Gecikmiş yazı

27 il əvvəl ermənilərin qətlə yetirdiyi məktəbli Şahvələdin qısa həyat hekayəti

Bu qeydlər 27 il əvvəl qələmə alınmalı idi. 1992-ci il iyunun 25-də Tovuzun Ermənistanla sərhəddə yerləşən Ağdam kəndinin məktəbli sakini Şahvələd Süleymanovu yağı düşmən qətlə yetirəndə... Ağdam kəndinin sakinlərinə "dost, kirvə” deyən, onların süfrəsində çörək kəsən, bağının, bostanının barından bəhrələnən və sonra da belə namərdliklər edən nankorların hərəkəti aləmə yayılmalı idi. Dünya ictimaiyyəti həm də uşaq qatili olan bu qatı cinayətkarların daha bir yaramazlığından xəbər tutmalı idi...

Lakin o zamanlar vəziyyət çox gərgin idi. Düşmən aramsız olaraq kəndə atəş açırdı, hücum çəkirdi. Başıpapaqlılar bir nəfər kimi ayağa qalxıb sinəsini yurda sipər etmişdi. Məmmədalı Tağıyev, Mirəziz Əzizov (onların hər ikisi sonralar şəhid oldu), İsa Əliyev, Namiq Yusifov, Rəhman Çervonoğlu və kəndin onlarla digər sakini gecə-gündüz dağlarda, çöllərdə idilər - düşmənə aman verməmək üçün!

Şahvələdin anası Alagöz Süleymanova deyir ki, hər addımbaşı şəhid verirdik. Təkcə torpağı müdafiə edənlər deyil, dinc sakinlər də yaralanırdı. Camaat birləşib bir yumruğa dönmüşdü. Dərdimizi elliklə çəkirdik. Mən də öz dərdimi kəndlilərimin dərdindən ayırmadım. Düşündüm ki, itki bütün hallarda ağırdır - itirdiyin doğman, əzizin uşaq da, cavan da, qoca da olsa...

Alagöz xanım sözü tükənibmiş kimi susur. Şahvələdin böyük qardaşı, kənd orta məktəbinin müəllimi İlham Süleymanov əlavə edir:

- O vaxt Qarabağda, digər sərhəd bölgələrində baş verən hadisələr də bir an yadımızdan çıxmırdı. Bütün kənd hələ də Xocalı faciəsinin kədərini yaşayırdı. Şahvələdi düşmən belə bir dövrdə qətlə yetirdi və ailəmiz onu digər bölgələrdə öldürülən, itkin salınan, yerlə yeksan edilən onlarla azərbaycanlı uşaqdan ayırmadı, seçmədi, ümumi bir dərd yaşadıq...

Anası və qardaşı kimi, bacısı Təranə də Şahvələddən danışmağa çətinlik, sözün əsl mənasında, əzab çəkir. Əvəzində kənd sakinləri bu balaca qəhrəmanı yaxşı xatırlayır və ehtiramla yad edir, haqqında ağızdolusu danışırlar.

Onlar "qəhrəman” sözünü gəlişigözəl olduğu üçün işlətmirlər. Demə, düşmən kəndə soxulmağa can atdığı gündən Şahvələd tez-tez döyüşçülərin yanına qaçırmış. Evləri kəndin lap kənarında - düşmənlə sərhədin yaxınlığındadır. "Yaxınlığında” demək bəlkə də azdır. Yolun bu tərəfi Şahvələdgilin həyəti idi, o biri tərəfi üzüdönük qonşuların bağı...

Keçmiş döyüşçü Rasim Hüseynov söyləyir ki, biz onu yanımızdan az qala qovurduq. Deyirdik ki, ay Cuqqu (yəni balaca), burada sənin nə işin var, get dəftər-kitabınla məşğul ol. Gedirdi və bir də görürdün günün isti vaxtı bizə bardaqda sərin su gətirdi, süfrəyə büküb azuqə gətirdi...

Vaxtından tez böyümüşdü. Bu da səbəbsiz deyildi. Atası Ələddin dünyasını dəyişəndə Şahvələd hələ ilk addımını atmamışdı, ilk kəlməsini deməmişdi - bir yaşı vardı. Böyüdükcə ailənin yaxın köməkçisinə çevrilmişdi. Sonra böyük qardaşı şəhərə ali təhsil dalınca getdiyindən evin ağırlığı onun çiyinlərinə düşmüşdü. Odur ki, çox düşünüb mexanizator olmağa qərar vermişdi. Arzusu traktorçu olmaq, doğma torpağı şumlamaq, əkib-becərmək idi. Bu məqsədlə də səkkizinci sinfi bitirib sənədlərini Tovuzdakı 155 nömrəli texniki peşə məktəbinə təqdim etmişdi. Nə yazıqlar ki, oxuyub o məktəbi bitirmək ona qismət olmadı - namərd gülləsi aman vermədi.

...Yazın-yayın gəlişi ilə ətraf bağlar yamyaşıl dona bürünmüşdü. Ermənilər bundan istifadə edir, üzümlüklərin arası ilə tülkü kimi sivişə-sivişə kəndə yaxınlaşır və oradan atəş açırdılar. Ağaclar, həyətlərdəki gül kolları, çöldə artıq qurşağa çatan çalınmamış ot Ermənistanın Bert rayonu tərəfindən kəndə susamış həmin tülküləri görməyə, müşahidə etməyə imkan vermirdi. Ona görə də kişilər bağları bir qədər budamağı, otu çalmağı qərara aldılar. Şahvələd də bir kərənti götürüb onlara qoşuldu. O da özünü bir evin kişisi hesab edirdi... Xeyli işləyib dağılışdılar. Şahvələd isə hələ də burada, evlərinin alt tərəfində idi. Həmin gün düşmənin atdığı ilk güllə onun tale payına düşdü. Beləcə, Şahvələdin qısa və şərəfli ömür tarixçəsi bitdi.

Qəhrəmanlıq, xoş, xeyirxah əməllər isə heç vaxt bitmir, unudulmur. Ağdam kəndinin Şəhidlər xiyabanında uyuyan Şahvələd Süleymanovun məzarı üstünə ilin bütün fəsillərində çiçəklər düzülür. Buraya keçmiş döyüşçülər, Şahvələdin artıq yaşa dolmuş sinif yoldaşları, doğmaları, bugünkü yeniyetmə və gənclər, kəndin bütün sakinləri və qonaqları gəlir.

Ağdam kəndi düşmənlə təmas xəttində - monitorinq zonasında yerləşdiyindən buraya vaxtaşırı beynəlxalq missiyaların nümayəndələri də gəlirlər. Ömrünün on beşinci baharını yaşamağa macal tapmayan o gülərüz oğlanın məzar daşından boylanan şəklini, yəqin ki, onlar da görüblər. Təkcə bu faktın özü də - həyətinin otunu çalan balaca oğlanın vəhşicəsinə qətlə yetirilməsi erməni vandalizminə ən əyani misallardan biri deyilmi?!.

Flora SADIQLI

Azərbaycan.- 2019.- 8 fevral.- S.10.