Azərbaycan həm də elektrik enerjisi ixrac edən ölkəyə çevrilib

İlham Əliyev qlobal enerji təhlükəsizliyində respublikamızın mövqelərini daha da möhkəmləndirib

Bu ilin fevral ayı Azərbaycanda generasiya güclərinin artırılması, habelə elektrik enerjisi ilə təchizatda etibarlılığın və dayanıqlılığın gücləndirilməsi baxımından mühüm hadisələrlə əlamətdar oldu.

Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə fevral ayının 8-də dövlətlərarası strateji əhəmiyyətə malik “Yaşma” qovşaq yarımstansiyasının, fevralın 11-də “Qobu” Enerji Qovşağına daxil olan “Qobu” yarımstansiyasının və 385 meqavatlıq “Qobu” Elektrik Stansiyasının, fevralın 14-də “Ağdam-1”, “Ağdam-2” yarımstansiyalarının, o cümlədən “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin və “Ağcabədi” yarımstansiyasının açılışı göstərdi ki, respublikamızın enerji dayanıqlılığının artırılması ilə bağlı bütün vəzifələr sürətlə yerinə yetirilir.

30-dan artıq yeni elektrik stansiya inşa olunub

Azərbaycanın müasir inkişaf strategiyasında elektrik enerjisi ilə dayanıqlı təminat, yeni generasiya mənbələrinin yaradılması hər zaman prioritet istiqamətlərdən birini təşkil edib. Təsadüfi deyil ki, 2004-cü ildən həyata keçirilməsinə başlanan regionların inkişafına dair dövlət proqramlarında qarşıya qoyulan ilk vəzifələrdən biri mövcud generasiya güclərinin daha da artırılması və bu sahədə olan infrastrukturun yenidənqurulması olub.

Regionların inkişafına dair I Dövlət Proqramının icra olunduğu 2006-cı ildə Astarada, Naxçıvanda, Şəkidə, Xaçmazda istifadəyə verilən və hər biri 87 meqavat olan elektrik stansiyaları artan iqtisadi ehtiyacların qarşılanmasına uğurla xidmət etdi. 2007-ci ildə 105 meqavat olan “Bakı” Elektrik Stansiyasının, 2008-ci ildə 300 meqavat olan “Səngəçal” Elektrik Stansiyasının, 2009-cu ildə 525 meqavat gücündə “Sumqayıt” Elektrik Stansiyasının və 105 meqavatlıq “Şahdağ” elektrik stansiyasının, 2013-cü ildə 780 meqavat gücündə “Cənub” Elektrik Stansiyasının, 2019-cu ildə 400 meqavat gücü olan “Şimal-2” stansiyasının istismara verilməsi respublikamızın generasiya gücünün artırılmasında böyük rol oynadı.

Bu illərdə ölkəmizin müxtəlif yerlərində kiçik su-elektirk stansiyaları, o cümlədən modul tipli stansiyalar da tikilib ki, onlar da artan iqtisadi potensiallara adekvat olaraq respublikamızın yüksəlişinə böyük töhfələr verir. 2003-cü ilə qədər Azərbaycanda cəmi 10 elektrik stansiyası mövcud olub. Prezident İlham Əliyevin həyata keçirdiyi yeni iqtisadi islahatlarla bütün sahələrdə müşahidə olunan dinamik inkişafa və elektrik enerjisinə olan tələbatın kəskin artmasına adekvat olaraq ölkədə 30-dan artıq yeni elektrik stansiya tikilib istismara verilib. Buna paralel olaraq, enerjinin ötürülməsi, paylanması və idarəedilməsi sahəsində irimiqyaslı, kompleks tədbirlər həyata keçirilib.

Təkcə 2021-ci ildə 23 elektrik stansiya və yarımstansiya tikilib və ya yenidən qurularaq istismara verilib. Bunların arasında 500 kilovoltluq “Abşeron” yarımstansiyası, strateji əhəmiyyətli 220 kilovoltluq “Xırdalan” və “Hövsan”, o cümlədən sistem əhəmiyyətli 110 kilovoltluq “Binəqədi”, “Xırdalan-2”, “Maştağa”, “Suraxanı” yarımstansiyaları yenidənqurmadan sonra cənab Prezidentin iştirakı ilə istismara verilib. Ötən il Prezident İlham Əliyevin iştirakı ilə “Sumqayıt” Elektrik Stansiyasında yeni estakada nasos stansiyasının istismara verilməsi ilə 2018-2021-ci illəri əhatə edən Enerjisistemin Reabilitasiya Proqramı başa çatıb.

Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda ən müasir enerji infrastrukturu yaradılır

Göründüyü kimi, elektroenergetika sahəsində Azərbaycanın qısa zaman kəsiyində əldə etdiyi nailiyyətlər olduqca möhtəşəmdir. Bu gün isə dövlətimizin əsas hədəflərindən biri işğaldan azad edilmiş ərazilərimizin dayanıqlı enerji ilə təminatıdır. Azad olunan Qarabağa və Şərqi Zəngəzura qayıdacaq vətəndaşlarımızın doğma torpaqlarında layiqli həyat şəraitinin təmin olunması üçün zəruri olan şərtlərdən biri də enerji ilə təchizatdır.

Vətən müharibəsində qazanılan tarixi Qələbədən sonra Prezident İlham Əliyev tərəfindən digər sahələrdə olduğu kimi, işğaldan azad olunmuş ərazilərin də enerji təminatı ilə bağlı mühüm vəzifələr müəyyənləşdirilib. Bu vəzifələrin ən başlıcası azad edilmiş torpaqlarımızda müasir enerji infrastrukturunun qurulması və regionun enerji potensialından mümkün qədər səmərəli istifadədir. Artıq bu istiqamətdə böyük layihələr həyata keçirilib. Qısa müddətdə Şuşanın, Kəlbəcərin enerji ilə təmin olunması bu istiqamətdə layihələrin sürətlə icra olunmasından xəbər verir. Layihələrin qarlı, şaxtalı havalarda və uca dağlardan keçməklə yüksək səviyyədə icrası isə Azərbaycan energetiklərinin fədakarlıqlarının və peşəkarlıqlarının göstəricisidir.

İndiyədək Laçın rayonunda gücü 8 meqavat olan “Güləbird” Su-Elektrik Stansiyası və Tərtər rayonunun işğaldan azad edilmiş ərazilərində ümumi gücü 8,7 meqavat olan “Suqovuşan-1” və “Suqovuşan-2” Kiçik Su-Elektrik stansiyaları tamamilə yenidən qurularaq istismara verilib. İşğaldan azad edilən ərazilərin ən qısa müddətdə Azərbaycanın ümumi enerji sisteminə qoşulması istiqamətində atılan addımlara əsasən, 110/35/10 kV-luq “Şuşa”, “Füzuli”, “Kəlbəcər” və “Cəbrayıl” yarımstansiyaları tikilərək istismara verilib, həmçinin “Şükürbəyli” yarımstansiyası genişləndirilərək yenidən qurulub.

“Ağdam-1” və “Ağdam-2” yarımstansiyalarının, “Qarabağ” Regional Elektrik Şəbəkəsinin Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzinin istifadəyə verilməsi isə bir daha göstərdi ki, işğaldan azad edilmiş ərazilərin enerji infrastrukturunun yaradılması prosesi sürətli gedir. Diqqəti çəkən məqam isə ondan ibarətdir ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda inşa edilən yarımstansiyalar ən müasir və innovativ texnologiyalar əsasında qurulub. Onların hər biri rəqəmsallaşdırılaraq avtomatlaşdırılıb. Qarabağ Regional Rəqəmsal İdarəetmə Mərkəzi vasitəsilə Qarabağ və Şərqi Zəngəzurdakı bütün elektrik stansiyaları, yarımstansiyalar, ötürmə xətlərinin monitorinqi, önləyici analizlər, açılıb-qoşulmalar, tənzimləmələr və başqa əməliyyatlar avtomatik şəkildə həyata keçirilir.

Bizim enerji gücümüzə xaricdə tələbat artır

Göründüyü kimi, son illərdə Azərbaycanda enerjisistemin maddi-texniki bazasının möhkəmləndirilməsi, ölkəmizin enerji potensialının daha da artırılması, yeni elektrik stansiyaları və yarımstansiyaların inşası, mövcudlarının isə əsaslı şəkildə yenidən qurulması istiqamətində çox mühüm layihələr icra olunub. Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun işğaldan azad edilməsi nəticəsində enerji sistemi sahəsində dövlət siyasəti yeni mərhələyə qədəm qoyub.

Görülən işlərin nəticəsidir ki, Azərbaycan həm də elektrik enerjisini idxal edən dövlətə çevrilib. “Qobu” Enerji Qovşağının açılışından sonra AZƏRTAC-a müsahibə verən Prezident İlham Əliyev bu barədə deyib: “Artan daxili tələbatı belə gözəl enerji stansiyaları ilə təmin edəcəyik. Eyni zamanda, qeyd etdiyim kimi, bizim enerji gücümüzə xaricdə tələbat artır. Bizim 4 qonşu ölkəyə elektrik enerjisinin ixracatı artmaqdadır - Türkiyə, Rusiya, Gürcüstan və İran. Qeyd etdiyim kimi, 1,6 milyard kilovat/saat elektrik enerjisi ixrac etmişik. Bizim həm neft, həm qaz, həm elektrik enerjisi ixracatı bu gün həm Azərbaycanın, həm qonşu ölkələrin və hətta Avropa ölkələrinin enerji təhlükəsizliyinə töhfə verir. Azərbaycan nadir ölkələrdəndir ki, bütün qonşu ölkələrə həm xam neft, həm təbii qaz, neft-kimya məhsulları, neft məhsulları və elektrik enerjisini ixrac edir”.

Bu gün bütün dünyada enerji müzakirələrinin əsas mövzularından biri də enerji keçididir. Enerji keçidi ən müasir texnologiyalar tətbiq edilməklə “yaşıl enerji”ni özündə ehtiva edir. Bu gün dünya ölkələrinin qarşıya qoyduqları iqlim hədəflərindən biri “yaşıl enerji” keçidini sürətləndirməkdədir. Azərbaycanda isə bərpaolunan enerji üçün əlverişli münbit mənbələr var. Təsadüfi deyil ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzurun bərpasında bu ərazilərin “yaşıl enerji” zonasına çevrilməsi əsas vəzifələrdən biridir. Prezident İlham Əliyev “Cənub qaz dəhlizi” Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin VIII toplantısında qeyd etdi ki, Qarabağ və Şərqi Zəngəzurda külək enerjisi potensialı təxminən 7200 meqavat, günəş enerjisi potensialı isə 2000 meqavatdan çoxdur. Ötən ay isə respublikamızda ilk böyük bərpaolunan enerji mənbəyi layihəsinin - 240 meqavat gücündə külək-elektrik stansiyasının təməli qoyulub.

Azərbaycanın kompleks yüksəlişi və inkişafı həm də uğurlu bəhrəsini verən enerji siyasətinin nəticəsidir. Görünən həm də odur ki, İlham Əliyev qlobal enerji təhlükəsizliyində respublikamızın mövqelərini daha da möhkəmləndirib.

Rəşad CƏFƏRLİ

Azərbaycan.- 2022.- 19 fevral.- S.1; 5.