Azərbaycanın uzunmüddətli inkişafına xidmət edən qaz kəməri

Prezident İlham ƏLİYEV: “Cənub qaz dəhlizi” reallıqdır. Bu reallığı biz yaratmışıq”

Bu il fevral ayının 15-də Bakıda “Cənub Qaz Dəhlizi” Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin dördüncü toplantısı keçirildi. Nazirlər Kabinetinin birinci rübün sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına və qarşıda duran vəzifələrə həsr olunan iclasında Prezident İlham Əliyev “Cənub qaz dəhlizi” layihəsindən bəhs edərkən bu tədbirin əhəmiyyətini də vurğulamışdır. Belə ki, Məşvərət Şurası aparılan müzakirələr nəticəsində bəyanat qəbul etmiş və bu sənəddə Azərbaycanın sözügedən layihədə liderliyi bir daha qeyd olunmuşdur.

“Cənub qaz dəhlizi”nin yaradılması ilə bağlı önəmli addımlar atılır. Layihənin dörd seqmentindən üçü artıq start xəttindədir. Yaxın aylarda “Cənub qaz dəhlizi”nin əsas ehtiyat mənbəyi olan “Şahdəniz” yatağının işlənməsinin ikinci mərhələsi çərçivəsində hasilata başlanacaq. İlk qazın əldə edilməsi üçün, demək olar ki, bütün işlər görülüb. “Şahdəniz-2”nin ərazisində bir-birinə körpü vasitəsilə birləşdirilən iki platforma quraşdırılıb. Qazı sahilə ötürən sualtı xətlər çəkilib və qəbul etmək üçün Səngəçal terminalında yeni qurğular tikilib.

“Şahdəniz” qazını Azərbaycanın və Gürcüstanın ərazisi ilə nəql edən Cənubi Qafqaz Boru Kəmərinin (CQBK) genişləndirilməsi layihəsi də yekunlaşmaqdadır. Hacıqabulun Muğan qəsəbəsindən başlayaraq CQBK-nın Azərbaycan hissəsi ilə yanaşı yeni kəmər çəkilib. Azərbaycanda və Gürcüstanda bir sıra yerüstü obyektlər tikilib, qurğular quraşdırılıb.

Gürcüstan-Türkiyə sərhədində CQBK-ya qovuşan TANAP (Transanadolu Qaz Boru Kəməri) Azərbaycan qazının yolunu davam etdirəcək. Yaxın aylarda istifadəyə veriləcək bu kəmər qazı Türkiyənin ərazisində təxminən 1900 kilometr məsafə boyu daşıyacaq.

TAP (Transadriatik Qaz Boru Kəməri) Yunanıstandan, Albaniyadan və Adriatik dənizinin altından keçməklə qazı İtaliya torpağına nəql edəcək. Bu kəmərin tikintisi də rəvan gedir. Prezident İlham Əliyevin dediyi kimi: “Cənub qaz dəhlizi” artıq reallıqdır. Bu reallığı biz yaratmışıq və bu, ölkəmizin uzunmüddətli inkişafı üçün xüsusi əhəmiyyətə malik olan layihədir”.

“Cənub qaz dəhlizi”nin təşəbbüsçüsü və lideri Azərbaycandır. Bunu təsdiq edən amillərdən biri odur ki, layihənin Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin toplantısı artıq dördüncü dəfə Bakıda keçirildi.

Xatırladaq ki, Məşvərət Şurasının yaradılması təklifi ilə də 2015-ci ildə Azərbaycan çıxış edib. Çünki layihənin gerçəkləşməsi üçün bütün səylərin əlaqələndirilməsinə böyük ehtiyac yaranmışdı.

Beləliklə, həmin il fevralın 12-də Bakıda Məşvərət Şurasının ilk toplantısı keçirildi. Növbəti, 2016-cı ilin fevral ayının 29-da Bakı yenidən Məşvərət Şurasının ikinci iclasına evsahibliyi etdi. 2017-ci il fevralın 23-də şuranın yenidən Bakıda toplanması da sübut etdi ki, Azərbaycan “Cənub qaz dəhlizi” kimi möhtəşəm bir layihənin aparıcı qüvvəsidir.

Məşvərət Şurasının bu ilki iclası da Bakıda keçirildi. Tədbirdə “Cənub qaz dəhlizi”nin iştirakçısı olan ölkələrin energetika nazirləri və müxtəlif qurumların təmsilçiləri, o cümlədən Avropa Komissiyasının enerji birliyi üzrə vitse-prezidenti, Məşvərət Şurasının həmsədri Maroş Şefçoviç iştirak edirdilər.

Qeyd etdiyimiz kimi, toplantının yekunlarına dair “Birgə Bəyannamə” imzalandı. Bununla bağlı keçirilən mətbuat konfransında bildirildi ki, layihə uğurla icra olunub: “Bu ilin ortalarında Azərbaycan təbii qazı Türkiyəyə nəql ediləcək, 2020-ci ildə isə Avropaya çatdırılacaq. Çünki dünya qaz bazarına çıxış Azərbaycanın prioritetlərindən biridir. Azərbaycan “Cənub qaz dəhlizi” ilə Avropanın enerji təhlükəsizliyinə öz töhfəsini verməkdədir”.

Məşvərət Şurasının həmsədri M.Şefçoviç də bildirmişdir ki, bu il “Cənub qaz dəhlizi” layihəsi icrası baxımından əlamətdar hadisələrlə yadda qalacaq: “Cənub qaz dəhlizi” strateji əhəmiyyətə malik layihədir. Avropanın maliyyə qurumları da bu layihəyə öz dəstəyini göstərir. Avropanın müvafiq bankları artıq həm TANAP, həm də TAP-a maliyyə vəsaiti ayırıb”. O həmçinin qeyd etmişdir ki, Türkmənistanın da “Cənub qaz dəhlizi”nə marağı böyükdür. “Transxəzər” qaz boru kəməri ilə bağlı Türkmənistan tərəfi ilə danışıqlar aparılır. Azərbaycan da bu prosesdə fəal iştirak edir. Eləcə də İranın “Cənub qaz dəhlizi”nə qoşulması üçün mümkün variantlar nəzərdən keçirilir. Bu, layihənin əhəmiyyətinin daha bir göstəricisidir.

ABŞ-ın Dövlət Departamentinin Enerji Ehtiyatları Bürosunun nümayəndəsi isə ABŞ-ın Avropada enerji təchizatı marşrutlarının şaxələndirilməsində maraqlı olduğunu nəzərə çatdırmışdır. O, Avropanın enerji təhlükəsizliyinin təmin olunması üçün “Cənub qaz dəhlizi”ni əhəmiyyətli layihə kimi dəyərləndirmişdir.

“Cənub qaz dəhlizi” layihəsi iştirakçısı olan bütün tərəflərin uzunmüddətli maraqlarını təmin edəcək. Avropanın enerji xəritəsini dəyişdirəcək bu layihə 7 dövlətin, onlarca şirkət və topdan qaz alıcısının sıx əməkdaşlığı sayəsində gerçəkləşir.

Layihədə Azərbaycan, Gürcüstan, Türkiyə, Yunanıstan, Bolqarıstan, İtaliya və Albaniya tərəfdaşlıq edirlər. Daha 3 Balkan ölkəsi - Xorvatiya, Monteneqro, Bosniya və Herseqovina isə növbəti mərhələlərdə bu sıraya qoşulacaqlar. Başqa sözlə, layihənin coğrafiyası getdikcə genişlənir. Çünki bu, hər bir iştirakçıya fayda gətirən layihədir. Burada tərəfdaşlıq edən bütün ölkələr və şirkətlər qazanc əldə edəcəklər. Artıq elə bir əməkdaşlıq formatı yaradılıb ki, həm hasilatçı, yəni, Azərbaycan, həm tranzit ölkələr, həm də istehlakçılar ortaq maraqlar əsasında çalışırlar.

Layihənin uğurunu təmin edən əsas səbəb də məhz budur, sıx tərəfdaşlığın, qarşılıqlı maraqların yaradılmasıdır. Bu istiqamətdə isə təşəbbüsçüsü Azərbaycan olan Məşvərət Şurasının toplantılarının xüsusi rolu var. Toplantı iştirakçılarının da qeyd etdiyi kimi, “irəliləyişə təkcə kəmərin keçdiyi ölkələrdə göstərilən böyük səylər, görülən işlər sayəsində deyil, həm də bu masa ətrafında yaradılmış yaxşı yaradıcı mühit, mütəmadi məlumat mübadiləsi, bu cür genişmiqyaslı layihə ilə bağlı davamlı olaraq çıxan problem və çağırışları həll etmək üçün göstərilən səylər sayəsində nail olunub”.

Məhz bütün bunlara görə də cari ilin birinci rübünün sosial-iqtisadi inkişafının yekunlarına həsr olunmuş iclasda Azərbaycan Prezidenti Məşvərət Şurasının toplantılarının əhəmiyyətini bir daha vurğulamışdır.

Flora SADIQLI

Azərbaycan.- 2018.- 13 may.- S.1; 5.