Humanitar
tədbirlərlə zəngin olan ötən il
Mədəniyyət tarixboyu dövlətlərin iqtisadi,
siyasi, hərbi gücü ilə yanaşı
addımlayıb. Ordunun hərb meydanında
qazandığı zəfəri mədəniyyət öz
misilsiz təsiri ilə daha da möhkəmləndirib. İnkişaf üçün yeni imkanlar
açıb. Dövlətin ardıcıl
uğurlarına zəmin hazırlayıb. Xalqı,
ölkəni mədəniyyət işığında
dünyaya tanıdıb və ona böyük hörmət
qazandırıb.
Tarixdə ucsuz-bucaqsız ərazilər fəth etmiş
elə imperiyalar olub ki, hazırda onların heç izi də
qalmayıb. Amma bəşər mədəniyyətinə incilər
qazandıran, özünü orada ifadə edən hər kəs
bu gün də zəngin sərvətləri ilə birgə
yüksəlir, inkişaf edir. Mədəniyyət
ona dəstək verən hər bir topluma əbədiyyət
qazandırır. Tarix boyunca onun yeni nailiyyətlərinə
yol açır. Bu reallığı
düzgün dəyərləndirən ölkə rəhbəri
xalqımızın mədəni irsinin dünyada təbliği
istiqamətində ardıcıl dövlət siyasətinin həyata
keçirilməsinə daha çox üstünlük verir.
Əlamətdar günləri heç zaman diqqətdən
kənarda qoymayan Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin
imzaladığı fərmanlar, sərəncamlar tarixi əhəmiyyəti
ilə yanaşı, milli-mədəni irsimizə verilən
yüksək qiymətdir.
Bəşəriyyət üçün bu nailiyyətləri
yaradan faktlardan biri də ölkəmizdə keçirilən
silsilə beynəlxalq tədbirlər kimi,
yanaşdığımız festivallar, mahnı müsabiqələri,
qlobal mədəniyyətlərarası dialoq forumlarıdır. Bu forumlarda
aparılan müzakirələrdir. Dünyanın
nüfuzlu söz sahibləri arasında gedən fikir və
ideya mübadilələridir. Əldə
edilən razılaşmalardır. Bakıdan
bütün bəşəriyyətə ünvanlanan
çağırışlardır. Bu
gün həyata keçirilən çoxşaxəli layihələri
birləşdirən ümumi ortaq xətt məhz milli irsin təbliği,
mədəniyyət abidələrinin, genofondun
qorunmasıdır.
Heydər
Əliyev Fondunun silsilə tədbirləri, xarici ölkələrdə
keçirilən Azərbaycan mədəniyyəti günləri,
Üzeyir bəy Hacıbəyli, Rostropoviç, Qəbələ
Beynəlxalq Musiqi festivalları, “Muğam aləmi” Beynəlxalq
Muğam Festivalı, Bakı Caz Festivalı, görkəmli mədəniyyət
xadimlərinin yubileyləri ölkəmizin getdikcə artan
nüfuzu və potensialının mədəniyyət sahəsindəki
təzahürüdür. Bütün bunlar
hazırda Azərbaycanı dünyanın əsas musiqi mərkəzlərindən
birinə çevirmişdir.
Son illər Naxçıvan, Qəbələ, Şəki,
İsmayıllı, Lənkəran və digər şəhər
və rayonlarda keçirilən tədbirlər həm bölgələrin
mədəni irsinin, həm də turizm potensialının yerli
və beynəlxalq ictimaiyyətə tanıdılması
baxımından əhəmiyyətlidir.
Nizami Gəncəvi
bəşəriyyət üçün sonu görünməyən
zəngin bir sərvətdir
Ötən
il Prezident İlham Əliyevin humanitar sahədə
imzaladığı ən mühüm sərəncamlardan
biri, 2021-ci ilin Azərbaycanda “Nizami Gəncəvi ili” elan edilməsi
ilə bağlı oldu. Nizami Gəncəvi bəşəriyyət
üçün sonu görünməyən zəngin bir sərvətdir.
İctimai fikir tarixində onun kimi dühaya sahib
olmaq isə Azərbaycan xalqının böyük xoşbəxtliyidir.
Hələ XII əsrdə Azərbaycan torpağında -
dövrün mühüm mədəniyyət mərkəzlərindən
olan qədim şəhərimiz Gəncədə belə bir
dühanın, mütəfəkkirin, söz sərrafının
yaşayıb yaratması, əsərləri ilə
bütün dünyada şöhrət tapması
xalqımızın yüksək mənəvi
potensialından, malik olduğumuz ali dəyərlərdən
xəbər verir. Yaxın və Orta Şərq
ictimai və bədii-estetik düşüncə tarixini zənginləşdirən,
ecazkar söz sənəti inciləri ilə qəlblərdə
əbədiləşən Nizami Gəncəvinin “Xəmsə”si
dünya poetik-fəlsəfi fikrinin zirvəsində qərar
tutur.
Mütəfəkkir şairin
yaradıcılığı özündən sonrakı
dövrdə böyük bir ədəbi məktəb
formalaşdırıb. Nizami Gəncəvi sözünün
işığında dünyanın müxtəlif ölkələrində
yüzlərlə şair, filosof yetişib. Onun əsərləri dünya fəlsəfi fikrinə
yeni bir istiqamət, yön verib. Dahi
şairimizin ən məşhur kitabxana və muzeyləri bəzəyən
əsərləri Şərq miniatür sənətinin
inkişafında da önəmli rol oynayıb.
2021-ci ildə dahi şair və mütəfəkkirin
anadan olmasının 880-ci ildönümü tamamlandı. Bu münasibətlə
ötən il bütünlüklə
Nizami irsinə həsr edildi. Azərbaycanda və
dünyada böyük şairin həyat və
yaradıcılığına həsr olunmuş silsilə tədbirlər
keçirildi. Əsərləri nəşr
olundu. Nizami dühasının təbliği
istiqamətində mühüm işlər görüldü.
Beləliklə, həm cəmiyyətimiz, həm
də dünya Azərbaycan xalqının bəşər mədəniyyətinə
bəxş etdiyi bu ölməz dühanı daha yaxından
tanımaq imkanı qazanmış oldu. “Yaşayan Nizami Gəncəvi”,
“Nizami Gəncəvi və Əlişir Nəvai: ənənə
və novatorluq”, “Böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin
həyat yolu və sənət idealları”, “Nizami Gəncəvinin
hikmət xəzinəsi”, “Nizami Gəncəvinin əsərlərində
türkizmlər”, “Böyük Azərbaycan şairi Nizami Gəncəvinin
milli və bəşəri idealları və müasir
dövr”, “Nizami Gəncəvi irsi əlyazmalarda, təsviri incəsənətdə,
musiqidə”, “Nizami və Nəvai irsinin mif və folklor
qaynaqları” və digər mövzularda 30-dək beynəlxalq
elmi konfrans və sessiyalar, 25 “dəyirmi masa” və seminarlar
keçirildi, kitab təqdimatları oldu. “Nizami Gəncəvi:
mütəfəkkirin irsi dünya mədəniyyəti və
milli özünüdərk kontekstində” (rus dilində),
“Nizami və tarix”, “Ərtoğrul Cavid və Nizami Gəncəvi
irsi”, “Nizami Gəncəvi əlyazmalarının Bakı
nüsxələri” və başqa nəşrlər oxucular tərəfindən
maraqla qarşılandı. Paris Milli Kitabxanasından ötən
ilin aprelində Nizami Gəncəvi “Xəmsə”sinin XV əsrin
ortalarında və 1561-ci ildə
köçürülmüş əlyazmasının və
may ayında ABŞ-ın Vaşinqton şəhərindəki
Konqres Kitabxanasından Nizami Gəncəvi “Xəmsə”sinin
XVII əsrin əvvəllərində
köçürülmüş əlyazmasının sürətləri
əldə edilib Azərbaycana gətirildi.
Böyük
şairin əsərləri və onun yaradıcılıq
irsi haqqında yeni nəşrlər həm Azərbaycan, həm
də müxtəlif dillərdə (rus, türk, ingilis, alman,
ispan, ərəb, fars, Çin, polyak, bolqar, gürcü,
Ukrayna dillərində) çap edilərək dünyanın
tərəfdaş akademiyalarına və tanınmış
xarici ölkə alimlərinə göndərildi. Bir il ərzində 50-dək əsər
işıq üzü gördü. Bundan
başqa, çoxsaylı sərgilər təşkil edildi,
tamaşalar yazılıb səhnəyə
çıxarıldı. “Xəmsə” əsasında
“Sonsuz Tanrı məhəbbəti”, ilk dəfə olaraq Azərbaycan
aşıqlarının ifasında “Leyli və Məcnun”
poemasının motivləri əsasında eyniadlı
dastan-tamaşa hazırlandı. Azərbaycan
Milli Dram Teatrında ötən ilin dekabrında
“İSGƏNDƏRə yeni NAMƏ” tamaşasının təqdimatı
yüksək səviyyədə keçirildi. Yaradıcılığı həmişə
dünya şərqşünaslıq elminin maraq dairəsində
olan Nizami Gəncəvi əsərlərinə hər bir kəsdə
daim böyük sevgi, heyranlıq, bitib-tükənməyən
vurğunluq öz təcəssümünü tapır. Nizami müdrikliyi, böyük şairin bəşəriyyətə
təlqin etdiyi mənəvi dəyərlər ən çətin
zamanlarda da insanlar üçün bir ümid
işığına, gələcəyə, inkişafa yol
göstərən mənəvi bələdçiyə
çevrilir. Çünki xalq olaraq
daşıdığımız ali dəyərlər,
dünyaya humanist nəzərlərlə
baxışımız, bəşəriyyətin xoşbəxt
gələcəyi ilə bağlı arzularımız və
bu gələcəyə töhfə vermək əzmimiz Nizami
Gəncəvi kimi dahi sənətkarlarımızın şəxsiyyətində,
həyat və yaradıcılığında öz əksini
tapır.
Şəxsiyyətlərimizə
ehtiram
2021-ci ildə dövlət rəhbərimizin görkəmli
şəxsiyyətlərimizin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi
ilə bağlı da mühüm sərəncamları oldu. Bu, Azərbaycan
aşıq yaradıcılığının görkəmli
nümayəndəsi, böyük el sənətkarı
Aşıq Ələsgərin 200 illik yubileyinin qeyd edilməsi
ilə bağlı idi. Prezident İlham Əliyev bu
münasibətlə ötən il
fevralın 18-də sərəncam imzaladı. Sənəddə
Aşıq Ələsgərin çoxəsrlik
keçmişə malik aşıq sənəti ənənələrinə
ən yüksək bədii-estetik meyarlarla yeni məzmun
qazandırdığı xüsusi vurğulanır. Xalq ruhu ilə həmahəng əsərlərinin Azərbaycanın
mədəni sərvətlər xəzinəsinə misilsiz
töhfələr bəxş etdiyi diqqətə
çatdırılır. Bu, Vətənə,
xalqımızın milli-mənəvi dəyərlərinə
məhəbbəti tərənnüm edən, ana dilimizin
saflığını, məna potensialını və
hüdudsuz ifadə imkanlarını əsərlərində
təcəssüm etdirən Aşıq Ələsgərin
yaradıcılıq irsinə ən yüksək qiymətdir.
Azərbaycan Prezidentinin görkəmli elm xadimi, dünya
şöhrətli həmvətənlimiz Lütfi Zadənin
100 illiyinin keçirilməsi haqqında yanvarın 25-də
imzaladığı sərəncam da tarixi şəxsiyyətlərimizə
ehtiramın daha bir nümunəsidir. Lütfi Zadə
fundamental nəzəriyyələri ilə elm tarixində ciddi
dəyişikliklərə yol açıb. Onun ardıcıl tədqiqatlarının nəticəsi
kimi irəli sürdüyü qeyri-səlis məntiq nəzəriyyəsi
müxtəlif elm sahələrinin müasir mərhələdə
inkişafında dərin iz qoyub və yeni yanaşma
üsulları meydana gətirib. Lütfi
Zadə dünya miqyasında əsərlərinə ən
çox istinad olunan alimlərdəndir. Azərbaycanlı
olduğunu daim fəxrlə bildirən və ürəyi hər
zaman doğma Vətəni ilə bir döyünən
Lütfi Zadə elm və texnologiyaların inkişafında,
eləcə də mədəniyyətlərarası dialoqun
qurulmasında misilsiz xidmətlərinə görə Azərbaycan
Respublikasının ali mükafatlarından olan “Dostluq” ordeninə
layiq görülüb. Öz vəsiyyətinə
uyğun olaraq vəfatından sonra Azərbaycan
torpağında, Fəxri xiyabanda dəfn edilib. Dövlət
rəhbərimizin müvafiq sərəncamı ilə ölkəmizdə
Lütfi Zadənin 100 illiyinə həsr olunmuş tədbirlər
bu görkəmli alimin elmi irsinin təbliği, onun xüsusilə
gənc nəslə tanıdılması, cəmiyyətdə
elmin populyarlaşdırılması baxımından çox
faydalı oldu.
Prezident
İlham Əliyev ötən il görkəmli bəstəkarımız
Tofiq Quliyevin abidəsinin ucaldılması, tanınmış
Azərbaycan rəssamları Kamil Əliyevin və Mikayıl
Abdullayevin 100 illik yubileyinin keçirilməsi haqqında da sərəncamlar
imzaladı.
2021-ci ildə Azərbaycanın bir sıra mədəniyyət
və təhsil ocaqlarının da yubiley yaşları oldu. Azərbaycan Dövlət Bədən
Tərbiyəsi və İdman Akademiyasının 90,
S.Vurğun adına Azərbaycan Dövlət Rus Dram
Teatrının 100, AMEA-nın N.Gəncəvi adına Milli Azərbaycan
Ədəbiyyatı Muzeyinin 80, C.Naxçıvanski adına hərbi
liseyin 50, Azərbaycan Dövlət Pedaqoji Universitetinin 100,
Ü.Hacıbəyov adına Bakı Musiqi Akademiyasının
100, İrəvan Müəllimlər Seminariyasının 140
illiyi ölkə rəhbərinin sərəncamları ilə
qeyd edildi.
Görkəmli sənət
adamlarının əlamətdar günlərdə təltif
edilməsi ilə bağlı xoş ənənələrə
uyğun olaraq ötən il də bir
sıra şəxslərə Azərbaycan
Respublikasının yüksək mükafatları verildi. Türk dünyasında böyük xidmətləri
olan Qazaxıstanın xalq yazıçısı Oljas
Süleymenova Azərbaycan Respublikası Prezidentinin sərəncamı
ilə “Şərəf” ordeni təqdim edildi. Azərbaycanın Xalq artisti, tanınmış opera
müğənnisi Xuraman Qasımovaya “İstiqlal” ordeni
verildi. Azərbaycan rəssamlıq məktəbinin
görkəmli nümayəndəsi, Xalq rəssamı, Rəssamlar
İttifaqının sədri Fərhad Xəlilov “1-ci dərəcəli
əmək” ordeni ilə təltif edildi. Xalq şairi Nəriman
Həsənzadəyə “İstiqlal” ordeninin, Yusif Axundzadəyə
musiqi sənətinin inkişafındakı xidmətlərinə
görə “Şöhrət” ordeninin, Tofiq Bakıxanova “Şərəf”
ordeninin, Eldar Quliyevə “İstiqlal” ordeninin, İsmayıl
Hacıyevə “Şöhrət” ordeninin verilməsi də cəmiyyətdə
rəğbətlə qarşılanan qərarlar oldu.
Mədəniyyət işığında
Azərbaycan Prezidentinin ötən il mədəniyyət sahəsində imzaladığı tarixi sərəncamlardan biri də Füzuli Memorial Kompleksinin layihələndirilməsi və tikintisi ilə bağlı tədbirlər haqqında oldu. Sərəncama əsasən, Füzuli Memorial Kompleksi inşa ediləcək. Kompleks Füzuli İşğal Muzeyi və Memorial Parkını, Füzuli Zəfər Muzeyini, Füzuli Zəfər Abidəsini və Füzuli Bayraq Meydanını özündə birləşdirəcək.
Azərbaycanın 2021-ci il üzrə mədəniyyət gündəminin mühüm bir hissəsi də erməni işğalından azad edilmiş Şuşa şəhəri ilə bağlı oldu. Dövlət rəhbərimizin 7 may 2021-ci il tarixli sərəncamı ilə Şuşa şəhəri Azərbaycanın mədəniyyət paytaxtı elan edildi. Dövlət rəhbərimiz ötən il ərzində yeddi dəfə Şuşaya səfər etdi. Azad şəhərimizdə aparılan bərpa-quruculuq tədbirləri ilə yaxından tanış oldu. 2021-ci ilin mayında Şuşada keçirilən “Xarıbülbül” festivalı bütün dünya azərbaycanlılarının qəlbini riqqətə gətirdi. Azərbaycan cəmiyyətindəki milli vəhdətin, birlik ruhunun, min illərdir bu torpaqlarda yaradılan zəngin mədəniyyətin rəmzi kimi bu festivalın xoş sədası aləmə yayıldı. “Xarıbülbül” festivalı ilə yanaşı, “Vaqif poeziya günləri”nin də bərpası Vaqifin artıq əvvəlki görkəminə qayıtmış abidəsi önündə uğurla keçirilməsi Şuşanın dirçəlişinin daha bir müjdəsi oldu.
Bu cür mədəniyyət tədbirləri insanları bir-birinə doğmalaşdırır. Dünyamızı saflaşdırır, insanları pis niyyətlərdən, mənfi emosiyalardan təmizləyir. Bu, Azərbaycanın nəcib missiyasıdır.
İradə
ƏLİYEVA,
Azərbaycan.-2022.- 8 fevral.- S.1;6.