Parlament seçkiləri xarici mətbuatda

Beşinci çağırış Azərbaycan Respublikasının Milli Məclisinə seçkilər uğurla başa çatdı. Bu seçki bir tərəfdən demokratik dəyərlərin Azərbaycan cəmiyyətində dərin kök salmasının növbəti dəfə əyani təsdiqi oldu, digər tərəfdən seçkinin nəticələri Yeni Azərbaycan Partiyasının cəmiyyətdəki nüfuzunun və dayaqlarının nə qədər möhkəm olduğunu, radikal müxalilətin isə ümumiyyətlə dəstəklənmədiyini bir daha ortaya qoydu. Seçki prosesini bütün beynəlxalq müşahidəçilər də təqdir etdilər. Parlament seçkilərini izləmək üçün müşahidəçilərlə yanaşı kütləvi informasiya vasitələri üçün də hər cür şərait yaradılmışdı. Hər bir mətbuat işçisi seçkiləri işıqlandırmaq imkanına malik idi. O cümlədən akkreditasiyadan keçmiş 27 beynəlxalq kütləvi informasiya vasitəsinin nümayəndələri izləyirdi. Bununla yanaşı xarici ölkələrdə bir çox KİV-də seçkilərin nəticələri ilə bağlı informasiyalar işıq üzü görməkdədir.

Britaniyalı jurnalist Bernd Rainer Şubert: “Prosesi bəyəndim”

Öncə onu qeyd edək ki, parlament seçkilərini işıqlandırmaq üçün Azərbaycana gələn xarici KİV-in nümayəndələrinin seçki ilə bağlı təəssüratları yüksəkdir. Məsələn, ABŞ-dan olan jurnalist Mallori Moss Katz bildirib ki, seçicilərin təkrar səsvermədə iştirak edib-etməməsini dəqiqləşdirmək məqsədilə ultrabənövşəyi mürəkkəbdən istifadə edilməsi çox yaxşı üsuldur: “ABŞ-da bu proses tam başqadır. Müsbət fikirdəyəm, məndə çox yaxşı təəssürat yarandı”.

İlk növbədə şəffaflığı önə çəkən rusiyalı jurnalist Vladimir Zernts isə seçicilərin seçkilərə münasibətlərinin çox ciddi olduğunu, təşkilatçılığın yüksək səviyyəsini bildirib. Onun sözlərinə görə, barmaqların yoxlanılması olduqca müsbət təcrübədir”.

Britaniyalı jurnalist Bernd Rainer Şubert də seçki prosesindən razılıqla söz açıb: “Hər şey açıq şəkildə baş verir. Ən çox da seçicilərin yoxlanılması prosesini bəyəndim. Heç kim ikinci dəfə bülletendən istifadə edə bilməz”.

“Rossiya 24” telekanalı: “Seçkilər şəffaf və demokratik keçdi”

Azərbaycanda keçirilən parlament seçkiləri ilə bağlı səsvermə günü bir sıra xarici kütləvi informasiya vasitələri ətraflı süjetlər yayımlayıb, yazılar dərc edib. Rusiyanın aparıcı televiziya kanallarından olan “Rossiya 24” kanalında tamaşaçılara təqdim olunan videomaterialda seçkilərin şəffaf və demokratik keçdiyi, seçicilərin seçkilərdə fəal iştirak etdiyi bildirilib. Süjetdə respublika üzrə bütün seçki məntəqələrinin vaxtında açıldığı, həmçinin Azərbaycanda parlament seçkilərinin daxili islahatlar fonunda keçirildiyi qeyd edilib. Jurnalist paytaxt Bakının və ümumilikdə Azərbaycanın dinamik surətdə inkişaf etdiyini bildirib, o cümlədən seçkilərin əsas favoritinin yüksək reytinqli hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının olduğunu, seçkiləri 500-dən çox beynəlxalq müşahidəçinin izlədiyini diqqətə çatdırıb. Süjetdə məntəqələrdə seçki prosesinin izlənilməsi üçün veb-kameraların quraşdırıldığı barədə də məlumat verən müəllif qeyd edib ki, seçicilər yeni seçiləcək parlamentdən Rusiya ilə müxtəlif sahələrdə əməkdaşlığın fəal surətdə davam etdirilməsini gözləyirlər. Rusiyalı jurnalistlər 132-134 saylı məktəb kompleksindəki seçki məntəqəsində olub, yüksək seçici fəallığı barədə məlumat veriblər.

NTV: “Qanun pozuntuları qeydə alınmayıb”

Rusiyanın NTV telekanalı da Azərbaycanda keçirilən parlament seçkiləri ilə bağlı reportaj yayımlayıb. Telekanalın müxbiri Svetslav Qordin seçki kampaniyasının sakit keçdiyini, seçki ərəfəsində ciddi qanun pozuntularının qeydə alınmadığını bildirib. Qeyd olunub ki, parlamentdə 125 mandat uğrunda 800-ə yaxın namizəd mübarizə aparıb, prosesdə 22 partiya iştirak edib. Jurnalistin sözlərinə görə, qanun pozuntularının qarşısını almaq üçün seçicilərin barmağı gözəgörünməyən mürəkkəblə işarələnib. Mərkəzi Seçki Komissiyasında 60 mindən yuxarı yerli və 500 beynəlxalq müşahidəçi qeydiyyatdan keçib və ən böyük nümayəndə heyəti MDB ölkələrindən olub.

Reportajda Rusiya Federasiyası Federal Məclisi Dövlət Dumasının, MDB Avrasiya inteqrasiyası və həmvətənlərin işləri üzrə komitəsinin sədri, MDB Parlament Assambleyası Müşahidə Missiyasının rəhbəri Leonid Slutski bildirib ki, seçkilər yüksək səviyyədə təşkil olunub, seçicilər üçün lazımi şərait yaradılıb: “Biz Azərbaycan xalqının gələcək taleyini həll edəcək səsvermədə vətəndaşların fəal iştirakının şahidi olduq”. Leonid Slutski ən layiqli və güclü namizədlərin seçiləcəyinə əminliyini ifadə edib.

TASS informasiya agentliyi: “Səsvermə demokratik mühitdə keçdi”

Rusiyanın TASS informasiya agentliyi isə Azərbaycanda seçkilərin gedişi ilə bağlı yazı dərc edib. Yazıda qeyd olunub ki, Azərbaycandakı seçkiləri 40 beynəlxalq təşkilatın və 50-dən çox ölkənin nümayəndələri izləyib. Beynəlxalq müşahidəçilər səsvermənin yaxşı təşkil olunduğunu, demokratik mühitdə keçdiyini, seçici fəallığının yüksək olduğunu bildiriblər. MDB İcraiyyə Komitəsinin sədri, icraçı katib Sergey Lebedev səsvermə prosesinin sakit keçdiyini, seçici fəallığının yüksək olduğunu qeyd edib. İcraçı katib seçkidə müxtəlif partiyalardan çox sayda yerli müşahidəçinin iştirakını müsbət fakt kimi səciyyələndirib. Sergey Lebedev seçkilərin yaxşı təşkil olunduğunu vurğulayıb. Onun sözlərinə görə, vətəndaşların səsvermədə fəal iştirakı onu göstərir ki, onlar ölkələrinin gələcəyi və parlamentə seçəcəkləri şəxslərə görə məsuliyyət hissi keçirirlər.

Yazıda Avropa Şurası Parlament Assambleyasının müşahidə missiyasının rəhbəri İordi Cukkaya istinadla qeyd edilib ki, missiya Mərkəzi Seçki Komissiyası ilə sıx əlaqədə işləyib, təşkilatın 32 nümayəndəsi ölkənin müxtəlif bölgələrində prosesi izləyib və Azərbaycanda parlament seçkiləri çox yüksək səviyyədə keçir.

TASS-ın dərc etdiyi yazıda İsrailin sabiq xarici işlər naziri Aviqdor Libermanın da Azərbaycanda seçkiləri izlədiyi qeyd olunub. Altı seçki dairəsində prosesi izləyən Aviqdor Liberman seçkilərin şəffaf keçdiyini, seçici fəallığının yüksək olduğunu vurğulayıb.

Rusiyanın “İnterfaks” və “RiaNovosti” informasiya agentlikləri də Azərbaycanda parlament seçkilərinin şəffaf və tam demokratik şəraitdə keçirildiyi barədə yazılar dərc ediblər.

“Anadolu” agentliyi: “Azərbaycanda azad, ədalətli və şəffaf seçki mühiti mövcuddur”

Rusiya ilə yanaşı Azərbaycandakı seçki prosesinə Türkiyə mətbuatı da yüksək diqqət göstərib. “Anadolu” informasiya agentliyi seçki prosesi barədə hazırladığı materialda bir çox təşkilata istinad edib. Agentlik qeyd edib ki, ölkədə azad, ədalətli və şəffaf seçki mühiti mövcuddur. Mərkəzi Seçki Komissiyası bütün yerli və xarici mətbuata seçki prosesini izləmək üçün geniş imkanlar yaradıb. Eyni vəziyyət müşahidəçilərə də aiddir. Agentlik onu da əlavə edib ki, namizədlərin qeydiyyatı, imzatoplama və təbliğat kampaniyaları dövründə xoşagəlməz hallar qeydə alınmayıb.

Agentliyin bu xəbərini Türkiyənin əksər qəzetləri yayıb. Həmçinin Türkiyə televiziyaları da seçkiyə geniş yer verib. TRT televiziyası seçki monitorinq koalisiyasının keçirdiyi mətbuat konfransı barədə də süjet hazırlayıb. Bu ölkənin “İhlas” xəbər agentliyi də Azərbaycanda keçirilən parlament seçkilərindən yazıb. Səsvermə prosesi ilə bağlı seçicilərin fikirlərini öyrənən agentlik qeyd edib ki, Milli Məclisə 125 yer üzrə 767 namizəd mübarizə aparır. Ölkə üzrə 5 milyondan artıq seçici var. Azərbaycanda seçkiləri 40 beynəlxalq təşkilatdan 500-dən artıq müşahidəçi izləyir.

“CİHAN” xəbər agentliyi, “Hürriyyət” qəzeti, “TRT Haber”, “TRT Türk” televiziya kanalları da daxil olmaqla Türkiyə mediası Prezident İlham Əliyevin səsvermədə iştirakı, habelə yüksək seçici fəallığı barədə geniş məlumatlar yayıblar. Məlumatlarda dövlətimizin başçısının ailə üzvlərinin, o cümlədən oğlu Heydər Əliyevin ilk dəfə səs verməsinə geniş yer ayrılıb. Qardaş ölkənin KİV-i Azərbaycanda həyata keçirilən seçki islahatlarına, Mərkəzi Seçki Komissiyasının uğurlu fəaliyyətinə, deputatlığa namizədlər üçün yaradılan bərabər şəraitə, Milli Məclisin yeni tərkibinə böyük diqqət göstərib. Azərbaycan və Türkiyədə eyni gündə parlament seçkilərinin keçirilməsi dünya ictimaiyyətinə demokratiyanın nümayişi kimi təqdim olunub.

“Sinxua” agentliyi: “Yeni Azərbaycan Partiyası parlament seçkilərində parlaq qələbə qazanıb”

Çinin “Sinxua” agentliyi də Azərbaycanda uğurla keçən parlament seçkilərinə yer ayırıb. Agentliyin yaydığı məlumatda Mərkəzi Seçki Komissiyasının açıqladığı ilkin hesabat öz əksini tapıb. Bildirilib ki, hakim Yeni Azərbaycan Partiyası parlament seçkilərində parlaq qələbə qazanıb. Yazıda göstərilib ki, seçki məntəqələri saat 19.00-da bağlanıb, seçicilərin 55.7 faizi seçkilərdə iştirak edib. Ən yüksək seçici fəallığı Xəzər (81,2 faiz) rayonunda qeydə alınıb. Beynəlxalq təşkilatları təmsil edən 500-dən artıq müşahidəçi seçkilərin çox yaxşı təşkil olunduğunu, demokratik və şəffaf keçdiyini bəyan ediblər.

Agentliyin xəbərlərində Baş nazirin müavini, Yeni Azərbaycan Partiyasının sədr müavini-icra katibi Əli Əhmədova istinadən yazılıb ki, seçkilər insanların yüksək fəallığı şəraitində keçib, bunu “exit-poll”ların nəticələri də təsdiq edir. Çin Mərkəzi Televiziyasının xəbər kanalı olan “CCTV-13” də Milli Məclisə seçkilər barədə informasiyalar yayıb.

Küveytin “Əl-Qabas” qəzeti: “Seçkilər tam demokratik və şəffaf keçdi”

Noyabrın 2-də bir çox xarici KİV Azərbaycanda keçirilən parlament seçkilərinin nəticələri ilə bağlı informasiyalar veriblər. Küveytdə ərəb dilində nəşr olunan gündəlik “Əl-Ray” və “Əl-Qabas” qəzetlərinin 2 noyabr tarixli nömrəsində seçkilərdə Yeni Azərbaycan Partiyasının qalib gəldiyi diqqətə çatdırılıb. Parlament seçkilərini izləyən müşahidəçilərin fikirlərinin yer aldığı məqalələrdə seçkilərin tam demokratik və şəffaf keçdiyi qeyd edilib. Həmçinin son illər Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Azərbaycanın sürətli inkişafı barədə də ətraflı məlumat verilib, enerji resurslarından əldə edilən gəlirlərin insanların rifahının yüksəldilməsinə, ölkənin inkişafına sərf olunduğu vurğulanıb.

Misir KİV-i: “Azərbaycan gəncləri səsvermədə fəallıq nümayiş etdiriblər”

Misir KİV-i də Azərbaycanda uğurla keçirilən parlament seçkilərindən yazıb. Ölkə nəşrlərinin çoxu Azərbaycan Mərkəzi Seçki Komissiyasının seçkilərin nəticələrinə dair elan etdiyi ilkin məlumatı dərc edib. “Əl-Düstur” qəzeti qeyd edib ki, Azərbaycanın Qahirədəki səfirliyinin yaydığı bəyanatda Milli Məclisə seçkilərin 125 seçki dairəsini əhatə edən 5547 seçki məntəqəsində keçirildiyi bildirilib. Həmin bəyanatda Avropa Şurası Parlament Assambleyasının müşahidə missiyasının üzvü Avqustin Kondenin “Azərbaycanda indiki parlament seçkiləri beynəlxalq standartlara uyğun olaraq demokratik, şəffaf və ədalətli keçirilir” fikri sitat gətirilib. Misirin digər yerli nəşrləri xüsusilə vurğulayıblar ki, Azərbaycan gəncləri səsvermədə fəallıq nümayiş etdiriblər. Bu isə parlament seçkilərinin keçirildiyi ölkələr üçün xarakterik deyil.

“Kazinform” agentliyi: “Seçkilərə hazırlıq prosesi yüksək səviyyədə təşkil olunmuşdu”

Qazaxıstanın “inform.kz”, “Bnews.kz” rəsmi saytları, həmçinin “Kazinform” agentliyi Azərbaycanda keçirilən parlament seçkiləri barədə məlumatlar dərc ediblər. Məlumatda Türkdilli Ölkələrin Parlament Assambleyasının müşahidə missiyasının Azərbaycanda Milli Məclisə seçkilərlə bağlı fikirləri yer alıb. Bundan başqa, məqalədə seçkilərin beynəlxalq standartlara uyğun keçirilməsindən, beynəlxalq müşahidəçilərin fəaliyyəti üçün bütün lazımi şəraitin yaradılmasından, habelə seçkilərə hazırlıq prosesinin yüksək səviyyədə təşkilindən də bəhs olunub. Həmçinin parlament seçkiləri zamanı 119 seçki dairəsi üzrə mindən çox seçki məntəqəsində 7 min seçici arasında “exit-poll” keçirildiyi qeyd edilib. İnformasiyada yerli qanunvericiliyə uyğun keçirilən parlament seçkilərində hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının inamlı qələbə qazandığı diqqətə çatdırılıb.

“Belta” agentliyi: “Seçkiləri 40-dan çox beynəlxalq təşkilatdan 503 müşahidəçi izləyib”

Belarusun rəsmi “Belta” agentliyi də Azərbaycanda baş tutan parlament seçkilərindən yazıb. Yazıda seçki barədə müfəssəl məlumat (namizədlərin, seçicilərin, seçki məntəqələrinin sayı və sair) verilib. Agentlik qeyd edib ki, seçkilərin şəffaflığını təmin etmək məqsədilə məntəqələrin çoxunda veb- kameralar quraşdırılmışdı. Seçkiləri 40-dan çox beynəlxalq təşkilatdan 503 müşahidəçi izləyib. Beynəlxalq təşkilatlarla yanaşı, Avstraliya, İtaliya, Litva, Latviya və digər ölkələrin müşahidəçiləri də səsvermə prosesinin şahidi olublar.

“PRNewswire” saytı: “Avropalı siyasətçilər səsvermə prosesini şəffaf və demokratik adlandırıblar”

Azərbaycanda parlament seçkilərini izləyən avropalı siyasətçilər səsvermə prosesini şəffaf və demokratik adlandırıb, seçkinin beynəlxalq standartlara uyğun keçirildiyini bildiriblər. Bu barədə “PRNewswire” saytı yazıb. Sayt seçkiləri müşahidə etmiş beynəlxalq müşahidəçilərin, həmçinin, “exit-poll” keçirən xarici təşkilatların seçkilərin demokratik prinsiplərə uyğun keçirilməsi haqda fikirlərinə yer ayırıb.

Rusiya mətbuatı Azərbaycanda uğurla keçirilən parlament seçkilərinin nəticələrindən geniş bəhs edib. RBK, RİA-Novosti, TASS, İnterfaks, Lenta.ru agentliklərində yer alan yazılarda bildirilib ki, Azərbaycandakı seçkilər sakit və hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının inkar edilməz üstünlüyü ilə başa çatıb. Tanınmış “MİR-24” telekanalında Mərkəzi Seçki Komissiyasının sədri Məzahir Pənahovun açıqlamasından sitat gətirilərək vurğulanıb ki, Azərbaycanda parlament seçkiləri yüksək səviyyədə və ölkə qanunvericiliyinə uyğun keçirilib.

“İzvestiya” qəzeti: “Demokratik prinsiplərə uyğun keçirilən seçkilər hakim partiyanın qələbəsi ilə başa çatıb”

“Azərbaycanda parlament seçkiləri qanun pozuntuları olmadan keçdi”. Bunu isə Rusiyanın “İzvestiya” qəzeti yazıb. Yazıda bildirilib ki, demokratik prinsiplərə uyğun keçirilən seçkilər hakim partiyanın qələbəsi ilə başa çatıb. Rusiya İnsan Hüquqları müdafiəçisi Aleksandr Brod “İzvestiya”ya açıqlamasında seçkilərdə hər hansı nöqsana rast gəlmədiyini deyib: “Mən paytaxt Bakının 10-dan çox məntəqəsində müşahidə apardım. Seçki komissiyaları çox dəqiq işləyirdi. Eyni zamanda Gəncədə səsverməni izləyən əməkdaşlarla əlaqə saxladım. Hər hansı nöqsanla bağlı məlumat daxil olmadı”. Aleksandr Brod həmçinin bildirib ki, müxalifət sosial şəbəkələrdə bəzi qanun pozuntularına dair məlumatlar yaysa da, onların heç biri sübuta yetirilmədi.

“Kommersant”: “Seçkilər şəffaf keçirildi”

Rusiyanın tanınmış “Kommersant” informasiya agentliyi Azərbaycanda keçirilən seçkilərin şəffaf şəkildə keçirildiyini yazıb. Yazıda bir sıra müstəqil “exit-poll” keçirən təşkilatların nəticələri əsasında seçkilərin hakim partiyanın tam qələbəsi ilə bitdiyi qeyd olunub. Bildirilib ki, hakim partiya yeni parlamentdə ən azı 66 mandat qazanıb. Həmçinin qeyd edilib ki, 1 mandat uğrunda 6 namizədin mübarizə apardığı seçkilər insidentsiz başa çatıb.

Bu ölkənin nüfuzlu “Nezavisimaya qazeta” nəşri də Azərbaycanda keçirilən parlament seçkilərinə dair geniş məqalə hazırlayıb. Məqalədə seçki prosesinin sakit keçdiyi vurğulanaraq qeyd edilib ki, lap əvvəldən seçkinin favoriti hakim partiya idi: “Exit-poll”ların nəticələrindən də aydın idi ki, əksər seçicilər hakim partiyanın işini müsbət qiymətləndirirlər. Əslində ölkədə son dövrlər qazanılan nailiyyətlər hakim partiyanın qələbə ehtimalını artırırdı. Bakını dünyanın ən dinamik inkişaf edən şəhərləri ilə eyni sıraya qoymaq olar. Ölkə iqtisadiyyatı inkişaf edir, Azərbaycan artıq orbitə peyk çıxaran ölkələr sırasındadır. Beynəlxalq səviyyəli forumlar, idman tədbirlərinin Azərbaycanda keçirilməsi də təsadüfi deyil”.

Seçkilərin normal səviyyədə keçirildiyini qeyd edən yazının müəllifi səsvermə zamanı barmaqların mürəkkəblənməsini təqdirəlayiq hal kimi vurğulayıb. Məqalədə seçkiləri izləyən beynəlxalq müşahidəçilərin fikirlərinə də yer ayrılıb. Məsələn, Avropa Şurası Parlament Assambleyası nümayəndə heyətinin Polşadan olan üzvü Tadeuş İvinski seçki komissiyalarının yüksək hazırlığa malik olduğunu bildirib: “Mən çox ölkədə seçkiləri müşahidə etmişəm. Azərbaycandakı seçkilər yüksək hazırlığı ilə seçilirdi”.

Vladimir Çurov: “Bu, ədalətli, şəffaf, demokratik və Azərbaycan dövlətinin qanunvericiliyinə əsaslanan seçkilər oldu”

“Azərbaycanda başa çatmış parlament seçkiləri yaxşı təşkil olunmaqla yanaşı, həm də demokratik keçib”. Seçkiləri müşahidə edən Rusiya MSK-nın sədri Vladimir Çurovun sözügedən açıqlamasını Rusiyanın nüfuzlu “Rossiyskaya qazeta” nəşri qeyd edib.Yazıda qeyd olunub ki, ilkin məlumatlara görə, müxalifət partiyalarının da iştirak etdiyi seçkilərdə hakim Yeni Azərbaycan Partiyasının şansı daha böyük olub.

Vladimir Çurov adıçəkilən nəşrə ATƏT-in seçkilərə müşahidəçi göndərməməsi ilə yanaşı, nəticələr barədə qərəzli məlumatlar yaymasına da münasibət bildirib. Rusiyalı jurnalistlərlə söhbətində MSK rəsmisi bildirib ki, ATƏT müşahidə missiyasının seçkiləri müşahidə etməmələrinə rəğmən, onların bu addımları seçki prosesinə təsir etməyib. “Bu, ədalətli, şəffaf, demokratik və Azərbaycan dövlətinin qanunvericiliyinə əsaslanan seçkilər oldu”.

Rusiya MSK-nın sədri xatırladıb ki, şəffaf seçki qutuları, o cümlədən, evlərdə səsvermələrin təşkil olunması da sübut edir ki, seçicilər prosesdə kifayət qədər fəallıqları ilə seçiliblər. Eyni zamanda, Azərbaycan MSK-nın açıqladığı rəqəm və nəticələri də deyilənləri əsaslandırır.

Rəşad CƏFƏRLİ,

Azərbaycan.- 2015.- 4 noyabr.- S. 4.