Dünya fotonun gözündə

Yunan sözü olan fotoqrafiya işığın gücü ilə şəkil çəkmək texnikasıdır. Təsvirin, real süjetin işığa həssas materialda yadda saxlanılması üçün istifadə edilən qurğu fotoaparatdır.

İlk fotoaparatı alman alimi Yohann Zanın ixtira etdiyi bildirilir. Onun 1685-ci ildə yazdığı kitaba baxdıqda müasir kameralara bənzəyən obskura təsvirləri görünür. XVI əsrin ortalarından istifadə olunan kamera obskurası xaricdəki görüntünün içəridə əks edildiyi qutudur. Onlardan, əsasən, günəşə baxaraq tutulmaları araşdırmaq üçün də istifadə edirdilər.

XIX əsrdə obskura öz yerini obyektivli fotoaparat qurğularına verməyə başladı. Texniki qurğu ilə şəkil çəkmək uğrunda cəhdlər artıq yüz illərdir ki, davam edirdi. İlk fotoşəkli tarixə bəxş edən fransız ixtiraçı Jozef Nyeps oldu. 1826-cı ildə onun evinin pəncərəsindən çəkdiyi mənzərə fotoşəklinin ərsəyə gəlməsi 8 saatdan çox vaxt aparmışdı. İxtirasını mükəmməlləşdirmək istəyən Jozef Nyeps həmyerlisi rəssam və kimyaçı Luis Jak Mande ilə ortaq idi. Lakin Nyepsin vaxtsız ölümü bu istəyi yarımçıq qoydu. Ortağı isə onun ixtirasını təkmilləşdirməyə nail olur. Jak Mande 1839-cu ildə Fransa Elmlər Akademiyasında dünyanın ilk fotoaparatını təqdim edir. Görkəmli fransız fotoqrafı Jak Mande habelə tarixdə çəkilən ilk insan fotoşəklinin də müəllifi olur. Maraqlı bir məqam da odur ki, ilk fotoşəkillərdə çəkiliş prosesi o qədər uzun olurdu ki, insanların bütün təsvirlərdə üz cizgiləri solğun, bənizləri yorğun düşürdü.

1888-ci ildə “Kodak” firması içində 100 ədəd film olan fotoaparat qurğularını satışa çıxartdı. Bu fotoaparat qurğuları “düyməni basın və geridə qalanı bizə buraxın” şüarı ilə reklam edilirdi. Qısa zamanda geniş alıcı kütləsi toplayan bu fotoaparatlar çəkilişdən sonra fabrikə göndərilir, burada qurğulara boş filmlər doldurularaq sahibinə verilirdi. 1947-ci ildə Edvin Land polaroid qurğusunu ixtira etdi. Daha sonrakı illərdə isə kamera texnologiyasında baş vermis inkişaflar, rəqəmsal fotoaparatların kəşfi, mikroskopik təcrübələr, kosmik və sualtı fotoqrafiyası kimi yeni sahələr geniş şəkildə yayılmış, daha çox foto texnika yaradılmışdır.

Azərbaycan.-2021.- 17 iyul.- S.7.