Sülhün nəbzi Bakıda döyünür

"Yeni dünya və yeni insan formalaşdıraq: yaradıcılıq və insan inkişafı” mövzusunda keçirilən VI Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu bir daha Azərbaycanın sülhə və əmin-amanlığa sadiq olduğunu, ölkəmizin planetar dəyərlərə yeni töhfələr vermək gücünü bütün dünyaya nümayiş etdirdi. 580-dən çox xarici qonağın iştirak etdiyi Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu qısa müddət ərzində dünyada hamının diqqətini çəkən çox önəmli beynəlxalq tədbirə çevrilmişdir.

Planeti bürüyən münaqişələr, sonu görünməyən üzücü müharibələr, sayı milyonlarla ölçülən qaçqın dalğaları, od-alovun içinə atılan və müharibələrdə qırılan dinc əhali XXI əsrdə müharibələrin girdabına sürükləndiyini, beynəlxalq hüquq normalarının dəyərdən düşdüyünü və dövlətlərarası münasibətlərin ikili standartlarla üzləşdiyini ortaya qoyur. Bəşər tarixində belə gərgin situasiyalar qəddarlığın, hətta faşizmin çiçəklənməsinə rəvac verir. Bu baxımdan dünyəvi dəyərlərin yenilənməsi, yeni humanitar ənənələrin müzakirəsi və köhnələrinin bərpa edilməsi zərurətə çevrilir.

Humanitar əməkdaşlığa dair çoxsaylı mötəbər beynəlxalq tədbirlərə evsahibliyi edən Azərbaycanın belə vacib tarixi məqamda öz sözünü deməyə, yeni ideyaların çələngini dünyaya təqdim etməyə mənəvi haqqı var. BMT-nin Sivilizasiyalar Alyansının Qlobal Forumuna, Dünya dinləri liderlərinin Zirvə görüşünə və 4 dəfə Mədəniyyətlərarası Dialoq Forumuna evsahibliyi edən Bakının Azərbaycan paytaxtından dünyaya yeni sülh ideyasını, dayanıqlı sabitlik modelini təqdim etməyə həm də mənəvi haqqı var.

VI Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumunun keçirilməsi eyni zamanda onu göstərir ki, doğrudan da Azərbaycan beynəlxalq humanitar əməkdaşlığın dərinləşməsi üçün çox önəmli ölkəyə çevrilmişdir.

Bu il dövlət müstəqilliyinin bərpasının 27-ci ildönümünü qeyd edən Azərbaycan müstəqilliyinin ilk illərində çox ağır və faciəvi tarixi reallıqlarla üzləşdi. Siyasi və iqtisadi böhran, daxili qüvvələrin çəkişməsi və Ermənistanın Azərbaycana qarşı apardığı işğalçılıq siyasəti böyük faciələrə səbəb oldu, torpaqlarımızın 20 faizi işğal edildi, erməni hərbi quldur birləşmələri tərəfindən etnik təmizləmə siyasəti aparıldı. Bir milyondan çox azərbaycanlı yurd-yuvasından didərgin düşdü. Bu gün Şərq ölkələrində, ərəb dünyasında baş verən bu tipli münaqişələr ona səbəb oldu ki, ən qədim tarixə, böyük mədəniyyətə malik bir sıra ərəb ölkələri bu daxili və xarici təzyiqlər nəticəsində müharibələrin girdabına yıxıldılar, dünyada gedən siyasi proseslərə hər hansı bir təsir göstərmək imkanlarını itirdilər. Daxili və xarici düşmənlərin aramsız zərbələrindən sarsılaraq şirnikləndirici "ərəb baharı”nın qurbanlarına çevrildilər.

Faktiki olaraq Azərbaycana da belə bir aqibət hazırlanmışdı. Daha doğrusu, hadisələrin xaotik inkişafı, proseslərin nəzarətdən çıxması dövlətimizi çökdürməli idi. Lakin ulu öndərin xalqın tələbi ilə hakimiyyətə qayıdışı, iqtidar-xalq birliyinin qırılmaz bağlılığı, hətta belə ağır qarşıdurmalara baxmayaraq, unikal Azərbaycan modeli yaratmağa və ölkənin sürətlə inkişaf etməsinə imkan verdi.

Beynəlxalq təşkilatlar tərəfindən yüksək qiymətləndirilən "Bakı prosesi”nin 10 illiyini qeyd edən Azərbaycan hələ 10 il bundan əvvəl Avropa Şurasına üzv ölkələrin mədəniyyət nazirlərinin Bakıda keçirilən toplantısına İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına üzv ölkələrin mədəniyyət nazirlərini də dəvət etdi. Şərqlə Qərb arasında münasibətlərin yeni modelini ortaya qoydu. İlk dəfə olaraq 100-dən çox ölkənin nümayəndələri - müsəlman aləmini və Avropanı təmsil edən vəzifəli şəxslər Azərbaycan paytaxtında bir araya gələrək humanitar məsələlərin, mədəniyyət və dinlərarası münasibətlərin birgə müzakirəsinin mümkünlüyünü sübut etdilər. Aradan bir il keçdikdən sonra Bakıda İslam Əməkdaşlıq Təşkilatının xətti ilə keçirilən tədbirdə Avropa nümayəndələri iştirak etdilər. Azərbaycan həm İslam Əməkdaşlıq Təşkilatına, həm Avropa Şurasına üzv dövlət kimi sivilizasiyalararası dialoqa bu gün də öz töhfəsini verməkdədir.

Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev forumdakı çıxışında məhz buna görə "Bakı prosesi”nin artıq beynəlxalq müstəvidə çox önəmli bir təşəbbüs kimi qiymətləndirildiyini diqqətə çatdırdı: "Bu təşəbbüs nəticəsində müxtəlif görüşlər, tədbirlər keçirilmişdir ki, bütün bunların bir məqsədi var: sivilizasiyalararası, dinlərarası dialoq dərinləşsin, güclənsin, dünyada risklər azalsın, ayrı-seçkilik, ksenofobiya hallarına düzgün qiymət verilsin və bu təhlükəli meyillərin qarşısı alınsın. Eyni zamanda, Azərbaycanda keçirilmiş mötəbər idman yarışları da idman yarışları olsalar da, eyni zamanda humanitar əməkdaşlığın dərinləşməsinə xidmət göstərir. Mən xüsusilə I Avropa Oyunlarını və İslam Həmrəyliyi Oyunlarını qeyd etmək istərdim. Hesab edirəm, o da çox rəmzi məna daşıyır ki, ilk Avropa Oyunları bizim təşəbbüsümüzlə Azərbaycanda keçirilmişdir. Hesab edirəm, bu, çox əlamətdar hadisə, əlamətdar qərardır ki, ilk Avropa Oyunları müsəlman ölkəsində keçirilmişdir. Ondan iki il sonra - 2017-ci ildə Bakıda IV İslam Həmrəyliyi Oyunları keçirilmişdir”.

Dövlət başçısı eyni zamanda narahatlığını da bildirdi ki, xüsusilə indiki şəraitdə həm müsəlman aləmində, həm Avropada multikulturalizmlə, islam həmrəyliyi ilə bağlı gedən proseslər müəyyən mənada narahatlıq doğurur. Məhz buna görə Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumunun ənənəvi olaraq keçirilməsinə dünya birliyi tərəfindən yüksək qiymət verilir, belə tədbirlərə dünyanın daha çox ehtiyac duyduğu dilə gətirilir.

Azərbaycanın dünyada gedən sülh proseslərinə verdiyi töhfələrin siyahısı sadaladıqlarımızla bitmir. Öz müstəqilliyini qətiyyətlə qoruyan ölkəmiz regionda və beynəlxalq aləmdə sülhün, əmin-amanlığın qorunması üçün ciddi addımlar atır. Bakının Şərqin Cenevrəsi kimi tanınması, neytral ölkə kimi böyük güclərinin danışıqlarının Azərbaycan paytaxtında keçirilməsi bir daha onu təsdiq edir ki, dövlətimiz bütün dünyaya, xristian və islam aləminə örnək ola bilən yeni münasibətlər modelini formalaşdırmaqdadır.

Əslində bütün dünyanın qəbul və təqdir etdiyi Azərbaycan tolerantlığı, müxtəlif dinlərin, xalqların nümayəndələrinin bir ailə kimi əmin-amanlıq, mehribanlıq şəraitində yaşaması onu sübut edir ki, atəşpərəstlikdən xristian dininə keçən və islamda təşəkkülünü tapan ölkəmiz bütün dinlərə açıqdır. Məscidlərin, katolik, pravoslav kilsələrinin, sinaqoqların bərpası, tikintisi və fəaliyyətini davam etdirməsi Azərbaycanda unikal multikultural mühit yaradır. Məhz bu multikultural dəyərlərin inkişafı, bütün dünyaya açıq olmağımız bizə imkan verir ki, yeni dünyanın və yeni insani münasibətlərin formalaşması üçün fərqli münasibətlər modelini dünyaya təqdim edək.

BMT Baş katibinin müavini Rəşid Xalikov forumdakı çıxışında ötən ilin iyul ayında BMT-nin Baş katibinin söylədiyi fikirləri bir daha xatırladı ki, paradoksal vəziyyətin mahiyyəti ondan ibarətdir ki, problemlər və çağırışlar get-gedə daha qlobal xarakter alır və onların hər hansı ölkə tərəfindən təkbaşına həll edilməsi mümkün deyil. Qlobal cavabları çoxtərəfli idarəçilik formalarında axtarmaq lazımdır.

BMT Baş katibinin müavini VI Beynəlxalq Bakı Humanitar Forumunu olduqca mühüm məsələləri müzakirə edən tədbir kimi qiymətləndirdi. O, dünyadakı humanitar vəziyyət barədə məlumat verdi ki, 2018-ci ildə 134 milyon insan qlobal səviyyədə humanitar yardıma ehtiyac duyur. Böhrana məruz qalmış insanları dəstəkləmək üçün 25,3 milyard ABŞ dolları lazımdır. Münaqişələr qaçqınların sayının artmasına, onların daha uzun müddətdə öz doğma ölkələrindən uzaqda qalmasına səbəb olur: "Livan, Türkiyə və İordaniya öz əhalisinin sayına nisbətdə böyük sayda qaçqınlar qəbul ediblər. Kamerun, Çad, Sudan və Uqanda kimi ən az inkişaf etmiş ölkələrdə 4,9 milyon qaçqın var. Yəni bu, qlobal qaçqın sayının 28 faizini təşkil edir”. Natiq onu da bildirdi ki, BMT Azərbaycan Respublikasının qlobal səviyyədə humanitar yardım göstərən nəzakətli addımlarını alqışlayır.

Məhz bu baxımdan VI Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumunun gələcək dünyamızı formalaşdıracaq kreativ ideyalar və onların həyata keçirilməsi yollarının axtarılmasını diqqətdə saxladığını deyə bilərik. Bu forum dünyanı vahid məkan və bütün bəşəriyyəti bir cəmiyyət kimi görmək istəyi yeni münasibətlər qurmağa, daha mütərəqqi və aktual müzakirələr aparmağa imkan verəcək və bəşəriyyətin inkişafına ənənəvi yanaşmalarda dəyişikliklərin yaranmasına vəsilə olub. Elə buna görə də "Yeni dünya və yeni insan formalaşdıraq: yaradıcılıq və insan inkişafı” mövzusunda keçirilən VI Bakı Beynəlxalq Humanitar Forumu bütün dünya üçün örnək ola bilən unikal münasibətlər modelini formalaşdırmağa imkan verir.

Bahadur İMANQULİYEV

Azərbaycan.- 2018.-3 noyabr.- S.1; 7.