Qürur ünvanı

20 yanvar 1990-cı il. O gecə qırmızı imperiyanın qara niyyətləri Bakıya doğru tuşlanmışdı. Bu tarix xalqımızın qan yaddaşına əbədi həkk olundu. Həmin gündən 26 il ötsə də, sovet ordusunun Azərbaycan xalqına qarşı planlı terror aktı bəşər tarixində insanlığa sığmayan ən ağır cinayət kimi qaldı. Öz milli azadlığı, ərazi bütövlüyü uğrunda qətiyyətlə mübarizəyə başlayan xalq kütləvi terrorla üz-üzə oldu. Yüzlərlə günahsız insan totalitar sovet rejiminin cinayətlərinin qurbanına çevrildi. Ən dəhşətlisi odur ki, bütün bu hadisələrin başında məhz həmin il “Sülhə göstərdiyi xidmətlərə görə” Nobel mükafatı qazanan keçmiş SSRİ -nin rəhbəri Mixail Qorbaçov dayanırdı.

O Qanlı Yanvar gecəsində qırmızı imperiyanın hərbi hissələri həm quru, həm dəniz yolu ilə Bakı şəhərinə hücum edərək görünməmiş vəhşiliklər törətdilər. Müdhiş şənbə gecəsinin qan izləri şəhərin çox yerinə hopmuşdu. Bakının 20 yanvar dairəsi - şəhərin giriş qapılarından biri də o dəhşətlərə şahidlik etmişdi. O gecə imperiya ordusu dinc əhaliyə zərrə qədər də güzəşt etmədi. Qocaları, xəstələri, uşaqları fərq qoymadan hədəf seçdi. Şəhid balasının fəryadı, anaların ah-naləsi ərşə qalxmışdı. Amma zalım dünya haqq səsimizə hay vermirdi. İmperiya qəzəbinə tuş gəlmiş Azərbaycan bir qanlı gecənin qurbanlarını sayırdı, vətən ağı deyirdi.

O gecə sinoptiklər Bakıya qərənfil yağışı deməmişdi. Amma qərənfillərin göz yaşları dolu kimi süzülürdü, elə bil şaxtalı-sazaqlı gecənin sərtliyini əridirdi... Adamlar bir-birinə sığınıb zalımın zülmünü sovuşdurmaq üçün Tanrıdan güc, qüvvət, səbir, təmkin diləyirdilər. Ayaq üstə qalan şəhər sabahın açılmasını gözləyirdi. Gözləyirdi ki, xalq öz qəm karvanını sonuncu mənzilə yola sala bilsin...

O gecə 20 Yanvar dairəsi də şəhid qanına boyanmışdı. Həmin yerdə şəhid olanların əziz xatirəsinə memorial abidə kompleksi ucaldılıb. Eni 50, hündürlüyü 7 metrdir. Ölüm məqamında da bir-birinə dayaq olan bu günahsız vətən övladları qranit lövhə üzərində hamıdan uca, hündür görünürlər. Ona görə ki, onların amalı, əməlləri müqəddəs bir istəkdən yoğrulmuşdu. O şəhidlər imperiya ordusunun sərt qanunlarına təslim olmadılar. Sübut etdilər ki, azadlığı qazanmaq üçün canından da keçməlisən...

O qanlı gecənin şəhidləri yeni bir nəslin azadlıq himnini, vətən nəğməsini yazdılar. İmperiya buxovlarından xilas olmağın yolu qanlı-qadalı günlərdən keçirdi. O Qanlı Yanvar gecəsində bizim harayımıza əxlaqi sərvət kimi qazandığımız bir milli meyar - cəsarətimiz çatdı. Biz halal haqqımızı - azadlığımızı qorxa-qorxa, çəkinə-çəkinə tələb etmədik. Xalqımız mərdliyini göstərdi.

Azadlıq yolunu seçənlər imperiyanın sərt təpkisinə-topuna, tüfənginə, mərmisinə tuş gələcəklərini bilirdilər. Bilirdilər ki, kommunist rejiminin sərt qanunları, saxta humanist şüarları hər an unudub onları məhv edə bilər. İmperiyanın üzdə görünən tərəfləri ilə daxili hegamonluğu arasında hər şey açıq-aydın görünürdü. Nə qədər pərdələnməyə, ört-basdır etməyə çalışsalar da, bu xalq halal haqqını, öz müqəddəratını həll etməyə, taleyini qorumağa hazır idi. Artıq elə bir mərhələ yetişmişdi ki, heç bir müqavimət, sərt təpki xalqı azad yaşamaq istəyindən döndərə bilməzdi. Bu, zamanın tələbi idi. Millətin daxili səsi, harayı bizi itirdiklərimizi tələb etməyə vadar edirdi...

O müdhiş yanvar gecəsində Bakının indiki 20 Yanvar dairəsində, imperiya ordusunun vəhşilikləri ilə üz-üzə qalan adamlar həlak olurdular. O yerdə ucaldılan abidə kompleksinin divarları üzərində 147 nəfərin adı həkk olunub. Özü də qızılı hərflərlə! Abidə önündə dayanıb bu adları oxuyanda qəribə hisslər keçirirsən. İlahi, nə qədər insanın yarımçıq taleyi qırılıb, arzuları, istəkləri tamamlanmayıb. Amma o gecə şəhid olanlar nəyin uğrunda həlak olduqlarını yaxşı bilirdilər. Bilirdilər ki, vətən belə oğulların qüruruna, təəssübkeşliyinə, cəsarətinə güvənir. Neçə əsrlər ötsə də, bu qranit lövhədə, bir də yeni nəsillərin yaddaşında o adamların adı və əməlləri yaşayacaq. Bizim hər birimiz o şəhid övladların yarımçıq qalan arzularını göyərtmək üçün mənəvi məsuliyyətimzi dərk etməli, onların ruhu qarşısında borcumuzu ödəməliyik.

Abidə kompleksinin memarı Ədalət Məmmədov, heykəltəraşlar Azad Əliyev, Cavanşir Dadaşov bitkin bir əsər, dolğun kompazisiya yaratmaq üçün müxtəlif mənbələrdən faydalanıblar. Amma xalq ruhu, əyilməzlik simvolunun təcəssümü başlıca meyar kimi əks olunub. Təxəyyüllə həqiqətin simvolu, insan xarakterinin, mətinliyinin qranit lövhədə həlli hər kəsdə o günlərə qayıdış əhvalı yaradır, faciənin ağrısını-acısını yaşadır.

Totalitar sovet rejimi o gecə Bakıda tarixin qanlı bir səhifəsini yazdı. Hələ də bu qara səhifəni yazanlar qanunla mühakimə olunmayıb. Bir gecədə 134 nəfər mülki vətəndaş öldürülüb, 600 nəfər yaralanıb. Amma bu bəşəri faciədən bir müddət dünya xəbərsiz qalıb. Azərbaycan informasiya blokadasında öz dərdlərinə yalnız daxildə əlac axtarırdı. Yalnız ulu öndər Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra Qanlı 20 Yanvar hadisələrinə hüquqi-siyasi qiymət verildi. Əlaqələrimizin meridianı xeyli genişləndi. Bu istiqamətdə məqsədyönlü addımlar atıldı, ciddi işlər görüldü. Dünya dərdimizə şərik olur, səsimiz beynəlxalq qurumlarda eşidilir.

Bəşir ŞƏRİFLİ,

Azərbaycan. - 2016.- 20 yanvar.- S. 10.