Yeni çağırışlar müdrik qərarlarla müşayiət olunmalıdır

III Qlobal Bakı Forumu

Xəbər verildiyi kimi, aprelin 28-29-da Bakıda Diasporla İş üzrə Dövlət Komitəsinin dəstəyi ilə Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzi (NGBM) tərəfindən təşkil edilən III Qlobal Bakı Forumu keçirilmişdir. Forumun işində bir sıra ölkələrin prezidentləri, baş nazirləri, xarici işlər nazirləri, həmçinin sabiq dövlət və hökumət başçıları, siyasi xadimlər, elm adamları və ekspertlər - ümumilikdə 75 ölkədən 350-yə yaxın nümayəndə iştirak etmişdir.

III Qlobal Bakı Forumu Misirin İsgəndəriyyə Kitabxanasının direktoru, Nizami Gəncəvi Beynəlxalq Mərkəzinin həmsədri İsmail Serageldin bu mühüm tədbirin ideyasının mahiyyətinin açıqlaması ilə öz işinə başladı. O qeyd etdi ki, İkinci Dünya müharibəsindən sonra gündəmə gələn problemlərə, çağırışlara, dövlətlər, xalqlar arasında etimad məsələlərinə önəm verilir: “Bugünkü forum da məsələləri fəal müzakirə etməli, yeni durumun, yeni beynəlxalq münasibətlərin aydın konturlarını müəyyən etməlidir. Həlli vacib tədbirlərin spektrinin geniş olduğu qeyd edilsə də, bir siyasi sistemin digərinə mənfi təsirinin qarşısının alınması üçün müəyyən tədbirlər reallaşdırılmalı, ortaya çıxan suallara aydınlıq gətirilməlidir”.

Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tədbirə ev sahibliyi edən dövlətin başçısı kimi qonaqları salamladı və nitqində problemlərin nədən ibarət olduğunu şərh edərək, iştirakçıları dünyanın bütün yerlərində mövcud olan gərginliklərin azaldılması yollarını fəal müzakirə etməyə çağırdı: “Dünyanın ən aparıcı beynəlxalq qurumu olan BMT Təhlükəsizlik Şurasına üzv seçiləndə biz aydın şəkildə bildirdik ki, ədaləti və beynəlxalq hüququ müdafiə edəcəyik. Təəssüf ki, beynəlxalq hüquq artıq heç də bütün dövlətlər tərəfindən hörmət olunan məfhum deyil. Bir daha təəssüf edirəm ki, artıq bu, reallıqdır. Belə bir təsəvvür yaranır ki, beynəlxalq hüquq yalnız kifayət qədər güclü olmayan ölkələrə mütləq şamil edilir və onlar digər vasitələrlə məqsədlərinə nail ola bilmirlər. Biz bunu aydın görürük ki, ara-sıra dünyanın aparıcı dövlətləri beynəlxalq hüquq normalarını kobud şəkildə pozur və bu da müharibədən sonrakı beynəlxalq münasibətlər sisteminin bütün konstruksiyasına xələl gətirir. Düşünürəm ki, bu, bizim çox açıq və aydın şəkildə müzakirə etməli olduğumuz bir məsələdir. Biz imkanlarımızdan, intellektual potensialımızdan və beynəlxalq nüfuzumuzdan istifadə etməyə çalışmalıyıq ki, bu gün mövcud olan beynəlxalq münasibətlər sistemini gücləndirə bilək. Beynəlxalq hüquqa hörmət etməliyik. Beynəlxalq təşkilatların qətnamələrinə hörmətlə yanaşmalıyıq. Çünki bəzi hallarda qətnamələr dərhal icra olunur, - mən BMT Təhlükəsizlik Şurasının qətnamələrini nəzərdə tuturam, - digər hallarda isə onlar illər, onilliklər boyu icra edilmir”.

Dövlət başçısı bir daha elementar siyasi etikətə məhəl qoymadan tətbiq edilən ikili standartların artıq beynəlxalq hüquqda özünü patologiya kimi büruzə verməsindən, planetar miqyasda ziddiyyətlərin sərtləşərək qütbləşməsindən ölkəmizin əziyyət çəkdiyini bildirdi. BMT Təhlükəsizlik Şurasının dörd qətnamə qəbul etməsinə baxmayaraq, Ermənistan qoşunları işğal edilmiş əraziləri qeyd-şərtsiz tərk etmir, bir milyondan artıq azərbaycanlı öz torpağında qaçqın və məcburi köçkün vəziyyətinə düşmüşdür. Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün pozulması digər münaqişələrin yaranmasına rəvac verib. Münaqişənin 25 ili ərzində dünyanın digər bölgələrində oxşar və daha mürəkkəb və fərqli münaqişələr sonu görünməyən müharibələrə çevrilib.

Prezident İlham Əliyev forumda ölkəmizin əvvəlki kimi demokratik ənənələrə sadiq qaldığını qeyd etdi, seçimimizin sülhə, multikulturalizmə, dinlərarası dialoqa, beynəlxalq əməkdaşlığa kökləndiyini bəyan etdi.

Dünyadakı böhranların rekord həddə çatdığını etiraf edən Bolqarıstan Prezidenti Rosen Plevneliyev beynəlxalq müstəvidə qanunun aliliyinin təmin edilməsinin, böhranların həllinin və terrorçuluğun qarşısının alınmasının vacibliyini belə dəstəklədi: “Sülh yalnız müharibənin olmaması deyil. Sülh qanunun aliliyidir”.

Makedoniya Prezidenti George İvanov mülahizələrində Azərbaycan Prezidenti ilə razılaşdı ki, Avropa doğrudan da sülh, azadlıq və növbəti nəsillər üçün sabit məkana çevrilməli, beynəlxalq hüquq normalarına uyğun olaraq münaqişələrin həllinə kömək etməli, tərəflər arasında etimad yaratmalı idi.

Diplomatlarla sadə insanlar eyni mövzudan danışsalar da, yanaşma fərqli olur. Bizi narahat edən əsas problem superdövlətlərin Qarabağ müharibəsində işğalçılara sığal verməsi, onları dəstəkləməsidir. Geci-tezi biz bu problemlərdən qurtulacağıq. Lakin Avropa dövlətləri təcavüzkarı ərköyün uşaq kimi əzizləyib müdafiə etdikcə minlərlə sıravi Azərbaycan vətəndaşının gözündə onlar nəyi necə demələrindən asılı olmayaraq, demokratik imicini itirir, nüfuzdan düşürlər. Buna baxmayaraq, biz bədbin deyilik və ruhdan düşmürük. Qoy erməni millətçiləri Avropanın qucağında oturmaqda davam etsinlər. Qoy yalanlardan ağı düzəldib sızlasınlar, qoy Avropa Qafqazda doğulan bu “bic uşağı” qundaqlayıb bacardığı qədər bağrına bassın. Bizim üçün fərqi olmayacaq. Biz özümüzə, min illik əxlaqımıza və ədalətimizə söykənərik. Bunu dünya dərk etmirsə, bu bizim yox, dünyanın və supergüclərin personal kədəri və faciəsidir. Çünki Qafqazda baş qaldıran erməni faşist ideoloigiyası böyük sürətlə dünyaya yayılmaqda, bunun ilkin nəticəsi kimi mühacirlərə qarşı dözümsüzlük baş qaldırmaqdadır. Bu səbəbdən Qarabağ məsələsinin həllində mürgüləməyə üstünlük verən Qərbin daha təhlükəli faciələrin qarşısında aciz qalacağı istisna deyil.

Qubada ermənilərin yüzlərlə insanı qətlə yetirib dəfn edildiyi məzarın üstündə ucalan muzeylə İrəvandakı qondarma soyqırımı abidəsi arasında fərqi anlayanların sayı artır. Biz həqiqəti inadla ortaya qoymalı, barışmaz ruhda haqqımızı tələb etməliyik! Almaniya Federativ Respublikasının kansleri xanım Angela Merkelin foruma müraciətində maraqlı bir məqam var: “Hazırda dünya nizamı iki dünya müharibəsinin acı təcrübəsinə əsaslanır. Sülh, demokratiya və insan hüquqları dəyərlərini müdafiə etmək bizim iradəmizdən asılıdır. İnsanların uzunmüddətli rifahını, sabitliyini təmin etmək istəyən hər bir şəxs dünya birliyinin qaydalarını qəbul etməli və bərqərar olunmasına çalışmalıdır”.

Böyük Britaniya və Şimali İrlandiya Birləşmiş Krallığının Baş naziri Devid Kemeronun foruma ünvanladığı məktubda isə belə deyilir: “Bu görüş dünyanın aparıcı liderlərini bir araya gətirib. Bu şəxslər qlobal məsələlər üzrə bir-biri ilə rəqabət aparan şəxslərdir. Bu sahədə müxtəlif çağırışların həlli üçün müdrik yanaşma çox önəmlidir”.

Şəksiz ki, yaxşı sözlərdir. Lakin bu müdriklik indi bizdən daha çox nüfuzlarını bərpa etmək üçün Qərbin özünə lazımdır.

Bahadur İMANQULİYEV,

Azərbaycan.-2015.- 1 may.- S.6.