. Sizin idmançılarla bundan 5-10 il əvvəlki yarışlarda görüşən rus idmançıları Azərbaycan atletlərinin çox yüksək hazırlıq keçdiklərini, bir çox sahələrdə isə məğlubedilməz olduqlarını etiraf edirlər. Bir də tribunaların sizi dəstəkləməsi, ölkənin birinci simalarının oyunlara azarkeşlik etməsi, təbii ki, qələbəyə aparan amillərdəndir.

Bakı Milli Parkı azadlığımızın təcəssümüdür. 100 il bundan əvvəl Bakıda bir Qubernator bağı, bir də Dənizkənarı bulvar gözəgəlimli yerlərdən sayılardı. Və burada bəzən adi konsertlər təşkil edilərdi. Bu gün isə Dənizkənarı Milli Parkda böyük quruculuq işləri ilə yanaşı, planetin ən möhtəşəm konsert zalı tikildi. İndi saysız göydələnlər gecələr Xəzərin boynuna düzülən brilyantlar kimi bərq vurur. Azərbaycan öz qapılarını daha möhtəşəm tədbirlərin üzünə açır. Deməli, bizi qarşıda daha gözəl, daha zəngin və daha mənalı günlər gözləyir!

Bahadur İMANQULİYEV,

Azərbaycan.- 2015.- 23 iyun.- S. 11.