İslahatların səngimədiyi ölkə

ABŞ-ın "İrs” fondu Azərbaycanda 2018-ci ildə aparılan iqtisadi islahatları yüksək qiymətləndirmişdir

Vaşinqtonda fəaliyyət göstərən nüfuzlu "İrs” fondu (Heritage Foundation) bu il yayımladığı illik Dünya İqtisadi Azadlıq İndeksi hesabatında 190 ölkə arasında əvvəllər 134-cü yerdə qərar tutan Azərbaycanın artıq 60-cı yerədək yüksəldiyini bildirmişdir.

Günümüzün reallığı ondan ibarətdir ki, biz artıq dünyanın nüfuzlu reytinq agentliklərinin ölkəmizin müxtəlif sahələrdə apardığı islahatların yüksək dəyər vermələrinə alışmışıq. Ümumiyyətlə, iqtisadiyyatın bütün sahələrindəki islahatların müsbət dinamikası il boyu dünyanın müxtəlif nüfuzlu reytinq agentliklərinin diqqət mərkəzindədir və müxtəlif məruzə və hesabatlarda əksini tapır.

Bu baxımdan "İrs” fondunun (The Heritage Foundation) builki hesabatı da xüsusi əhəmiyyət kəsb edir. Fondun məlumatını şərh etməzdən öncə qısa da olsa onun özünün beynəlxalq nüfuzu və ABŞ-ın iqtisadi mühitində əhəmiyyəti barədə məlumat vermək yerinə düşərdi.

The Heritage Foundation Birləşmiş Ştatlarda beynəlxalq siyasətin geniş spektrdə tədqiqatları ilə məşğul olan Strateji Araşdırmalar İnstitutudur. 1973-cü ildə təsis edilmişdir, fəaliyyət istiqaməti konservativdir. Fond azad sahibkarlığa və hökumətin hakimiyyətinin məhdudlaşdırılması, şəxsiyyət azadlığı, ənənəvi Amerika dəyərləri və güclü milli müdafiə prisiplərinə əsaslanan konservativ dövlət siyasətinin hazırlanıb irəli çəkilməsini fəaliyyət missiyasının ana xətti hesab edir. "İrs” fondunun əsası Edvin Felner (Edwin J. Feulner) tərəfindən qoyulmuşdur.

"İrs” fondunun illik "İqtisadi azadlıqların İndeksi” beynəlxalq hesabatını bir qayda olaraq "The Wall Street Journal” qəzeti dərc edir. Bu məruzələrdə dünya ölkələrində azadlıqların səviyyəsi, mülkiyyət hüququ və azadlıqların dövlət tənzimlənməsindən müstəqilliyi dəyərləndirilir.

Onu da qeyd etmək lazımdır ki, "İrs” fondu ABŞ-da ciddi nüfuza malikdir və ona fəaliyyətində 100 minlərlə fiziki şəxs, həmçinin müxtəlif fond və korporasiyalar dəstək verir. Fondun illik büdcəsi 82 milyon dollardan artıqdır.

Məhz belə nüfuzlu təşkilatın ölkəmizdə aparılan islahatların ciddiliyini qeyd etməsi, onların dünya iqtisadiyyatı üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb etməsini təsdiqləməsi bir daha sübut edir ki, Azərbaycanda islahatlar səngimədən tətbiq edilir. İndeksin builki təqdimat mərasimində çıxış edən fondun rəhbərliyi Azərbaycanın xüsusən mülkiyyət hüquqları, idarəetmənin şəffaflığı və ədliyyə sisteminin inkişafı sahələrində böyük irəliləyişlərə nail olduğunu məxsusi qeyd etmişdir. İndeksin rəhbəri, səfir Terri Miller Azərbaycanın 2018-ci ildə iqtisadi azadlıq və islahatlar sahəsində ən çox irəliləyən ölkə olduğunu deyib.

"İrs” fondunun dünyada iqtisadi azadlıqlar indeksinin təqdimatları hər zaman ABŞ qanunvericilərinin, Konqresin və ictimaiyyətin diqqət mərkəzindədir. Sonuncu tədbirdə də həmişə olduğu kimi, bu orqanların nümayəndələrinin geniş iştirakı belə qənaətə gəlməyə əsas verir ki, "İrs” fondunun hesabatları ABŞ ictimaiyyəti və dövlət qurumları üçün xüsusi əhəmiyyət daşıyır.

Təqdimatda, həmçinin Azərbaycanın təşəbbüsü ilə başlanan Transanadolu və Transadriatik qaz boru kəmərləri kimi digər önəmli iqtisadi layihələrdən danışılmış, onların ölkə və dünya iqtisadiyyatı üçün əhəmiyyətli olması vurğulanmışdır. Ən vacibi isə odur ki, ölkəmiz bu islahatları müharibə şəraitində aparır. Müasir dünya tarixində isə münaqişələrə və müharibələrə sürüklənən dövlətlərin çökməsi və tənəzzülə uğraması barədə çoxsaylı faktlar mövcuddur. Tədbirdə Azərbaycan torpaqlarının 20 faizinin Ermənistan tərəfindən işğal olunsa da, ölkənin sürətlə iqtisadi islahatlar aparması və daim inkişaf etməsi qeyd olunmuşdur. Maraqlısı odur ki, indeksdə Azərbaycan iqtisadi azadlıqlar sahəsində İtaliya və Fransa kimi Avropa ölkələrindən də yüksək mövqedə qərar tuta bilmişdir. Müharibə şəraitində yaşayan bir ölkənin belə yüksək iqtisadi islahatları həyata keçirməsi əslində bütün dünya iqtisadiyyatı üçün maraqlı və həm də möcüzəvi faktdır.

"İrs” Strateji Araşdırmalar İnstitutu uzun illərdir ki, ABŞ-da yüksək nüfuzunu qoruyub saxlaya bilir. Hələ Ronald Reyqanın prezidentliyi dövründə "İrs” konservativlik hərəkatında aparıcı rol oynamış, "Liderliyə mandat” (Mandate for Leadership) fəaliyyət planı fondun siyasətinin əsasını təşkil etmişdir. O vaxtdan üzü bəri "İrs” fondu Amerika dövlət siyasətinə ciddi təsir göstərmiş və bu gün də ABŞ-ın ən nüfuzlu konservativ elmi-tədqiqatlar aparan təşkilatlarındandır. "İrs”, həmçinin Birləşmiş Ştatların raket hücumlarından yeni müdafiə sistemlərinin işlənilməsinə qarşı çıxış etmişdir. 1983-cü ildə prezident Reyqan bu ideyanı müdafiə strategiyasının əsas prioriteti elan edərək onu "Strateji müdafiə təşəbbüsü” adlandırmışdır. 80-ci illərin ortalarında fond milli konservativ hərakatın aparıcı fiqurlarından birinə çevrilərək, dərc etdiyi hesabatları ilə daxili və müdafiə siyasətlərinə ciddi təsir etmiş, böyük Corc Buşun hakimiyyəti illərində də qərarlara təsir edən söz sahibi kimi nüfuzunu artırmışdır.

Əslində ölkəmizin qazandığı iqtisadi uğurlar dünyanın aparıcı şirkətlərinin rəhbərləri və dövlət başçılarının da diqqətindən yayınmır. Bu il Davosda cənab İlham Əliyevlə görüşdə İsveçrə Konfederasiyasının Prezidenti Ueli Maurer Azərbaycanda ölkəsinin iş adamlarına biznes mühiti üçün yaradılan şəraitdən çox razı qaldığını bildirmişdir. Elə həmin tədbir çərçivəsindəki görüşdə "Lazard Freres” şirkətinin baş icraçı direktoru Metyu Piqas Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevə Azərbaycanda investisiya məsələlərinə dair konfransların və digər tədbirlərin keçirilməsi üçün əlverişli şərait yaratdığını demiş və maliyyə məsləhətçisi kimi öz xidmətlərini təklif etmişdir. Davosda demək olar əksər nəhəng şirkətlər və korporasiyalar Azərbaycanla əməkdaşlıqda maraqlı idi. Buna də səbəb təbii ki, ölkəmizdə gedən böyük islahatlar, qazanılan davamlı uğurlardır.

Bahadur İMANQULİYEV

Azərbaycan.- 2019.- 29 yanvar.- S. 4.