Gələcəyini STEAM-la qur

Təhsil sisteminə innovasiyalar gətirən təlim genişlənir

Məlumdur ki, qloballaşan dünyada hər bir ölkənin inkişafı müasir bilik və bacarıqlara, səriştələrə malik insan kapitalının yetişdirilməsindən asılıdır. Ölkəmizin təhsil sistemi qarşısında duran bu mühüm vəzifə Prezident İlham Əliyev tərəfindən 2013-cü ildə imzalanmış “Azərbaycan Respublikasında təhsilin inkişafı üzrə Dövlət Strategiyası”nda da öz əksini tapıb. Dövlət strategiyası çərçivəsində həyata keçirilmiş islahatlar təhsilimizə yeni məzmun, innovativ təlim texnologiyaları gətirib. Onlardan biri də artıq bütün dünyada strateji trend kimi qəbul olunan STEAM yanaşmasıdır.

Prezident İlham Əliyev tərəfindən fevralın 2-də imzalanmış sərəncamla təsdiq olunmuş “Azərbaycan 2030: sosial-iqtisadi inkişafa dair Milli Prioritetlər”də XXI əsrin tələblərinə uyğun təhsil sisteminin qurulması istiqamətində başlıca hədəflərdən biri kimi inteqrativ tədris təcrübəsinin inkişaf etdirilməsi zəruriliyi qeyd olunur. Bu baxımdan STEAM layihəsi inteqrativ tədris təcrübəsinin uğurlu tətbiqini təmin edən istiqamət kimi mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Milli prioritetlərdə qeyd olunan vəzifələrdən biri də odur ki, təhsil sistemi gənc nəsli gələcək rəqəmsal texnologiyalar dövrünə hazırlamaq üçün onlara məktəb yaşından rəqəmsal səriştələrin aşılanmasına diqqət yetirməli, yeni bacarıqlar, ixtisaslar və peşələr verməlidir. Məhz STEAM yanaşması bu vəzifələrin həyata keçirilməsində təhsilimizə mühüm töhfələr verir.

Biz niyə STEAM-ı seçirik?

STEAM-ın fəlsəfəsi, təhsilə töhfəsi nədir? Biz niyə onu seçməliyk? İlk növbədə qeyd olunmalıdır ki, dünyada geniş yayılan STEAM (təbiət elmləri, texnologiya, mühəndislik, incəsənət və riyaziyyatın inteqrativ öyrədilməsi) layihəsinin məqsədi şagirdlərdə XXI əsr bacarıqlarını - kreativlik, tənqidi düşünmə, əməkdaşlıq etmə, problemlərin həlli yollarını müəyyənləşdirmək bacarıqlarını inkişaf etdirmək və bu sahədə yeni bacarıqlar formalaşdırmaqdır. Ənənəvi yanaşmadan fərqli olaraq, STEAM təhsili praktik məşğələlər vasitəsilə elmi, texniki biliklərin gündəlik həyatda tətbiqini şagirdlərə göstərir. Bu yanaşma şagirdlərə mühəndislik səriştələri öyrədərək, onları həyata hazırlayır.

Uğurlu başlanğıc: STEAM-a dövlət dəstəyi

Birinci vitse-prezident Mehriban Əliyevanın və onun rəhbərlik etdiyi Heydər Əliyev Fondunun himayəsi və Təhsil Nazirliyinin dəstəyi ilə STEAM yanaşmasının məktəblərimizdə tətbiqinə başlanması son illərin ən uğurlu yeniliklərindən biridir. 2019-cu ilin oktyabrında 6 mindən çox şagird əhatə edilməklə məktəblərdə STEAM-ın tədrisinə start verilib. Layihənin tətbiq edildiyi ümumtəhsil məktəbləri Təhsil Nazirliyi tərəfindən zəruri təlim avadanlıqları ilə təmin edilib.

Layihə ilə əlaqədar nazirlik tərəfindən steam.edu.az portalı da istifadəyə verilib. Müəllimlərin bu istiqamətdə təkmilləşdirilməsi məqsədilə 100 nəfərlik müəllim heyəti İsraildə, 25 müəllim Türkiyədə ikihəftəlik STEAM təlimlərində iştirak edib. Bu çərçivədə 10 məktəb direktoru da Türkiyənin İstanbul şəhərində təlimlərdə olub.

İlk uğurlar, nailiyyətlər

Hazırda STEAM layihəsi Bakı və Sumqayıt şəhərləri də daxil olmaqla 45 region üzrə 147 ümumtəhsil məktəbindən 25 mindən çox şagird və 800 müəllim olmaqla davam etdirilir. Dərslər layihə tətbiq olunan məktəblərin VI və VII siniflərini əhatə edir. Şirvan Şəhər Kimya-Biologiya Təmayüllü Respublika Liseyinin, Bakı şəhəri Avropa Liseyinin, Xırdalan 3 saylı texniki-təbiət fənləri təmayüllü məktəb-liseyin nəzdində STEAM mərkəzləri yaradılıb. Xırdalan 3 saylı texniki-təbiət fənləri təmayüllü məktəb-lisey ölkədə sayca 3-cü, Abşeronda isə birinci tədris müəssisəsidir ki 6-11 yaşlı şagirdlər də daxil olmaqla, STEAM təhsil metodunun tətbiqinə başlanılır.

Gəncə və Quba şəhərlərində isə STEAM mərkəzlərinin layihələndirilməsinə başlanılıb. Bu dövrdə VII siniflər üçün STEAM məzmunu hazırlanaraq müəllim və şagirdlərin istifadəsinə verilib. VI siniflər üzrə hazırlanmış məzmun təkmilləşdirilərək milli kurikuluma daha sıx inteqrasiya olunub. STEAM - Azərbaycan layihə heyəti tərəfindən 5 mindən çox üz sipəri istehsal edilərək müəllimlərə və respublikamızın müxtəlif xəstəxanalarında çalışan tibb personalına çatdırılıb.

Yeni çağırışlarda STEAM

Bu gün XXI əsr bacarıqlarına sahib fərdləri yetişdirməyin yolu STEAM təhsilindən keçir. STEAM yanaşması dünyanın hər yerində təhsil islahatının mərkəzindədir və getdikcə daha çox əhəmiyyət daşıyır. STEAM inkişaf etmiş ölkələrdə, xüsusən ABŞ-da dövlət siyasəti olaraq tətbiq edilir. İqtisadi Əməkdaşlıq və İnkişaf Təşkilatının (OECD) qiymətləndirməsinə görə, növbəti 10-20 ildə iş yerlərinin 14 faizi yüksək tam avtomatlaşdırma, digər 32 faizi isə əhəmiyyətli dəyişiklik riskinə məruz qalacaq. Bu isə STEAM bacarıqlarının qlobal işçi qüvvəsində getdikcə daha mühüm rol oynayacağını göstərir. Oksford Universitetinin hesabatlarında qeyd olunur ki, bugünkü tələbələrin 65 faizi gələcəkdə hələ mövcud olmayan ixtisaslar üzrə çalışacaq. Buna görə təhsilalanlarımız istər orta, istərsə də ali təhsil pilləsində STEAM mövzularına yaxşı yiyələnməlidirlər.

Gələcək planlar, perspektivlər

2020-2021-ci tədris ilindən STEAM layihəsi Bakı, Gəncə, Şirvan, Qax, Qəbələ, Sumqayıt, Lənkəran, Biləsuvar, Quba, Mingəçevir, Şamaxı, Zaqatala və digər şəhər və rayonlar da daxil olmaqla ölkənin 45 regionunun 147, eyni zamanda 8 kənd məktəbində tətbiq olunmaqla 25 mindən çox şagirdi əhatə edir.

Növbəti 2021-2022-ci tədris ilindən isə layihənin əhatə dairəsinin genişləndirilərək ölkə üzrə 50-100 min şagirdi əhatə etməsi, yaxın perspektivdə VIII siniflər üçün yeni STEAM məzmunun hazırlanması, məktəb və şagirdlər üçün Vahid Elektron Platformanın yaradılması, layihənin beynəlxalq STEAM şəbəkələrinə qoşulması, eləcə də STEAM mərkəzlərinin sayının 10-a çatdırılması nəzərdə tutulur.

Yasəmən MUSAYEVA,

Azərbaycan. - 2021.-12 fevral.- S.7.