Referendum Ermənistanda yeni qarşıdurmaya yol aça bilər

Sosial vəziyyətin getdikcə ağırlaşdığı işğalçı ölkədə intihar halları artıb

Ermənistanın baş naziri Nikol Paşinyan Konstitusiya Məhkəməsinin sədri Hrayr Tovmasyanın açıq şəkildə keçmiş hərbi xuntaya bağlı olduğunu vurğulayaraq inqilabdan sonrakı dövrdə onun ədalətli və qanuni qərarlar verməyə qadir olmadığını bildirmişdi.

Lakin baş nazir Tovmasyanı qanuni yolla vəzifəsindən uzaqlaşdırmağı qarşısına məqsəd qoysa da, buna nail ola bilmədiyindən aprelin 5-də referendum keçirməklə istəyini reallaşdırmaq niyyətindədir.

Maraqlıdır ki, Paşinyanın yaxın tərəfdaşları baş nazirin bu mübarizədə təkcə qalib deyil, həm də məğlub olmağa da hazırlaşdığını söyləyirlər. Əgər referendumun yekununda Paşinyan məğlub duruma düşərsə, o, ölkədə öz hakimiyyətini xalq iradəsi qarşısında itirməkdən qorxmadığını və bununla da əvvəlki Ermənistan rəhbərlərindən fərqliliyini sübut etmiş olacaq.

"Lragir” qəzeti yazır ki, bu durum Paşinyanın növbəti şoularından biri kimi qəbul edilməlidir. Yeri gəlmişkən bildirək ki, referendumun keçirilməsi üçün 3,4 milyard dram (7,1 milyon dollar) vəsait ayrılıb. Yalavac bir ölkə üçün bu, böyük məbləğdir. Müqayisə üçün bildirək ki, Ermənistanda "məxməri” inqilabdan dərhal sonra, yəni 2018-ci ilin dekabrında keçirilən növbədənkənar parlament seçkisinə 3 milyard dram (6,3 milyon dollara yaxın) vəsait xərclənmişdi.

Referenduma xərclənəcək vəsait məsələsi erməni siyasi ekspertlər tərəfindən birmənalı qarşılanmır. Məsələn, "Ayastan” fondunun keçmiş rəhbəri Ara Vardanyan referenduma ayrılmış 3,4 milyard drama Ermənistanda 24 yeni məktəb binası inşa etməklə yanaşı, fəlakət bölgəsində 350 ailəni mənzillə təmin etməyin mümkün olduğunu bildirib. Gümrü bölgəsində yerləşən internat məktəbi direktorlarından birinin dediklərini nümunə kimi göstərən Vardanyan orada 30 ildən çox vaxt keçməsinə baxmayaraq, hələ də çoxlu sayda evsizin olduğunu bildirib: "Bütün bunlara biganə olan Paşinyan və "Vətəndaş müqaviləsi” partiyası referendum üçün pultoplama kampaniyasında 205 milyon 560 min dram yığıb”.

Xatırladaq ki, ötən ilin oktyabrında Ermənistan parlamenti "Mənim addımım” iqtidar fraksiyasının təşəbbüsü ilə sədrin səlahiyyətlərinin dayandırılması məsələsi ilə bağlı Konstitusiya Məhkəməsinə müraciət etmişdi. Amma Konstitusiya Məhkəməsi parlamentin müraciətinə baxmaqdan imtina etmiş və bunu "müəyyən edilmiş reqlamentə” əməl olunmaması ilə əsaslandırmışdı. Bundan sonra iqtidar partiyası Konstitusiya Məhkəməsinin üzvləri üçün "vaxtından əvvəl pensiya sistemi haqda” qanun hazırlayıb. Bu qanuna əsasən, Konstitusiya Məhkəməsinin sədri və üzvlərinə istefaya getmələri üçün 2020-ci il dekabrın 31-nə qədər müddət verilir, əvəzində onlara aldıqları əməkhaqqı həcmində (2 min ABŞ dollarından çox) ömürlük pensiya təklif olunur. Parlament müxalifəti isə bu qanunu "qanuni rüşvət” adlandırıb və əleyhinə səs verib. İqtidarda olan çoxluq qanunu qəbul etsə də, hakimlərdən heç biri pensiyaya çıxmayıb.

Ermənistanda mövcud sosial-iqtisadi durum bu ölkədə əhalinin yaşayış səviyyəsinin daha böyük sürətlə pisləşməkdə olduğunu göstərir. "Qolos Armeniya” saytı yazır ki, istənilən ölkədə sənayenin bərpası, ilk olaraq, ölkəyə qoyulan investisiya və ayrılan kreditlər hesabına təşəkkül tapır: "İndi isə gəlin baxaq - inqilabdan sonra Ermənistana investisiya qoyan hər hansı bir investorla rastlaşan olubmu? Əksinə, inqilaba qədər ölkədə mövcud olan azsaylı investorlar da yeni erməni hakimiyyətinə olan inamsızlıq üzündən Ermənistanı tərk ediblər. Deməli, Ermənistanın "yüksəlişdə” olan sənaye istehsalı investorlar tərəfindən aşağı səviyyədə qiymətləndirilib”.

Qeyd olunur ki, bu halda ümid ancaq bank kreditlərinə qalır ki, burada da bank rəhbərləri inamsızlıq ucbatından "Ermənistan iqtisadiyyatı”nın real sektoruna daxil olmaqdan çəkinirlər. Təsadüfi deyil ki, Ermənistanda baş verən "məxməri inqilab”dan sonra ölkə sənayesinə kredit qoyuluşları 33 milyon dollar azalıb.

Sosial vəziyyətin getdikcə ağırlaşdığı Ermənistanda intihar halları da artıb. Ermənistan Statistika Komitəsinin məlumatına görə, 2017-ci ildə Ermənistanda intihar və intihara cəhd hadisələri 562, 2018-ci ildə 606, 2019-cu ildə isə 613 təşkil edib. İntihar edənlər arasında işsizlər böyük əksəriyyət təşkil edirlər. Mütəxəssislərin sözlərinə görə, insanlar pis sosial şəraitlər, qorxular, dini ideologiya səbəbindən həyatlarına son verirlər.

Ermənistanda intiharlar cəzaçəkmə müəssisələri və silahlı qüvvələrdə də qeydə alınır. Təkcə Ermənistan Silahlı Qüvvələrində cari il ərzində 13 ölüm hadisəsi qeydə alınıb ki, bunlardan da 4-ü intihar olub. Bütün bunlar bir daha Ermənistanda gərgin vəziyyətin davam edəcəyini aydın şəkildə göstərir.

Elçin CƏFƏROV

Azərbaycan.-2020.- 4 mart.- S.10.