Azərbaycan 2022-ci ilə yeni sosial islahatlarla daxil olur

Vətəndaş rifahının təminatı Prezident İlham Əliyevin sosial-iqtisadi siyasətinin mərkəzində dayanır və bunun nəticəsidir ki, sosial sahədə islahatlar geniş miqyas alıb. Hələ 2019-cu ildə sosial sahədə genişmiqyaslı islahatlar həyata keçirilməklə əməkhaqları və digər sosial ödənişlər orta hesabla 100 faiz, bəzi sahələrdə isə daha çox artmış, yeni sosial təminat növləri formalaşmışdır. Həmin artımlar üçün dövlət büdcəsindən illik əlavə vəsait olaraq 3 milyard manat ayrılmışdır.

2020-ci və 2021-ci illərdə də sosial islahatlar davam etmiş, COVID-19 pandemiyasının məşğulluğa və rifaha mənfi təsirlərinin qarşısının alınması məqsədilə ünvanlı dəstək proqramları icra olunmuşdur. Postmüharibə dövründə şəhid ailələrinin, müharibə əlillərinin təqaüdləri orta hesabla 60 faiz artırılmış, yeni təqaüd növləri təsis olunmuşdur.

Prezidentin 16 oktyabr 2021-ci il tarixli “Əhalinin sosial rifahının qorunması sahəsində əlavə tədbirlər haqqında” sərəncamı qeyd olunan sosial islahatların uğurla davam etdirilməsinə imkan yaratmışdır. Bu əsasda Prezident İlham Əliyevin dekabr ayında imzaladığı yeni fərman və sərəncamlarla ölkəmizdə sosial ödənişlərin artırılması istiqamətində islahatların növbəti mərhələsinə başlanmışdır.

2,1 milyondan çox şəxsi əhatə edən sosial ödənişlərin artımı üçün illik əlavə 1,5 milyard manat vəsait ayrılıb

Bu mərhələdə 2,1 milyondan çox şəxsi əhatə edən əməkhaqları, müavinət və təqaüdlərdə növbəti ciddi artımlar edilir ki, bunun üçün illik əlavə olaraq 1,5 milyard manat vəsait nəzərdə tutulub. Yeni sosial islahat mərhələsində minimum aylıq əməkhaqqı artırılaraq 250 manatdan 300 manata çatdırılıb.

19 pilləli vahid tarif cədvəli üzrə əməkhaqqı müəyyən olunan sahələrdə də bu cədvəlin ilk pilləsindəki əməkhaqqı 300 manata çatmaqla digər pillələrdəki əməkhaqqı göstəricilərinin də artmasına səbəb olacaq. Ümumilikdə 800 min işçi (dövlət sektoru üzrə 400 min, özəl sektor üzrə 400 min nəfər) bu artımdan faydalanacaq, onların gəlirləri artacaq, maaşları orta hesabla 80 manat çox olacaq.

Minimum əməkhaqqı 300 manata çatmaqla bir tərəfdən gələn il üçün yaşayış minimumunu (210 manat) 43 faiz üstələyəcək, digər tərəfdən xalis minimum əməkhaqqının xalis orta aylıq əməkhaqqına nisbəti göstəricisi növbəti dəfə yüksələcək. Xatırladaq ki, bu nisbət 2018-ci ildə 26,5, 2019-cu ildə 33,3, 2020-ci ildə 38 faiz olmuşdur. 2022-ci ildə isə təqribən 40-41 faiz səviyyəsində olacaq. Yəni bu istiqamətdə də əməkhaqqı sisteminin qabaqcıl beynəlxalq normalara uyğunlaşdırılmasında irəliyə doğru yeni addım atılmış olur.

2019-cu ilin əvvəlində 130 manat təşkil edən minimum əməkhaqqı son 3 ildə 2,3 dəfə artırılıb ki, bu da çox ciddi irəliləyişdir. Yeni islahat mərhələsində dövlət ümumi təhsil müəssisələrindəki müəllimlərin maaşları orta hesabla 20, gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı rəhbərlərinin maaşları orta hesabla 40 faiz artıb. Dövlət peşə təhsili müəssisələri müəllimlərinin, idarəetmə, təlim işçilərinin maaşlarında orta hesabla 20, gənclərin çağırışaqədərki hazırlığı rəhbərlərinin maaşlarında orta hesabla 40, fiziki tərbiyə rəhbərlərinin maaşlarında orta hesabla 30, digər bir sıra sahələrdə əməkhaqlarında orta hesabla 20 faiz artım olacaq. Bir sıra qurumların - həqiqi hərbi xidmət hərbi qulluqçularının, xüsusi rütbəsi olan əməkdaşlarının aylıq vəzifə maaşlarına həmin maaşın 20 faizi məbləğində əlavə müəyyən edilib, dövlət qulluqçusu olmayan mülki işçilərin aylıq vəzifə (tarif) maaşları orta hesabla 20 faiz artırılıb.

2018-2021-ci illərdə ölkəmizdə orta aylıq əməkhaqqında 37, median əməkhaqqında 74, əmək müqavilələrinin sayında 30 faiz və ya 400 minə yaxın artım baş verib. Bu müsbət proseslər əməkhaqqı fondunda da iki dəfəyə yaxın artımı təmin edib. Yeni artımlarla gələn il əməkhaqqı fondu daha da artacaq.

Müavinət və təqaüdlər növbəti dəfə artırıldı

Prezident İlham Əliyevin yeni fərman və sərəncamları ilə 732 min şəxsi, o cümlədən 132 min doktorant və tələbəni əhatə edən müavinət və təqaüdlər növbəti dəfə artırılıb. Əlilliyə görə müavinətlər I dərəcə üzrə 150 manatdan 220, II dərəcə üzrə 130 manatdan 180, III dərəcə üzrə 110 manatdan 120 manata çatdırılıb. Həmin müavinətlərdə son üç ildə I dərəcə üzrə 2,7, II dərəcə üzrə 3, III dərəcə üzrə 2,3 dəfə artım baş verib.

Müavinətlə yanaşı, ümumi səbəbdən I dərəcə əlilliyi olanlar Prezidentin aylıq təqaüdü (130 manat) ilə də təmin edilirlər. Müharibə, hərbi xidmət vəzifələrini yerinə yetirməklə və digər xüsusi səbəblərlə əlaqədar əlilliyi olanlar bu müavinətlə və ya pensiya ilə yanaşı, Prezidentin aylıq təqaüdü (I dərəcə üçün 400, II dərəcə üçün 350, III dərəcə üçün 300 manat) ilə təmin olunurlar ki, həmin təqaüdlər də 2021-ci ilin əvvəlindən növbəti dəfə olmaqla orta hesabla 50 faiz artırılıb.

2019-cu ildə I dərəcə əlilliyi olan şəxslərə qulluğa görə Prezidentin aylıq təqaüdü təsis olunub ki, bu təqaüd də yeni islahatla 50 manatdan 80 manata çatdırılıb, yəni 60 faiz artırılıb. Beləliklə, müharibə və digər xüsusi səbəblərlə əlaqədar əlilliyi olanlar əgər əlilliyə görə müavinət və təqaüd alırlarsa, yeni ilin əvvəlindən onlara I dərəcə üzrə 700, II dərəcə üzrə 530, III dərəcə üzrə 420 manat ödəniləcək. Yəni onlara yönələn sosial ödənişlər 2019-cu ilin əvvəlinə nisbətən müvafiq olaraq 2,5, 2,2 dəfə və 2,2 dəfə çoxalıb. Əlilliyə görə pensiya və təqaüd alırlarsa, o zaman 2019-cu illə müqayisədə dərəcələr üzrə müvafiq olaraq 72, 81 və 97 faiz çox olmaqla gələn aydan orta hesabla aylıq I dərəcə üzrə 915, II dərəcə üzrə 845, III dərəcə üzrə 610 manat alacaqlar. Ümumi səbəbdən əlilliyi olan şəxslər üzrə sosial ödənişlərdə isə son 3 ildə dərəcələr üzrə müvafiq olaraq 50, 59 və 112 faiz artım olub.

Yeni fərman və sərəncamlarla sağlamlıq imkanları məhdud 18 yaşınadək uşaqlara müavinət 150 manatdan 200 manata, onlara qulluğa görə Prezidentin aylıq təqaüdü 60 faiz artırılaraq 50 manatdan 80 manata çatdırılıb. 2019-cu ilin əvvəlində həmin uşaqlara yalnız müavinət kimi cəmi 82 manat ödənilirdisə, 2019-cu ildəki islahatlar nəticəsində bu məbləğ müavinət və təqaüd formasında 200 manat oldu. Yeni islahatlarla isə gələn aydan 280 manat təşkil edəcək. Yəni həmin uşaqlar üzrə sosial ödənişdə son üç ildə 3,4 dəfə artım baş verib.

Eləcə də yeni fərman və sərəncamlarla:

* Yaşa görə müavinət 130 manatdan 180 manata çatdırılıb və bununla üç il əvvələ (73 manat) nisbətən 2,5 dəfə artırılıb;

* Ailə başçısını itirməyə görə hər ailə üzvü üçün müavinət 80 manatdan 100 manata çatdırılıb və üç il əvvələ (68 manat) nisbətən 47 faiz artırılıb;

* Müddətli hərbi xidmətdə olanların uşaqlarına müavinət 100 manatdan 120 manata çatdırılıb və bununla üç il əvvələ (68 manat) nisbətən 76,5 faiz artırılıb;

* Uşaqların qəyyumları üçün müavinət 100 manatdan 120 manata çatdırılıb və bununla üç il əvvələ (61 manat) nisbətən təqribən 2 dəfə artırılıb;

* Beşdən çox uşağı olan qadınlara hər uşağa görə aylıq müavinət 55 manatdan 70 manata çatdırılıb və bununla üç il əvvələ (33 manat) nisbətən 2,1 dəfə artırılıb;

* Bir yaşınadək uşağı olan aztəminatlı (ünvanlı sosial yardım təyin edilən) ailələrə hər uşağa görə müavinət 55 manatdan 70 manata çatdırılıb. Beləliklə, son üç ildə 55,6 faiz artırılıb;

* Övladlığa götürülən uşağa, o cümlədən sağlamlıq imkanları məhdud uşağa görə müavinət 2021-ci ilin əvvəlindən təsis olunub. Yeni fərmanla bu müavinət də 25 faiz artırılaraq hər uşağa görə 160 manatdan 200 manata, sağlamlıq imkanları məhdud hər uşağa görə isə 480 manatdan 600 manata çatdırılıb;

* Uşağın anadan olmasına görə birdəfəlik müavinət 200 manatdan 300 manata çatdırılıb və bununla üç il əvvələ nisbətən (109 manat) 2,8 dəfə artırılıb;

* Dəfn üçün birdəfəlik müavinət 300 manatdan 350 manata çatdırılıb və bununla üç il əvvələ (146 manat) nisbətən 2,4 dəfə artırılıb;

* Azı 25 il pedaqoji staja malik, işləməyən pensiyaçı elmlər doktorları və fəlsəfə doktorlarına 2021-ci il yanvarın 1-dən Prezidentin aylıq təqaüdü təsis olunub. Yeni fərmanla bu təqaüd elmlər doktorları üçün 50 faiz artırılaraq 200 manatdan 300 manata, fəlsəfə doktorları üçün 67 faiz artırılaraq 120 manatdan 200 manata çatdırılıb;

* Fəxri adlara görə aylıq təqaüdlər də 20 faiz artımla “Xalq” fəxri adına görə 150 manatdan 180 manata, “Əməkdar” fəxri adına görə 100 manatdan 120 manata çatdırılıb;

* Doktorant və tələbələrin təqaüdlərinin də 20 faiz artırılması təmin edilib.

Göründüyü kimi, son üç ildə bu ödənişlərdə baş verən artımlar hətta bəzi hallarda 3 dəfəyə yaxındır.

Pensiyalarda ciddi artım dinamikası ardıcıl xarakter alıb

Yeni sosial islahat paketinin tərkib hissəsi kimi, yeni qanunla minimum aylıq əmək pensiyasının məbləği 2022-ci ilin əvvəlindən 20 faiz artımla 200 manatdan 240 manata çatdırılır. Bu artım 65 min insanı əhatə edəcək və bunun üçün illik əlavə 13,2 milyon manat ayrılıb.

Ümumilikdə, 2019-cu ildə reallaşan sosial islahatların nəticələrindən biri kimi ölkəmizdə minimum pensiya 82 faiz artırılaraq 200 manata çatdırılmışdı. 2022-ci ilin əvvəlindən isə daha 20 faiz artırılır. Beləliklə, son üç ildə minimum pensiyalarda 2,2 dəfə artım baş verib.

Bildiyimiz kimi, 2022-ci il üçün yaşayış minimumu ölkə üzrə 210, əmək qabiliyyətli əhali üçün 220, pensiyaçılar üçün 176, uşaqlar üçün 193 manat məbləğində müəyyən edilib. Beləliklə, 2022-ci il üçün minimum pensiya məbləği pensiyaçılar üçün yaşayış minimumunu 36,4 faiz üstələyəcək.

Minimum pensiya kimi, orta aylıq pensiya da mütəmadi artmaqda davam edir. Son üç ildə orta aylıq pensiya 60 faiz artaraq 331, o cümlədən yaşa görə orta aylıq pensiya 358 manata çatıb. Onu da qeyd edək ki, 2020-2021-ci illərdə pensiyaların indeksasiya üzrə əvvəlki dövrlərlə müqayisədə dəfələrlə yüksək artımı baş verib.

Əməkhaqqında ciddi artımlara uyğun olaraq 2020-ci ilin əvvəlindən pensiyaların indeksləşdirilərək 16,6, 2021-ci ilin əvvəlindən isə 11,4 faiz artırılması təmin olundu.

2019-cu ilin əvvəlindən pensiyaların, sonralar müavinət və təqaüdlərin elektron qaydada təyinatı sistemləri fəaliyyətə başlayıb. Cari ilin 1 dekabr tarixinə 254 min, o cümlədən bu ilin 11 ayında 128,3 min pensiya, müavinət, təqaüd təyinatı e-qaydada həyata keçirilib.

Ünvanlı sosial yardımın hər ailəyə düşən orta aylıq məbləği də son 4 ildə 88 faiz artaraq 280 manatı ötüb. Prezident İlham Əliyevin imzaladığı yeni “Aztəminatlı ailələrə birdəfəlik yardım göstərilməsi haqqında” sərəncam həmin ailələrin sosial müdafiəsinə xüsusi qayğının daha bir təzahürüdür. Sərəncama əsasən, Dünya Azərbaycanlılarının Həmrəyliyi Günü və Yeni il bayramı münasibətilə 2021-ci il 30 dekabr tarixinə ünvanlı dövlət sosial yardımı alan ailələrin hər birinə 100 manat məbləğində birdəfəlik yardım ödənilməsi nəzərdə tutulub və bunun üçün 4,8 milyon manat ayrılıb. Sərəncam hazırda ünvanlı dövlət sosial yardımı alan, 200 mindən çox ailə üzvü olan 47 min ailəni əhatə edir.

Ümumilikdə isə 2018-2021-ci illərdə sosial təminat (pensiya, müavinət, təqaüd, ünvanlı sosial yardım) üzrə illik xərclər 2,4 mlrd. manat və ya 60 faiz artaraq 6,4 mlrd. manata çatıb. 2022-ci ildə isə yeni artımlar nəticəsində sosial ödənişlərə yönəldilən vəsaitlərdə də artım olacaq.

Onu da bildirim ki, əməkhaqqı və digər sosial ödənişlərin artımı üçün 2019-cu ildəki islahatlar üzrə illik əlavə 4 milyard manat, 2020-ci ildəki islahatlar üzrə illik əlavə 600 milyon manat, builki islahatlar üzrə isə illik əlavə 1,5 milyard manat ayrılıb. Beləliklə, son üç ildə əməkhaqqı və digər sosial ödənişlərin artırılması üçün yalnız dövlət vəsaitləri hesabına əlavə olaraq ayrılan illik məbləğ 6 milyard manatdır.

Qarabağ müharibəsi əlillərinə xüsusi qayğıkeşliyin daha bir təzahürü

Hələ 2019-2020-ci illərdə Prezident İlham Əliyevin müvafiq fərmanları ilə Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi 1997-ci il avqustun 2-dək Azərbaycanın ərazi bütövlüyü uğrunda həlak olmuş, ölmüş və hərbi əməliyyatlarla əlaqədar xəbərsiz itkin düşdüyünə görə ölmüş elan edilmiş hərbi qulluqçuların və daxili işlər orqanları əməkdaşlarının vərəsələrinə 11 min manat məbləğində birdəfəlik ödəmə verilməsi proqramını icra etmişdir. Proqram üzrə 12,3 minə yaxın şəhidin 18 mindən çox vərəsəsi birdəfəlik ödəmə ilə təmin olunmuşdur.

Yeni sosial islahat paketinin bir istiqaməti də Birinci Qarabağ müharibəsi əlillərinə birdəfəlik sığorta ödənişi verilməsini nəzərdə tutur. Bu məqsədlə dövlət başçısının imzaladığı yeni - 23 dekabr 2021-ci il tarixli fərmanla 1997-ci il avqustun 2-dək olan xidmət dövründə ölkəmizin ərazi bütövlüyü, müstəqilliyi və Konstitusiya quruluşunun müdafiəsi ilə əlaqədar, hərbi xidmət vəzifələrini yerinə yetirərkən və ya hərbi xidmət dövründə xəsarət alması və ya xəstələnməsi nəticəsində əlilliyi müəyyən edilmiş hərbi qulluqçular və daxili işlər orqanları əməkdaşları, vəfat etmiş şəxslərin ailə üzvləri Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən birdəfəlik ödəmə (I dərəcə əlilliyə görə 8800 manat, II dərəcə əlilliyə görə 6600 manat, III dərəcə əlilliyə görə 4400 manat) ilə təmin olunacaq. Həmin kateqoriyaya aid 17-20 min şəxs birdəfəlik ödəmə ilə təmin ediləcək və bunun üçün ilkin olaraq 50 milyon manat vəsait ayrılıb. Ödənişlər onların bank hesabına köçürüləcək.

Vətən müharibəsi iştirakçılarına “Müharibə veteranı” adı, vəsiqəsi və Prezidentin təqaüdü veriləcək

Yeni sosial islahatlar paketinin bir istiqaməti də Prezident, Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyevin rəhbərliyi ilə Ordumuzun möhtəşəm Zəfərlə başa vurduğu Vətən müharibəsinin iştirakçıları ilə bağlıdır. Dövlət başçısının imzaladığı yeni sərəncamla onlara yeni ildən “Müharibə veteranı” adı və “Azərbaycan Respublikasının Müharibə Veteranı” vəsiqəsi veriləcək.

“Müharibə veteranı” adı və vəsiqəsi 2020-ci il sentyabrın 27-dən noyabrın 10-dək olan dövr ərzində Azərbaycan Respublikasının ərazi bütövlüyü uğrunda döyüş əməliyyatlarında iştirak etmiş şəxslərə veriləcək. Onların siyahısı xidmət keçdikləri aidiyyəti qurumlar tərəfindən müəyyən edilib, Nazirlər Kabineti ilə razılaşdırılacaq. Həmin qurumlar razılaşdırılmış siyahı nəzərə alınmaqla “Müharibə veteranı” adı və vəsiqəsi verdikləri şəxslərə dair məlumatları Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyinin “Zəfər” altsisteminə daxil edəcək. Nazirlik isə “Müharibə veteranı” adı və vəsiqəsi verilmiş və “Zəfər” altsisteminə daxil edilmiş şəxslərə proaktiv qaydada 2022-ci il yanvarın 1-dən Azərbaycan Respublikası Prezidentinin aylıq təqaüdünü (80 manat) təyin edəcək.

Postmüharibə dövrü üzrə sosial dəstək tədbirləri getdikcə daha da genişlənir

Vətən müharibəsindən sonra dövlət başçısının tapşırığına əsasən, şəhid ailələri üzvləri, müharibə iştirakçıları, erməni terrorundan zərər çəkən şəxslər ilə bağlı Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi tərəfindən aparılan genişmiqyaslı sosial dəstək işləri artıq 41 min şəxsi əhatə edib, onlara 47 min xidmət göstərilib. Belə ki, Vətən müharibəsi şəhidlərinin ailə üzvlərindən və Vətən müharibəsi əlillərindən ibarət 10351 şəxsə 20644 sosial ödəniş (Prezidentin aylıq təqaüdü, pensiya və ya müavinət) təyin edilib. Vətən müharibəsində yaralanmış hərbi qulluqçulardan artıq 2500 şəxsə ölkəmizin ərazi bütövlüyünün müdafiəsi ilə əlaqədar əlillik və müvafiq sosial ödənişlər təyin olunub.

Dövlət başçısının fərmanları ilə Prezidentin aylıq təqaüdü növbəti dəfə olmaqla 2021-ci ilin əvvəlindən əhəmiyyətli şəkildə artırılıb, yəni şəhid ailəsi üçün 300 manatdan 500, müharibə əlilləri üçün I dərəcə üzrə 250 manatdan 400, II dərəcə üzrə 230 manatdan 350, III dərəcə üzrə 210 manatdan 300, Azərbaycanın Milli Qəhrəmanları üçün 1500 manatdan 1800 manata çatdırılıb. Eyni zamanda “Vətən Müharibəsi Qəhrəmanı” adı verilmiş şəxslərə 2000 manat məbləğində Prezidentin aylıq təqaüdü təsis edilib.

Şəhid ailələrinin, müharibə əlillərinin mənzil və fərdi evlə təminatı proqramı 2021-ci ildə 5 dəfə genişlənib. Dövlət başçısının 25 yanvar 2021-ci il tarixli sərəncamı ilə 2021-2025-ci illərdə onların mərhələli şəkildə 11 min mənzil və ya fərdi evlərlə təmin olunması nəzərdə tutulub. 2021-ci il üzrə də 2018-ci ilə nisbətən 5 dəfə çox olmaqla 3 minədək mənzilin şəhid ailələri və müharibə əlillərinə (o cümlədən 44 günlük Vətən müharibəsi zamanı şəhid olanların ailələrinə və həmin müharibənin əlillərinə) verilməsi proqramının icrası artıq uğurla yekunlaşır. Ümumən ötən dövrdə 12,1 mindən çox şəhid ailəsi və müharibə əlili mənzil və fərdi evlə təmin edilib. 2021-ci ilin ötən dövründə daha 164 müharibə əlili, ümumilikdə ötən dövrdə 7400 müharibə əlili nazirlik tərəfindən avtomobillə təmin olunub.

Şəhid ailələri üzvləri, müharibə iştirakçıları, erməni terrorundan zərər çəkən şəxslər daxil olmaqla 10 minədək şəxsin məşğulluğuna dəstək göstərilib, o cümlədən 6 minədək şəxs özünüməşğulluq proqramına cəlb edilib, 4 minədək şəxs işlə təmin olunub. Bu ilin 10 iyunundan başlanan “Məşğulluq marafonu”na artıq 600-dən çox işəgötürən qoşularaq 3900 vakansiya təqdim edib. Həmin vakansiyalar üzrə artıq 1400-dən çox şəhid ailəsi üzvü və müharibə iştirakçısı işlə təmin olunub. 3 min ailə üzrə 10 minədək şəxsə sosial-psixoloji dəstək göstərilib.

Reabilitasiya müəssisələrində 1300 müharibə əlili reabilitasiya xidmətləri, Qarabağ müharibəsi əlillərindən ibarət 1200 şəxs 12600 reabilitasiya vasitəsi, o cümlədən əsasən müharibə əlillərindən ibarət 1000 şəxs mühərrikli təkərli oturacaqla, 183 müharibə əlili 192 ədəd yüksək texnologiyalı, müasir 4-cü nəsil protezlə təmin edilib.

Prezident İlham Əliyevin 25 iyun 2021-ci il tarixli fərmanı ilə vahid əlaqələndirmə mərkəzləri yaradılıb ki, bu mərkəzlərdə şəhid ailələrinə, müharibədə yaralanmış qazilərə xidmətlər “bir pəncərə”dən, operativ, şəffaf, vətəndaş rahatlığı və məmnunluğu prinsipi əsasında təqdim edilir.

Mərkəzlərdə mərkəzi icra hakimiyyəti orqanları (Əmək və Əhalinin Sosial Müdafiəsi Nazirliyi, Müdafiə Nazirliyi, Səhiyyə Nazirliyi, Səfərbərlik və Hərbi Xidmətə Çağırış üzrə Dövlət Xidməti, İcbari Tibbi Sığorta üzrə Dövlət Agentliyi, Dövlət Sığorta Kommersiya Şirkəti) və aidiyyəti şəhər və rayonların icra hakimiyyətləri tərəfindən 26 istiqamətdə xidmətlər təqdim edilir.

Bu il avqustun 23-dən Bakıdakı DOST mərkəzlərində, noyabrın əvvəlindən Abşerondakı DOST mərkəzində, dekabrın 24-dən isə 19 rayon və şəhəri də əhatə etməklə Gəncə şəhərində, Masallı və Ucar rayonlarında da regional vahid əlaqələndirmə mərkəzləri fəaliyyət göstərir. Ötən dövrdə vahid əlaqələndirmə mərkəzlərində 6,1 min şəxsə xidmətlər göstərilib.

Yeni ilə yeni sosial hədəflərlə

2022-ci il üçün əsas hədəflərdən biri - qeyd edilən növbəti islahat paketi üzrə gələn ilin əvvəlindən 2,1 milyon insanın sosial ödənişlərində artımların təmin edilməsidir. Həmçinin ilin əvvəlindən indeksasiya əsasında pensiyaların artırılması da gözlənilir.

Bu ilin 11 ayında məşğulluq orqanları tərəfindən daha 74,2 min nəfər işlə təmin edildi, həmçinin 56 min insan ictimai işlər proqramı çərçivəsində fəaliyyət göstərdi. Özünüməşğulluq proqramına 16 min şəxsin cəlb edilməsi işləri aparıldı, yəni özünüməşğulluq proqramının icrasına başlandığı 2017-ci illə muqayisədə bu proqram 2021-ci ildə 13,6 dəfə genişləndi.

Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü olan, nazirliklə BMT-nin İnkişaf Proqramının birgə icra etdiyi layihə üzrə də 500 nəfər əlilliyi olan şəxsin dayanıqlı biznes qurmalarına dəstək verilir.

Nazirlik və Dünya Bankının birgə icra etdiyi “Azərbaycanda məşğulluğa dəstək” layihəsi iştirakçılarına isə aktivlərin təqdim edilməsinə artıq başlanıb. Layihə ölkə üzrə 22 min işsiz şəxsin özünüməşğulluq proqramı üzrə kiçik biznesə çıxışını təmin edəcək. Onlardan artıq 6003 nəfər qeydiyyata alınaraq təlimlərə cəlb olunub.

Gələn il aktiv məşğulluq proqramları daha da genişlənəcək. Bu günlərdə nazirliyin tabeliyindəki Dövlət Məşğulluq Agentliyinin Bakı Peşə Hazırlığı Mərkəzi ISO beynəlxalq sertifikatı aldı və ölkəmizdə ilk ISO sertifikatlı peşə hazırlığı müəssisəsi oldu. Artıq yeni ildə bu standart üzrə peşə hazırlığı təşkil ediləcək. Bu da əmək bazarına daha ixtisaslı işçi qüvvəsi gətirməyə imkan verəcək.

Əsas prioritetlərdən biri həm məşğulluq xidmətlərinin keyfiyyətinin, həm də əhatə dairəsinin genişləndirilməsidir. Vətəndaşların daha çox aktiv dəstək proqramları ilə əhatə olunması, əmək bazarına çıxş imkanlarının artırılmasıdır.

Əlilliyi olan insanların cəmiyyətə inteqrasiyası imkanlarının artırılması da hədəflərdən biridir. 2021-ci ilin oktyabr ayında Prezident İlham Əliyev, birinci xanım Mehriban Əliyeva və qızları Leyla Əliyevanın iştirakı ilə Bakıda DOST İnklüziv İnkişaf və Yaradıcılıq Mərkəzinin açılışı bu sahədə çox böyük dəstəkdir. Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü ilə yaradılan bu mərkəz əlilliyi olan şəxslər və digər həssas qruplar üçün Cənubi Qafqazda kifayət qədər əhatəli, çoxşaxəli fəaliyyət istiqamətlərini özündə birləşdirən ilk ən böyük inklüziv yaradıcılıq və inkişaf məkanıdır. Mərkəzdə eyni anda 5 yaşdan yuxarı 100 nəfərin müxtəlif peşə-yaradıcılıq növləri üzrə bacarıqlarının inkişafı üçün tədris-təlim işləri aparılması imkanı mövcuddur.

Ümumilikdə, əmək, məşğulluq, sosial təminat, sosial xidmət, əlillik, reabilitasiya, övladlığagötürmə və s. sahələrdə e-texnologiyaların geniş tətbiqi təmin edilib. Dövlət başçısının 5 sentyabr 2018-ci il tarixli fərmanı ilə yaradılan “e-sosial.az” portalına 2021-ci ilin 11 ayında 8,7 milyon müraciət qeydə alınıb. Nazirliyin e-xidmətlərinə isə 11 ayda 14 milyon müraciət olub. Bu gün nazirlik üzrə 173 xidmətdən 105-i e-platforma üzərindən göstərilir. Həmçinin 44 e-xidmət vasitəsilə proaktiv qaydada xidmətlər göstərir. Gələn il elektronlaşdırma proqramı daha da genişlənəcək, nazirlik üzrə daha 56 xidmətin elektronlaşması təmin ediləcək. Həssas əhali qrupları ilə bağlı sosial xidmət layihələri də daha geniş miqyasda davam edəcək.

Prezident İlham Əliyevin 9 avqust 2018-ci il tarixli fərmanı ilə nazirliyin tabeliyində 2019-cu ilin may ayında DOST (Dayanıqlı və Operativ Sosial Təminat) Agentliyi və bundan sonra 5 DOST mərkəzi açılıb. Birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyevanın təşəbbüsü olan DOST konsepsiyası dövlət sosial xidmətlərinin “bir pəncərə”dən, operativ, tam şəffaf və müasir, innovativ əsasda, nəzakətli şəkildə təqdim edilməsinə imkan verib. Ötən dövrdə DOST xidmətlərindən faydalanan vətəndaşların sayı 650 mini ötür və bu xidmətlərdən məmnunluq səviyyəsi 2021-ci ildə 98 faizdir.

DOST xidmətlərinin sayı 2019-cu ilin may ayından bəri 30 faizə yaxın genişlənərək 155-ə çatıb. “Virtual DOST mərkəzi” platforması da hazırlanır və gələn il istifadəyə veriləcək ki, bu da ölkənin istənilən yerindən DOST xidmətləri üzrə müraciət etmək imkanı verəcək. Bu gün 15-dək ölkə Azərbaycanın sosial sahədə mühüm innovativ yeniliyi olan “DOST” təcrübəsini özündə tətbiq etməyə maraq göstərir.

Yeni ildə əsas hədəflərdən biri də Bakıda və respublikanın regionlarında yeni DOST mərkəzlərinin açılmasıdır. Açılmış 5 DOST mərkəzindən 4-ü Bakıdadır, 1-isə Abşeron rayonunda. Bakıdakı DOST mərkəzlərinə paytaxtın hansı rayonunda qeydiyyatda olmasından asılı olmayaraq istənilən Bakı sakini müraciət edə bilər.

Yəni iki il ərzində bütün Bakı şəhəri və hətta Aberon rayonu DOST xidmətləri ilə əhatə edilib. Regionlarda da bu sürətlə DOST xidmətləri şəbəkəsinin qurulması əsas hədəflərdəndir.

Son üç ildə nazirliyin 12 reabilitasiya və sosial xidmət müəsisəsi əsaslı təmir və yenidənqurmadan sonra istifadəyə verilib, Qəbələdə yeni Uşaq Reabilitasiya Mərkəzi açılıb. Gələn il Şəmkirdə də Uşaq Reabilitasiya Mərkəzi açılacaq. Artıq reabilitasiya infrastrukturu, potensial xeyli güclənib və bu əsasda gələn il reabilitasiya müəssisələrində ambulator və stasionar şəkildə reabilitasiya xidmətləri göstəriləcək şəxslərin sayının 25-30 minə çatdırılması hədəflənir. Halbuki iki il əvvəl bu göstərici maksimum 10 min nəfər idi.

Həmçinin gələn il günərzi və icma əsaslı reabilitasiya mərkəzləri şəbəkəsi genişlənəcək, bununla bağlı təqribən 150-200 sosial xidmət layihəsinin reallaşdırılması nəzərdə tutulur. Xidmət sahələrində daimi təkmilləşdirmələr də aparılacaq. Ümumilikdə nazirliyin hər bir fəaliyyət sahəsi üzrə strateji yol xəritələri mövcuddur.

Prezident İlham Əliyevin sosial sahəyə böyük qayğıkeşliyi ölkəmizdə sosial inkişaf istiqamətində mühüm nailiyyətlərin əldə olunmasına imkan verib və qarşıdakı dövrdə bu uğurların sırası daha da genişlənəcək.

Sahil BABAYEV,

əmək və əhalinin sosial müdafiəsi naziri

Azərbaycan.-2021.- 30 dekabr.- S.1;5.