Dağlar uzaqdan daha əzəmətli görünür

Heydər Əliyev xatirələrdə

Bu bir həqiqətdir ki, dağlar uzaqdan daha əzəmətli görünür. Böyük, dahi şəxsiyyətlərin həyatı da belədir. Şah İsmayıl Xətainin, Atatürkün öz xalqlarının birliyi, yüksəlişi, millətlər arasında boy verməsi uğrunda gördükləri işlər türk dünyası tarixinin şanlı səhifələridir. Bugünkü yaşlı və orta nəsil nümayəndələri xoşbəxtdirlər ki, XX əsrin xalqımıza bəxş etdiyi dahi bir şəxsiyyətlə - Heydər Əliyevlə bir dövrdə yaşayıb və onunla eyni məqsədə xidmət etmişlər. Bu dahi şəxsiyyət ömrünü şamtək əridərək Azərbaycanın inkişafına, xalqımızın xoşbəxtliyinə sərf etmişdir.

Ulu öndər hakimiyyətinin birinci dövründə Azərbaycan üçün misilsiz işlər görmüş, SSRİ məkanında respublikamızı qabaqcıllar sırasına çıxarmışdır. Heydər Əliyevin qədirbilənliyi sayəsində bütün sahələrdən olan insanlar - qabaqcıl əmək adamları, görkəmli şairlər, yazıçılar, rəssamlar, müğənnilər Sosialist Əməyi Qəhrəmanı kimi yüksək ada layiq görülür, orden və medallarla təltif olunur, digər mükafatlar alırdılar.

O zaman respublikamızın rayonları arasında Cəlilabad da sürətlə inkişaf edirdi. Ulu öndər Heydər Əliyevi hələ Dövlət Təhlükəsizliyi Komitəsində çalışdığı zaman bu rayonla bağlayan tellər var idi. 1969-cu ildə respublikanın rəhbəri seçiləndən sonra bu əlaqələr daha da möhkəmləndi. Azərbaycanın rəhbəri kimi Heydər Əliyev demək olar hər il bu rayona səfər edir, onun sosial-iqtisadi inkişafı üçün qərarlar verir və yerinə yetirilməsini nəzarətdə saxlayırdı. Ulu öndərin buraya hər gəlişi bayrama çevrilirdi. Zəhmətkeş cəlilabadlılar rəhbəri böyük ruh yüksəkliyi, yeni-yeni əmək qələbələri ilə qarşılayır, ona olan hörmət və məhəbbətlərini bildirirdilər. Həmin görüşlərdən birində Heydər Əliyev belə demişdi: "Cəlilabadın həyatı keçmişdə bilavasitə mənimlə bağlı olmuşdur. Cəlilabad rayonu, Cəlilabad ictimaiyyəti qarşısında mənim xidmətlərim az olmayıbdır. Xatirimdədir, 1969-cu ildə mən Azərbaycana rəhbər seçiləndə Cəlilabad çox ağır vəziyyətdə idi. Cəmi 10 il keçmişdi ki, Cəlilabadın siması dəyişdi...” Bu diqqət və qayğının nəticəsi idi ki, 1990-cı illərdə müstəqilliyini təzə bərpa etmiş Azərbaycanda vəziyyət həddindən artıq ağır və kritik olanda, xalqın bütün ədalətli, yaxşını yamandan seçən, prosesləri düzgün qiymətləndirməyi bacaran nümayəndələri kimi, qədirbilən Cəlilabad camaatı da ulu öndərin hakimiyyətə qayıtmasını təkidlə tələb etdi. Ümummilli lider yenidən Cəlilabada səfərlər etdi, rayonun inkişafını nəzarətə götürdü.

Təxminən 10 il bundan öncə "Cəlilabadda beş Prezident təqaüdçüsü yaşayır”; "Onların hər birinin ürəyi ümummilli lider Heydər Əliyev haqqında xoş xatirələrlə doludur” başlıqlı yazımda ulu öndərlə cəlilabadlıların dostluğundan, bu dostluğu əks etdirən xatirələrdən bəhs etmişəm. Bu dəfə isə həmin illərdə əmək veteranı Qılıncxan Məmmədovla görüşüb çay süfrəsi arxasında söhbət etdik. Yaddaş dəftərçəsini vərəqlədikcə xatirələri onu keçmiş illərə apardı. Məlum oldu ki, gənc yaşlarından əmək cəbhəsinə atılıb. Əvvəlcə rayon komsomol komitəsində işləyib. Qısa bir müddətdən sonra Cəlilabad Rayon Partiya Komitəsində təlimatçı vəzifəsinə keçirilib. Yeni vəzifəyə təsdiq olunan zaman partiya komitəsinin birinci katibi N.Muradov büro üzvü seçilən rayon komsomol komitəsinin katibinə üzünü tutaraq: "Yoldaş Əsgərov, bu oğlanın hələ 21 yaşı var. Bəlkə komsomolda bir müddət də işləyib özünü göstərsin? Bərkə-boşa düşsün ki, gələcəkdə çətinlik çəkməsin” deyib. Komsomol katibi ayağa duraraq: "Yoldaş katib, bu oğlan artıq sınaqdan çıxıb, zəhmətin, məsuliyyətin nə olduğunu yaxşı bilir. Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Dünyamalı Məmmədovun oğludur” cavabını verib. Raykom katibi bu sözdən sonra daha heç nə deməyib, hazırlanmış qərar layihəsini imzalayıb.

Bir müddət keçdikdən sonra, raykomun tövsiyəsinə əsasən, Qılıncxan Məmmədov "Bakı fəhləsi” sovxozunun partiya təşkilatının katibi seçilir. Q.Məmmədov təşkilatın uçotunda dayanan 112 nəfər kommunistin qüvvəsini qarşıda duran istehsalat tapşırıqlarının yerinə yetirilməsinə səfərbər edib. Təşəbbüskarlığını, təşkilatçılığını görən rayon rəhbərliyi 1966-cı ildə onu doğulub boya-başa çatdığı Sabirabad kəndindəki "Azərbaycanın 40 illiyi” adına sovxoza direktor göndərib. Gənclik həvəsi ilə çalışan, göstərilən etimadı doğrultmaq üçün qüvvə və bacarığını əsirgəməyən Q.Məmmədov uzun illər müxtəlif təsərrüfatlara başçılıq edib. Əməyi də sovet dövrünün bir neçə orden və medalları, digər mükafatları ilə qiymətləndirilib. Üstəlik mövzu götürüb namizədlik dissertasiyası müdafiə edib.

Q.Məmmədovun həyatında ulu öndər Heydər Əliyevin Cəlilabada səfərləri zamanı görüşlərdən, söhbətlərdən qalan xatirələr silinməz izlər buraxmışdır. Qılıncxan kişi deyir ki, Heydər Əliyev hər səfəri zamanı bir neçə təsərrüfatda olar, sadə zəhmət adamları ilə görüşüb söhbət aparar, onların problemlərini, çətinliklərini soruşardı: "Rayonda üzümçülüyün inkişafını görüb sevinərdi. Hansı təsərrüfatda olsaydı, bizi - sovxoz direktorlarını da ora dəvət edərdilər. Burada o, bizə də öz tapşırıq, göstəriş və tövsiyələrini verərdi. Sonra rayon fəallarının müşavirəsi keçirilərdi. Yaxşı yadımdadır ki, bir dəfə belə yığıncaqların birində dedi:

- Vaxtilə buralar səhranı xatırladırdı. İndi isə rayona gəlib ucu-bucağı görünməyən üzüm bağlarını seyr edəndə adam heyrət edir. Kəhrəba salxımlı üzüm plantasiyaları göz oxşayır. Cəlilabad respublikamızda ən böyük üzümçülük rayonlarından biridir. Sizin yetişdirdiyiniz kişmişi üzüm bütün SSRİ-də şöhrət qazanmışdır. Sovxoz əməkçiləri ildən-ilə üzüm yığımını artırmağa çalışırlar. Sizdə çox müxtəlif və keyfiyyətli üzüm sortları var. Bu rayonun iqtisadi potensialı çox güclüdür. Mən həmişə bura gələndə sevinirəm, sizinlə qürur duyuram. Azərbaycan 1 milyon 700 min ton üzüm satmaq barədə yüksək öhdəlik götürmüşdür. Siz isə 300 min ton üzüm yığıb verməyə söz vermisiniz. Bu nə qədər şərəflidirsə, bir o qədər də çətindir. Amma mən buna inanıram. İnanıram ki, Cəlilabad üzümçüləri əsl qəhrəmanlıq nümunəsi göstərəcək, dövlətə 300 min ton üzüm yığıb təhvil verəcəklər. Bilirsiniz, mən Cəlilabada gələndə Ermənistan KP MK-nın birinci katibi Karen Dəmirçiyan mənə zəng vurub dedi: "Heydər Əliyev, mən Azərbaycanı sosializm yarışına dəvət edirəm. Ermənistan bu yarışda 250 min ton üzüm yığıb təhvil verməyi öhdəsinə götürüb. Əgər Azərbaycan bu qədər üzüm yığıb təhvil verə bilərsə, bizimlə yarışa bilərsə, gəlin yarışaq”. Siz bilirsiniz, mən ona nə cavab verdim? Mən gülə-gülə ona dedim: "Karen, sən Azərbaycanla yarışa girməzdən əvvəl, bizdə Cəlilabad rayonu var, gəl həmin rayonla yarışa gir. Sən deyirsən ki, Ermənistan 250 min ton üzüm yığmağı öhdəlik götürüb, amma təkcə Cəlilabad rayonu bu il 300 min ton üzüm yığıb dövlətə təhvil verəcək”. Bu sözlərdən sonra Karen Dəmirçiyan heç nə demədi, dəstəyi asdı. Axı nə deyə bilərdi?! Ona görə mən sizin bu şücaətinizlə fəxr edirəm. Cəlilabad zəhmətkeşlərinin əməyi ilə qürur duyuram. Yaşasın Cəlilabad zəhmətkeşləri!

Ulu öndərin bu sözləri bizim də hər birimizin qəlbində qürur, iftixar hissi yaratdı. Digər xoş xatirəni də danışacağam. 1981-ci il idi. Azərbaycan SSR Ali Sovetinin deputatı Zinaida Streltsovanın briqadasının ikimərtəbəli tarla düşərgəsində Privolnoye kəndinin adamlarıyla görüş zamanı Heydər Əliyev Sosialist Əməyi Qəhrəmanı Nüsrət Məmmədovun həyat yoldaşı, qəhrəman ana, taxılçı Firuzə Məmmədovanı yanına çağırıb hal-əhval tutdu, uşaqları soruşdu. Birdən üzünü Zinaida Streltsovaya çevirib dedi:

- Neçə uşağınız var?

Zinaida utana-utana:

- Yoldaş Əliyev, 3 uşağım var, - dedi.

Heydər Əliyev özünəməxsus bir tərzdə gülümsəyib dedi:

- Bax odur, Nüsrət Məmmədovun 16 övladı var. Yarış dostundan nümunə götür.

Hamımız gülüşdük, ürəyimiz açıldı”.

Müsahibim pencəyinin qoltuq cibindən 12 vərəqlik şagird dəftərini çıxarıb masanın üstünə qoydu.

- Qılıncxan kişi, bu nədir? - soruşdum.

- Ümummilli lider haqqında bəzi qeydlərimdir, - deyir. Sonra dəftərin arasındakı iki saralmış vərəqi mənə uzadır. Kiril əlifbası ilə çap olunmuş, biri Heydər Əliyev Naxçıvan Muxtar Respublikasının Ali Sovetinin sədri işləyərkən Q.Məmmədovun ona vurduğu teleqramın mətni, digəri isə blanklı vərəqdə həmin teleqramın alındığını bildirən poçt vərəqidir. Yaşadığı Cəlilabad rayonundakı Sabirabad kəndinin 4 min 800 nəfər əhalisi adından göndərdiyi teleqramda yazılıb: "...Respublikanın bütün əhalisi kimi, cəlilabadlılar da ölkəmizdə hökm sürən bu ağır vəziyyətdə Sizin respublikaya qayıdıb xalqa başçılıq etməyinizi arzu edir. Bütün əhalini bu bəladan qurtarmağı və ölkənin parçalanmasının qarşısının alınmasını yalnız Siz bacararsınız. Biz Sizi Allahın qisməti hesab edirik.

Əziz Heydər Əliyev, nə qədər çətin olsa da, xalqımızın və bütövlüyümüzün mənafeyi, hamımızın mənafeyi naminə Bakıya qayıdıb, xalqa rəhbərlik etməyinizi Sizdən xahiş edirik. Bunu yalnız Siz bacararsınız. Siz ölkəni düşdüyü bu bəlalardan qurtarmağa qadir olan yeganə şəxsiyyətsiniz”.

Məktubun mətnini oxuyub başa çatdırdığımı hiss edən Q.Məmmədov dedi:

- Böyük yaradan sanki səsimizi eşitdi. 1993-cü il iyunun 15-də Heydər Əliyev hakimiyyətə qayıtdı. Yenidən Cəlilabada səfərlər etdi. İnkişafın yeni dövrü başladı və bu gün də həmin inkişaf uğurla davam edir. Prezident İlham Əliyevin rəhbərliyi altında, bütün bölgələrimiz kimi, mənim doğma Cəlilabadım da abadlaşır, gözəlləşir.

Qılıncxan kişinin sözünə qüvvət - bəli, Heydər Əliyev Azərbaycanın sözün həqiqi mənasında yaşaması naminə hakimiyyətə qayıtdı. Polad iradəsi, uzaqgörən siyasəti, gərgin əməyi nəticəsində ölkəni pis niyyətli daxili və xarici qüvvələrin caynağından xilas etdi. "Mən ömrümün qalan hissəsini də xalqıma bağışlayıram” dedi. Heydər Əliyev sözün əsl mənasında fenomen şəxsiyyət, dünya miqyaslı siyasətçi idi.

Gün, ay, il dolanır, zaman keçir. Ulu öndər artıq 16 ilə yaxındır ki, cismən həyatda yoxdur. Amma əməlləri, ideyaları yaşayır və yaşayacaqdır. Uzaqdan daha əzəmətli və vüqarlı görünən dağ kimi zaman keçdikcə Heydər Əliyev dühası, şəxsiyyəti də daha dərindən dərk olunacaq, böyüklüyü daha çox qəbul ediləcəkdir.

Seyran CAVADOV,

Azərbaycan.- 2019.- 9 may.- S.12.