Novruz gəlib - yaz gəlib

Novruz bayramı Azərbaycan xalqının milli düşüncəsini və ruhunu özündə əks etdirir. Bu bayramda icra olunan ayinlər daim musiqi sədaları altında rəqslərlə müşayiət olunub. Xalq arasında Novruz günləri ilə bağlı çoxlu bayatı, mahnı, rəqs kimi fərqli fərdi və kütləvi sənət nümunələri yaranıb.

Aşıqlar, xanəndələr, xalq musiqisi ifaçıları, hətta, adi insanlar da bu bayramı müxtəlif musiqi sədaları altında keçiriblər. Bir sıra bəstəkarlar tərəfindən bahar mövzulu əsərlər yaranıb ki, onların hər birində Novruz ruhu yaşadılıb.

Üzeyir bəy Hacıbəyli adına Bakı Musiqi Akademiyasının dosenti Ariz Abduləliyevin sözlərinə görə, Orta əsrlərin klassik poeziyasında baharı vəsf edən, Novruzun gəlişinə həsr olunan şeirlər yazılıb və tədqiqatçılar onları “bahariyyə” adlandırıblar: “O da məlumdur ki, Orta əsrlərdə Novruza həsr olunan şeirlərə, poemalara, fəlsəfi-etik əsərlərə bəzən müəlliflərin özü tərəfindən “Novruznamə” adı verilmişdir. Habelə ədəbiyyatla yanaşı, qədim xalq musiqisi nümunələrində, Orta əsrlərin musiqi sənətində də Novruz ənənələri, mövzuları və atributları geniş bədii təcəssümünü tapıb. Fikrimizcə, “Novruz və musiqi” məsələsinə iki aspektdə baxılması daha uyğun görünür: musiqi Novruz bayramında və ənənələrində, Novruz və bahar mövzuları musiqidə...”

Azərbaycan bəstəkarlarının yaradıcılığında Novruz mövzusu daim aktuallığı ilə seçilib. Bildiyimiz kimi, Üzeyir bəy Hacıbəylinin ötən əsrin əvvəllərində yazdığı “Bahar nəğməsi” əsəri Novruza həsr olunub. Bəstəkar Məmməd Quliyev “Aldanmış ulduzlar” operasına Novruz bayramı ilə bağlı zurna və nağaranın da iştirakı ilə xalq səhnələri daxil edib. Bu mövzudakı irihəcmli əsərlər sırasında Vasif Adıgözəlovun dördhissəli “Novruzum” kantatasını da əlavə edə bilərik. “Azərbaycan”, “Səməni”, “Kosa”, “Novruzum” hissələrindən ibarət əsər solist, xor və simfonik orkestr üçün yazılıb.

Elnarə Dadaşovanın “İlk bahar”, Abdulla Şaiqin sözlərinə yazdığı “Uşaq albomu” mahnı silsiləsində də Novruz mövzusunda nəğmələr var. Müəllifin “Bahar şərqisi” də məhz baharın tərənnümüdür. Oqtay Kazıminin bir neçə şairin sözlərinə bəstələdiyi “Böyük bayram”, “Bayramınız mübarək”, “Bayram olsun”, “Bahar çağı”, “Bahar təranəsi”, “Bakının baharı” adlı silsilə mahnıları, xüsusən Ramiz Heydərin “Bahar bayramı” rədifli şeirinə bəstələnən musiqi xüsusilə məşhurdur. Bu siyahıya Fikrət Əmirovun dillər əzbərinə çevrilən “Gülür ellər”, Ramiz Mirişlinin “Bayram axşamlarında”, Cavanşir Quliyevin “Novruz gəlir, yaz gəlir” kimi mahnıları nəinki Novruz bayramında, əslində, illər boyu öz populyarlığını qoruyub saxlayan nəğmələrdir.

Novruz bayramının mahnı nümunələri sırasında Ağabacı Rzayevanın, Hökumə Nəcəfovanın, Oqtay Zülfüqarovun, Tofiq Əhmədovun, Bəxtiyar Kərimovun da imzası olan əsərlər çoxdur. Bəstəkar Mehriban Əhmədovanın Fikrət Qocanın sözlərinə yazdığı “Bahar nəğməsi” və ya “Bu gün şən bayramıdır ellərin” mahnısını bilməyən az adam tapılar.

Azərbaycan. - 2021.- 20 mart.- S.8.