Azərbaycan qlobal məkanda etibarlı tərəfdaş kimi qəbul olunur

Prezident İlham Əliyevin Brüsseldə NATO və Avropa İttifaqının tədbirlərində iştirakı və keçirdiyi görüşlər bunu bir daha təsdiq etdi

Azərbaycanın xarici siyasətində beynəlxalq təşkilatlarla ikitərəfli və çoxtərəfli münasibətlərin qurulması və inkişaf etdirilməsi prioritet istiqamətlərdən biridir. Bu siyasətin nəticəsidir ki, Azərbaycan dünyanın ən mötəbər beynəlxalq təşkilatlarının üzvü kimi onların işində yaxından iştirak edir.

Azərbaycan həmçinin Beynəlxalq Valyuta Fondu, Avropa Yenidənqurma və İnkişaf Bankı kimi təşkilatlarla da fəal əməkdaşlıq edir. İndiyədək bu təşkilatlar tərəfindən ölkəmizdə onlarca iqtisadi və sosialyönümlü proqram və layihələr həyata keçirilib. Ötən illərdə Azərbaycanın üzv olduğu və əməkdaşlıq etdiyi bütün beynəlxalq təşkilatlarla əlaqələri daha da genişlənmiş və möhkəmlənmişdir. 2012-2013-cü illərdə Azərbaycanın BMT Təhlükəsizlik Şurasının qeyri-daimi üzvü kimi fəaliyyəti ölkəmizin beynəlxalq təşkilatlarla uğurlu əməkdaşlığının bariz nümunəsidir.

Aİ ilə tərəfdaşlıq Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prioritetlərindən biridir

Avropanın mötəbər təşkilatlarından sayılan Avropa İttifaqı (Aİ) ilə də Azərbaycanın əlaqələrində son illər ciddi irəliləyişlər müşahidə olunmaqdadır. Azərbaycanla Aİ arasında Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişinin imzalanması ilə təməli qoyulan əməkdaşlıq müxtəlif istiqamətləri əhatə etməklə münasibətlərə yeni çalarlar gətirməkdədir. 1999-cu ildə qüvvəyə minmiş Tərəfdaşlıq və Əməkdaşlıq Sazişi Azərbaycan-Aİ əlaqələrinin hüquqi bazasını təşkil edir. Amma bu o demək deyil ki, Azərbaycan-Aİ münasibətləri 1999-cu ildən başlayır. Azərbaycan dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Aİ ilə iqtisadi, humanitar sahələrdə əlaqələrin əsası qoyulub, ölkəmiz Avropanın bu mötəbər təşkilatının həm təşəbbüskarı olduğu, həm də maliyyələşdirdiyi bir sıra beynəlxalq layihələrdə fəal iştirak edib. Aİ ilə münasibətlər TACIS, “Avropa-Qafqaz-Asiya Nəqliyyat Dəhlizi” (TRACECA), “Avropaya neft və qazın nəql edilməsi üzrə dövlətlərarası proqram” (INOGATE), “Humanitar yardım” (ECHO) və digər proqramlar çərçivəsində inkişaf etdirilib.

Azərbaycanın Avropa Qonşuluq Siyasətinə (AQS) daxil edilməsinə dair Aİ Şurasının 14 iyun 2004-cü il tarixli qərarı ittifaqla Azərbaycan arasında olan əlaqələrdə irəliyə atılan mühüm addım idi. Aİ ilə əlaqələrdə daha yüksəksəviyyəli siyasi və iqtisadi inteqrasiya vəd edən AQS ona daxil olan ölkələr, o cümlədən Azərbaycan üçün tərəfdaşlığın gələcək inkişafı baxımından yeni mərhələ oldu.

Aİ-nin “Şərq Tərəfdaşlığı” Proqramı da ölkəmizdə Avropanın bu mötəbər qurumu arasında əlaqələrə yeni nəfəs verib. Məlum olduğu kimi, Şərq Tərəfdaşlığı təşəbbüsü Aİ-yə üzv ölkələrin xarici işlər nazirlərinin 2008-ci ildə Brüsseldə keçirilmiş görüşü zamanı irəli sürülüb. “Şərq Tərəfdaşlığı” Azərbaycan da daxil olmaqla, Avropa İttifaqının altı qonşu ölkəsini əhatə edir. Bu, Aİ və Şərq tərəfdaş ölkələri arasında münasibətlərin daha yüksək səviyyəyə qaldırılmasını, mövcud əməkdaşlığın ikitərəfli və çoxtərəfli formatda davam etdirilərək genişləndirilməsini nəzərdə tutur.

Bu günlərdə Belçika Krallığında Şərq Tərəfdaşlığı Sammitində iştirak edən Prezident İlham Əliyev Aİ ilə tərəfdaşlıqdan danışaraq demişdir: “Avropa İttifaqı ilə tərəfdaşlıq Azərbaycanın xarici siyasətinin əsas prioritetlərindən biridir. Bu ilin fevralında biz yeni sazişlə bağlı fəal danışıqlara başladıq. Ümidvaram ki, bu danışıqlar tezliklə başa çatacaq. Bu, ölkələrimiz arasında əməkdaşlığı davam etdirmək üçün imkanlar yaradacaq. Avropa İttifaqı Azərbaycanın əsas ticarət tərəfdaşıdır. Ticarətimizin, demək olar ki, 50 faizini üzv ölkələrlə olan ticarət təşkil edir. Müstəqillik dövründə Avropa İttifaqından Azərbaycan iqtisadiyyatına 20 milyard dollardan çox investisiya yatırılıb. Bu, bizim yaxşı investisiya mühitinə malik olduğumuzu nümayiş etdirir. Avropa şirkətləri bizim iqtisadiyyatımızı dəstəkləmək üçün çox maliyyə vəsaiti yatırmağa hazırdır. Eyni zamanda, biz üzv dövlətlərlə ikitərəfli formatda əlaqələrimizi fəal şəkildə inkişaf etdiririk. Azərbaycan Avropa İttifaqına üzv 9 ölkə ilə strateji tərəfdaşlıq bəyannamələri qəbul edib. Bu o deməkdir ki, Avropa İttifaqına üzv ölkələrin üçdəbiri Azərbaycanı strateji tərəfdaş hesab edir”.

Budəfəki sammitdə Avropa İttifaqına üzv dövlətlər altı Şərq tərəfdaşı ölkəsinin dövlət və hökumət başçıları ilə gələcək əməkdaşlığı müzakirə etdilər. Onlar həmçinin Şərq Tərəfdaşlığı ölkələrinin vətəndaşlarına təsirli faydaların verilməsinə xüsusi diqqət yetirərək Riqa sammitindən sonrakı nailiyyətləri qiymətləndirdilər. Artıq Şərq Tərəfdaşlığına doğru nəticələrə yönəlmiş yanaşmanı dəstəkləmək üçün Avropa İttifaqı 2020-ci ilədək əldə olunacaq 20 əsas nəticəni müəyyənləşdirib. Əsas mərhələlərin isə məhz Brüssel sammitində müəyyənləşdirilməsi nəzərdə tutulmuşdu.

Azərbaycan Respublikası ilə Aİ arasında tərəfdaşlığın əsas istiqamətlərindən birini enerji təhlükəsizliyi sahəsində əməkdaşlıq təşkil edir. Məlum olduğu kimi, enerji təhlükəsizliyi son vaxtlar dünyanı, xüsusən Aİ-ni düşündürən vacib məsələyə çevrilib. Azərbaycanın isə zəngin karbohidrogen ehtiyatları və dünya bazarlarına çıxış yolları var. Elə buna görə hazırda enerji təhlükəsizliyi məsələsi Aİ-Azərbaycan əməkdaşlığının mühüm tərkib hissəsinə çevrilib. Qərbin Azərbaycanı özünün enerji təhlükəsizliyinin əsas təminatçılarından biri kimi qəbul etməsi Aİ-Azərbaycan əlaqələrini strateji səviyyəyə yüksəldib. Təsadüfi deyil ki, Avropa Komissiyası “Cənub qaz dəhlizi”ni ortaq maraqlara xidmət edən əsas enerji infrastrukturu layihələri siyahısına daxil edib. Bu barədə Avropa Komissiyasının hesabatında deyilir ki, ortaq maraqlara xidmət edən layihələr enerji mənbələrini və marşrutlarını şaxələndirərək Avropanın enerji bazarlarına inteqrasiya üçün enerji birliyinin təmin olunmasına imkan verəcək.

NATO ilə əməkdaşlığın böyük potensialı var

Azərbaycanın xarici siyasətində beynəlxalq təhlükəsizlik strukturları ilə də əməkdaşlıq aparıcı xətt təşkil edir. Bu istiqamətdə NATO ilə əlaqələr xüsusilə qeyd edilməlidir. Azərbaycan-NATO əlaqələri ölkəmizin Avratlantik strukturlara inteqrasiyasının tərkib hissələrindən biridir. Bu əməkdaşlıq Azərbaycanın 1994-cü ildə “Sülh naminə tərəfdaşlıq” proqramına qoşulması ilə başladı. Bununla Azərbaycan NATO hərbi strukturları ilə əməkdaşlıq etmək, birgə təlimlər keçirmək, hərbi kadrlar hazırlanmasında blokun təcrübəsindən bəhrələnmək imkanları qazandı.

1994-cü ildən başlayaraq Azərbaycan-NATO əlaqələri yüksələn xətlə inkişaf edir. Bu əlaqələrin əsas tərkib hissəsini hərbi əməkdaşlıq, hərbi modernizasiya, təhlükəsizlik məsələləri üzrə siyasi məsləhətləşmələr, sülhməramlı əməliyyatlar, təhlükəsizlik sektorunun islahatı, mülki-fövqəladə planlaşdırma, təhlükəsizliklə əlaqədar elmi, iqtisadi və ətraf mühit üzrə əməkdaşlıq məsələləri təşkil edir. Bu əməkdaşlıq həm də strateji məzmun kəsb etməklə regionda Azərbaycanın təşəbbüsü ilə gerçəkləşən mühüm enerji layihələrinin təhlükəsizliyinin beynəlxalq səviyyədə həyata keçirilməsinə təminat yaradıb. NATO enerji təhlükəsizliyi ilə birbaşa məşğul olan təşkilat olmasa da, bu məsələ Azərbaycan-NATO məsləhətləşmələrinin bir hissəsidir.

Antiterror koalisiyasının üzvü olan Azərbaycanın hərbi bölmələri bu müddətdə NATO qüvvələri tərkibində keçirilən sülhyaratma missiyasında yaxından iştirak edir. Bu o deməkdir ki, Azərbaycan regional müstəvi ilə yanaşı, qlobal miqyasda da təhlükəsizliyə töhfə verən ölkədir. NATO rəsmiləri də münaqişə ocaqlarının söndürülməsində qlobal planda sülh və sabitliyin təminatında Azərbaycanın potensialını yüksək qiymətləndirirlər.

NATO ilə Azərbaycan arasında olan əməkdaşlığa əsasən ölkəmizin Silahlı Qüvvələrinin NATO standartlarına uyğunlaşdırılması istiqamətində islahatlar uğurla gerçəkləşdi. Həmçinin hərbçi kadrların yetişdirilməsində də NATO standartları əsas götürülür. Bütövlükdə Azərbaycan NATO ilə ortaq maraq kəsb edən genişspektrli məsələlər üzrə əməkdaşlıq edir. Müxtəlif formatlarda və səviyyələrdə aparılan dialoq çərçivəsində tərəfdaşlıq, regional təhlükəsizlik, Ermənistan-Azərbaycan münaqişəsi, əməliyyatlarda iştirak, Əfqanıstana töhfə, meydana gələn təhlükəsizlik təhdidləri və s. aktual məsələlər müzakirə olunur, eləcə də praktiki əməkdaşlığın vəziyyətinə qiymət verilir. Qarşılıqlı anlayışa əsaslanan yüksəksəviyyəli siyasi dialoq praktiki əməkdaşlıq sahəsində tərəqqini təşviq edir. Təqdirəlayiq haldır ki, Azərbaycanda dəfələrlə səfərdə olan NATO rəsmiləri əməkdaşlıqdan razılıqlarını bildiriblər. Digər tərəfdən, Azərbaycanın regiondakı rolunun və mövqeyinin möhkəmlənməsi alyansın ölkəmizə olan marağını daim artırır. Azərbaycanın yerləşdiyi bölgədə daha əhəmiyyətli rol oynadığını NATO rəhbərliyi də yaxşı bilir və ona görə ölkəmizlə əməkdaşlığa böyük önəm verir.

Prezident İlham Əliyevin bu günlərdə Belçikaya səfərinin yekunları da bunu təsdiq edir. Bu səfər zamanı Prezident İlham Əliyevin NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq ilə keçirdiyi görüş və NATO-nun Şimali Atlantika Şurasının iclasında iştirakı Alyansla əlaqələrinin inkişafı və əməkdaşlığın genişləndirilməsi baxımından çox böyük əhəmiyyət kəsb etməklə yanaşı, ölkəmizə olan marağı növbəti dəfə ortaya qoydu. Görüşdə Azərbaycan ilə NATO arasında uğurlu əməkdaşlığın həyata keçirildiyi bildirildi. NATO-nun baş katibi Yens Stoltenberq ölkəmizin qurumun Kosovo və Əfqanıstandakı sülhməramlı missiyalardakı iştirakını yüksək qiymətləndirdi. NATO-nun baş katibi Azərbaycanın Əfqanıstana verdiyi dəstəyə görə minnətdarlığını bildirərək dedi ki, Azərbaycanın Əfqanıstana yardımı genişləndirmək planı bu ölkənin iqtisadi inkişafına töhfəsini verə bilər. Prezident İlham Əliyev NATO ilə əlaqələrimizin genişlənməsindən məmnunluğunu bildirdi. Vurğuladı ki, Azərbaycan Əfqanıstanda sülhməramlı əməliyyatlarda və bu ölkənin iqtisadiyyatının yenidən qurulmasında fəal iştirak edir.

Mətbuata bəyanatında NATO-nun Baş katibi Yens Stoltenberq uğurlu əməkdaşlığa görə Prezident İlham Əliyevə təşəkkür etdi və tərəfdaşlığa sadiq olduqlarını bildirdi. Prezident İlham Əliyev Azərbaycanla NATO arasında əməkdaşlığın güclü olduğunu bəyan etdi: “Bizim NATO ilə əməkdaşlığımızın böyük potensialı var və əməkdaşlığın tarixi bunu nümayiş etdirir. Bu gün mənim NATO-nun mənzil-qərargahına səfərim artıq altıncı səfərdir. Beləliklə, bu, əməkdaşlığımızın çox güclü olduğunu nümayiş etdirir. Biz regionumuzda sülhü, təhlükəsizliyi və sabitliyi təmin etmək üçün tərəfdaşlığımızı davam etdiririk”.

Prezident İlham Əliyevin Belçikaya bu səfəri də göstərdi ki, Azərbaycanla Aİ və NATO kimi təşkilatlar arasında əməkdaşlıq yüksələn xətlə davam edir. Eyni zamanda bir daha təsdiq olundu ki, bu təşkilatlar Azərbaycanı bölgədə mühüm rol oynayan tərəfdaş ölkə kimi qəbul edirlər.

Rəşad CƏFƏRLİ

Azərbaycan.- 2017.-1 dekabr.- S.1; 10.