İlham Əliyevin enerji siyasətinin daha bir möhtəşəm
qələbəsi
32 il,
500 milyon ton neft, 40 milyard dollar sərmayə
Heydər
Əliyevin yeni neft strategiyası yeni mərhələyə qədəm
qoydu
18 oktyabr 1991-ci ildə Azərbaycan rəsmi
şəkildə dövlət müstəqilliyini elan etdi!
Amma bu müstəqillik deklorativ
müstəqillik idi, real yox!
Mövcud vəziyyət nəinki
müstəqilliyimizi, hətta Azərbaycanın bir dövlət
kimi mövcudluğunu belə şübhə altında
qoymuşdu.
ÇÜNKİ:
* ölkə
iqtisadiyyatı pozulub dağılmış, fabrik və zavodlarda
işlər dayanmış, dövlət büdcəsi
boşalmışdı;
* yaranmış
özbaşınalıq nəticəsində kənd təsərrüfatı
iflic vəziyyətinə düşmüş, kolxoz və
sovxozların varidatı satılıb sovrulmuş, məhsul
qıtlığı yaranmışdı;
* min faizlərlə
ölçülən inflyasiya nəticəsində insanların
real gəliri dəfələrlə azalmış, sosial durum
son dərəcədə pisləşmiş, kütləvi
yoxsulluq başlanmışdı;
* ümummilli
böhran yaranmış, xalq ümidsiz vəziyyətə
düşmüşdü.
ÜSTƏLİK:
* hakimiyyət
uğrunda aramsız mübarizə, qeyri-qanuni silahlı dəstələrin
mövcudluğu və özbaşınalığı
ölkəni idarəolunmaz vəziyyətə gətirmişdi;
* anarxiya,
qanunsuzluq, dərəbəylik baş alıb getdiyindən vətəndaşlar
kimə müraciət edib, kimlərdən kömək
alacaqlarını kəsdirmirdilər;
* AXC - Müsavat iqtidarının
başı talana və hakimiyyət uğrunda mübarizəyə
qarışdığından torpaqların müdafiəsi təşkil
edilmir, ərazilər kəndbəkənd itirilirdi;
* bütün
bunlar azmış kimi ölkədə vətəndaş
müharibəsi alovlandı, qardaş qanı
axıdıldı!
Belə bir vəziyyətdə
dövlət müstəqilliyini məhvolmadan, xalqı isə
yeni bəlalardan yalnız möcüzə xilas edə bilərdi!
Bu möcüzəni xalqın arzu və
tələbi ilə yenidən ölkə rəhbərliyinə
qayıdan ulu öndər Heydər Əliyev yaratdı!
Ulu öndər gecə-gündüz
yorulmadan çalışır, eyni vaxtda bir neçə
istiqamətdə titanik fəaliyyət göstərirdi.
Qısa müddətdə vətəndaş
müharibəsinin alovları söndürüldü,
müharibə cəbhəsində uzunmüddətli atəşkəs
yaradıldı, qeyri-qanuni silahlı dəstələr zərərsizləşdirildi,
əhalidəki külli miqdarda qanunsuz silah-sursat
yığıldı, bazar iqtisadiyyatı münasibətlərinə
keçidi təmin edəcək siyasi və iqtisadi islahatlara
başlanıldı.
Beynəlxalq sahədə də
görüləsi iş çox idi. Azərbaycanın
dövlət müstəqilliyini tanıtmaq və möhkəmlətmək,
dövlətlərarası münasibətləri yeni məcrada
qaydaya salmaq, beynəlxalq qurum və təşkilatlara üzv
olmaq, dünya birliyinə tez zamanda inteqrasiya etmək təxirəsalınmaz
məsələlərdən idi.
Ulu öndər Heydər Əliyev hər
iki istiqamətdəki problemləri - ölkə daxilindəki
və beynəlxalq aləmdəki işləri üzvi surətdə
əlaqələndirərək çözməyə, paralel
şəkildə fəaliyyət göstərərək
qısa zamanda yüksək nəticələr qazanmağa nail
oldu.
“Əsrin müqaviləsi”nin imzalanması bu vəzifələrin
uğurlu həllinə misilsiz töhfə verdi!
Əvvəlcə qeyd edək
ki, müqavilənin hazırlanması, danışıqlar
prosesinin aparılması və ilk neft kontraktının imzalanması
asan və rahat olmamışdı. Əvvəlki iqtidarlar
da belə bir kontrakt bağlamağa çalışsalar da,
öhdəsindən gələ bilməmişdilər.
Ancaq ulu öndər Heydər Əliyevin birbaşa fəaliyyəti
və nəzarəti, cənab İlham Əliyevin
danışıqlar prosesində fəal və səmərəli
çalışmaları sayəsində “Əsrin müqaviləsi”
adlanan müstəqil Azərbaycanın ilk neft
kontraktını imzalamaq mümkün oldu!
Bu, görünməmiş uğur,
müstəqil dövlətimizin beynəlxalq miqyasda ilk və ən
mühüm qələbəsi idi!
BELƏ Kİ:
* ilk dəfə
idi ki, dövlətimiz öz təbii sərvətləri
üzərində müstəqil və sərbəst sərəncamçı
kimi çıxış edirdi;
* bu müqavilə
dünyanın aparıcı dövlətlərinin
maraqları ilə Azərbaycanın maraqlarını üzvi
surətdə uzlaşdırırdı;
* yenicə
dövlət müstəqilliyi qazanmış Azərbaycanın
dünyaya inteqrasiyasını sürətləndirirdi;
* sabitliyin təminatında
və əhalinin sosial rifahının yüksəlməsində
mühüm rol oynayırdı;
* iqtisadiyyatın
digər sahələri üçün də lokomotiv rolunda
çıxış edərək yaranmış böhrandan
qısa müddətdə yaxa qurtarmağa kömək
göstərirdi;
* digər transmilli
layihələrin tezliklə həyat vəsiqəsi
qazanmasına “yaşıl işıq” yandırırdı.
Əməkdaşlıq
müddətinin uzadılması həm də inam, etibar və
dəstəyin davam etməsi deməkdir
“Əsrin müqaviləsi”nin başa çatmasına hələ iki il
qalır. Lakin kontraktın
iştirakçıları ona yenidən baxaraq müəyyən
dəyişikliklər etməklə ömrünü 2050-ci ilə
qədər uzatmağı qərara aldılar və bu niyyəti
aşkar, təntənəli şəkildə imzaları ilə
təsdiq etdilər.
Son illər ərzində
böyük hay-küy qoparılan, uzunmüddətli
danışıqlar prosesinin predmeti olan, hətta mətbuatda
müəyyən “razılaşmaların” olduğu barədə
fikirlər səsləndirilən bir neçə transmilli
enerji layihəsinin elə söz-söhbət, niyyət və
layihə olaraq qaldığının şahidinə
çevrilmişik. Azərbaycan isə dövlət
başçısı cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi
ilə irəli sürdüyü hər bir nəhəng təşəbbüsün
gerçəkləşməsinə, həyat vəsiqəsi
qazanmasına nail olub.
Həmin layihələrə
qarşı gizli və aşkar şəkildə törədilən
maneələrə, hətta dünya banklarının kredit
ayırmaqdan imtina etməsinə də baxmayaraq bütün
ağırlığı öz üzərinə
götürən Azərbaycan onların
reallaşmasını təmin etdi.
Maraqlı burasıdır ki, əvvəlcə
əngəl törətmək istəyənlərin bir qismi
sonradan “bəyənərək” dəstəyini bildirdi, ilk
vaxtlarda yaxına gəlməyənlər sonradan fikirlərindən
dönərək layihədə iştirak edib, qazanc
götürəcəyinə inandı.
Azərbaycan isə
qapıları açıq saxlayaraq müəyyən şərtlər
daxilində iştirakçı olmaq istəyənlərə
daim əl uzadıb. Həm hamının qazanc götürməsinə,
marağının təmin olunmasına imkan yaradıb, həm
də tərəfdaşlarının sayının
artmasına çalışıb.
“Əsrin müqaviləsi”nin müddətinin uzadılmasının mənəvi
cəhəti də var. Əslində bu, eyni zamanda, ötən
dövr ərzində birgə əməkdaşlığa tərəflərin
verdiyi qiymətdir.
* Deməli, bütün
iştirakçılar birgə işdən məmnun
qalıblar;
* Deməli, sərmayə qoyanların
hamısı nəzərdə tutduğu mənfəəti
götürüb;
* Deməli, birgə işdə
bir-birlərinə inam və etibar yaranıb;
* Deməli, şərtlər ədalətli,
hamının marağına uyğun olub;
* Deməli, Azərbaycanla əməkdaşlıq
rahat, faydalı, problemsiz və təhlükəsizdir.
Bütün bunlar isə biznesdə
çox gərəkli və vacib amillərdir!
Belə bir
düzlüyün, təmizliyin nəticəsidir ki, təkcə
tərəfdaşlar deyil, təbiət də, Allah da bu
işbirliyinə rəvac verir. Baxın, “Əsrin
müqaviləsi” başlanan zaman “Azəri-Çıraq-Günəşli”
yatağında 500 milyon ton neft olduğuna əminlik vardı.
23 il keçib və müqavilə
müddətinin bitməsinə iki il qalıb. Bəlli olur ki,
yataqdan daha 500 milyon ton, hətta bəzi proqnozlara görə
bir milyard tona qədər neft çıxarmaq
mümkündür!
İlkin addımlar atılan dövrdəkindən
də çox ehtiyat olduğu təsdiqlənməkdədir!
Beləliklə, keçən
əsrdə - XX əsrdə bağlanan müqavilə yeni -
XXI əsrdə də Azərbaycan xalqına xidmət edəcəkdir.
Düşünülmüş,
uzaqgörən, bütün maraqları təmin edən siyasətin
təntənəsi
20 sentyabr 1994-cü il .
Bu tarixi günə gəlib
çatmaq üçün çox uzun bir yol keçməli
olmuşduq.
Əvvəlcə biz Azərbaycan Xalq
Cümhuriyyətinin süqutu ilə dövlət müstəqilliyimizdən
ayıran , bəzi mənfi və müsbət
cəhətləri özündə ehtiva edən yetmiş bir
illik “sovet dövrü” məsafəsini qət etdik.
Sonra “Əsrin müqaviləsi”
kontraktının bağlanması üçün gərgin,
mürəkkəb və çətin, bəzən
uğursuzluqla üzləşə bilmək təhlükəsi
ilə dəfələrlə
qarşılaşdığımız danışıqlar
prosesini arxada qoyduq.
Yeri gəlmişkən bir məqamı
da qeyd edək.
Neft danışıqlarının az vaxtda
və uğurla başa çatmasında həmin dövrdə
Dövlət Neft Şirkətinin birinci vitse-prezidenti vəzifəsində
çalışan cənab İlham Əliyevin dərin
biliyinin və diplomatik məharətinin böyük rolu
olmuşdur. Hələ o zaman Azərbaycanın
xarici neft şirkətləri ilə əməkdaşlığının
gözəl bəhrə verəcəyini söyləyən cənab
İlham Əliyevin nə qədər haqlı
çıxdığının və hətta deyərdik ki,
hadisələri öncədən gördüyünün
şahidi oluruq. Diqqəti Ramiz Mirzəyevin “Əsrin
müqaviləsi”indən başlanan yol “
kitabından (Bakı - 2000. səh.
239-240) gətirdiyimiz kiçik bir iqtibasa cəlb edirik:
“Məndən bəzən
soruşurlar ki, xarici neft şirkətləri ilə əməkdaşlıq
Azərbaycana nə verəcək, biz hansı nəticələrə
nail olacağıq?
Qısaca söyləməli olsam,
aşağıdakıları deyə bilərəm:
* Kontraktların həyata
keçirildiyi dövrdə neft sənayesinin infrastrukturu xeyli
dərəcədə təzələnəcək və neft
sənayemizin yeni, güclü infrastrukturu yaranacaqdır;
* Ölkə iqtisadiyyatının digər
sahələrinə sərmayələr axını təmin
ediləcəkdir;
* Azərbaycan yeni, müasir
texnologiyalar əldə edəcəkdir;
* Azərbaycanın böyük
miqdarda yeni müəssisələri yaradılacaq və onlar
xarici neft şirkətlərinə xidmət göstərəcəklər;
* Bank və sığorta biznesinin
inkişafına böyük təkan veriləcəkdir;
* Sivilizasiyalı cəmiyyətin
qanunları çərçivəsində işləyəcək
sahibkarların sanballı bir təbəqəsi
formalaşacaqdır;
* Xarici şirkətlərin ödədiyi
vergilərdən büdcəyə mədaxil xeyli
artacaqdır;
* Müxtəlif sənaye və xidmət
sahələrində minlərlə yeni iş yeri
açılacaqdır;
* Azərbaycan neft
satışından on milyardlarla dollar götürəcəkdir
ki, bu da geniş sosial proqramları həyata keçirməyə,
əməkhaqqını və pensiyaları artırmağa,
imkansız ailələrə, müharibə əlillərinə
və qaçqınlara daha da çox kömək etməyə
imkan verəcəkdir.
Nəticədə,
güclü iqtisadi potensial yaradılacaq və bu da ölkənin
müstəqilliyini bundan sonra da qoruyub möhkəmlətməyə
imkan verəcəkdir”.
Zaman Prezident İlham
Əliyevin uzaqgörənliyini yetərincə təsdiq etdi.
“Əsrin müqaviləsi”nin yenilənərək
uzadıldığı tarixdən - 14 sentyabr 2017-ci ildən
çevrilib geriyə baxanda isə yenə ürəkaçan
mənzərə görürük:
* Azərbaycanla əməkdaşlıq
edən hər bir şirkət və dövlət bu əməkdaşlığın
davamlı olmasında maraqlıdır. Çünki Azərbaycan
etibarlı tərəfdaş, açıq, şəffaf və
təmiz işləyən partnyordur, hamının
maraqlarını nəzərə alır;
* Azərbaycan daim üzərinə
götürdüyü öhdəliklərə vaxtında və
dəqiq əməl edir;
* Azərbaycan sabit, inkişaf edən,
tolerant ölkədir. Buraya istənilən dövlət və
şirkət heç nədən ehtiyat etmədən sərmayə
qoyaraq fayda götürə bilər;
* Azərbaycanda
sahibkarlığın inkişafına hər cür şərait
yaradılıb, əcnəbi iş adamlarının sərbəst
çalışmalarına heç bir maneə və əngəl
yoxdur;
* İqtidar xalq birliyi möhkəmdir,
qarşılıqlı inama, hörmət və etimada əsaslanır,
ölkəni heç bir təhlükə,
qarışıqlıq, xaos və anarxiya gözləmir”;
İmzalanma mərasiminə
məktub göndərən dövlət rəsmiləri də
məmnunluqlarını ifadə edirlər.
Rəcəb Tayyib Ərdoğan,
Türkiyə Respublikasının Prezidenti:
“Başda Azərbaycan olmaqla
bütün bölgənin sabitliyinə, inkişafına,
strateji mövqeyinin möhkəmlənməsinə əhəmiyyətli
töhfə verilib.
Şübhəsiz ki, bu layihə
beynəlxalq və regional səviyyədə həyata
keçiriləcək səmərəli əməkdaşlığın
ən gözəl nümunələrindən biridir”.
Tereza Mey, Böyük Britaniyanın
Baş naziri:
“Bu müqavilənin yenilənməsi
növbəti onilliklər üçün Böyük Britaniya
və Azərbaycan arasında mövcud olan dərin və
xüsusi əməkdaşlığı daha da gücləndirəcəkdir”.
Giorgi Kvirikaşvili,
Gürcüstanın Baş naziri:
“Etibarlı tranzit ölkə
olaraq və Azərbaycanı strateji tərəfdaş kimi
tanıyaraq, Gürcüstan bu cür çox mühüm
hadisəni xüsusi alqışlayır və ümid edir ki, əməkdaşlığımız
bundan sonra da genişlənəcək və güclənəcək”.
Hər bir Azərbaycan
vətəndaşına fayda gətirən kontrakt
Neft qiymətli sərvətdir!
Ancaq bu sərvət təkcə
insanlara və xalqlara xoşbəxtlik və rifah gətirmir!
Neft dövlətləri və ölkələri
fəlakətlərə də düçar edir!
Cənab İlham Əliyev
dünyanın neft ölkələrində dünən və
bu gün baş verən faciəli prosesləri nəzərdə
tutaraq deyir: “Biz bilirik ki, dünyada neft üstündə əvvəlki
dövrlərdə də, hazırda da mübarizələr,
münaqişələr gedir, qan axıdılır. Neft hasilatı hələ o demək deyil ki, ölkələr
çiçəklənəcək, orada inkişaf olacaq.
Neftlə zəngin olan bir çox ölkələrdə
bu gün müşahidə edilən mənzərə bunun əksini
deyir. Ona görə bizim əsas vəzifəmiz
ondan ibarət idi ki, neft gəlirlərini insan kapitalına
çevirək və hər bir Azərbaycan vətəndaşı
bu müsbət dəyişikliyi görsün”.
Bəli, bu gün Azərbaycan ona
görə sürətli inkişaf edir ki, təbii sərvətlərindən
düzgün, uzaqgörənliklə, xalqın və dövlətin
maraqları nəzərə alınmaqla istifadə edirlər!
Həm də aşkar və şəffaf
şəkildə!
“Əsrin müqaviləsi”nin işlədiyi dövrdə paytaxt Bakı
indiyədək görünməmiş şəkildə,
tanınmaz dərəcədə dəyişmişdir.
Həm də təkcə ölkə
paytaxtı yox!
Regionlarımız Bakıdan və digər iri şəhərlərdən heç də geridə qalmırlar. Yeni yollar çəkilmiş, körpülər və qovşaqlar salınmış, müasir infrastruktur yaradılmış, şəhər və qəsəbələr, kəndlər müasirləşmiş, abadlaşdırılmış, standartlara cavab verən içməli su, kanalizasiya sistemi ilə təmin olunmuş, minlərlə yeni iş yerləri yaradılmışdır. Məhz neftdən gələn gəlirlər hesabına yüzlərlə azərbaycanlı gənc xarici ölkələrin tanınmış universitetlərində nadir ixtisaslar üzrə təhsil almış, 3 mindən artıq orta məktəb inşa edilmiş, 600-dən çox xəstəxana tikilərək əsaslı təmir olunmuş, 41 olimpiya idman kompleksi tikilərək gənclərin ixtiyarına verilmişdir.
Həm də təkcə gənclər və regionların daimi sakinləri neft pullarından bəhrələnməmişlər!
İndiyədək 100-ə yaxın qaçqın şəhərciyi və yaşayış kompleksləri tikilərək məcburi köçkünlərə yeni evlər və mənzillər verilmişdir. Dövlət Neft Fondunun vəsaitindən ilk dəfə məhz bu məqsədlə istifadə edilmişdir.
Azərbaycan öz tərəfdaşları ilə yolunu davam etdirir.
Bu yol müstəqillik yoludur - öz sərvətlərinə şəriksiz sahiblik yoludur!
Bu yol inkişaf və tərəqqi yoludur - çünki neft gəlirlərindən düzgün istifadə dövlətimizə tərəqqi, xalqımıza yüksək rifah bəxş edir!
Bu yol xalqımızın istək və arzularının reallaşdığı yoldur - çünki cənab İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə son illərdə görülən işlər, qazanılan nailiyyətlər, əldə olunan nəticələr bunu bir daha təsdiq edir!
Yolun açıq, arzular çin,
işin avand olsun, Azərbaycan!
Bəxtiyar SADIQOV
Azərbaycan.-
2017.-19 sentyabr.- S.1; 3.