Azərbaycan-Meksika tərəfdaşlığı möhkəmlənir

Qədim sivilizasiyanın daşıyıcılarından biri olan Meksika məsafəcə ölkəmizdən uzaqda yerləşsə də, Azərbaycanla əməkdaşlıq sahələri gündən-günə genişlənməkdədir. Hər iki ölkəni bir-birilə bağlayan mühüm cəhətlərdən biri azadlıqsevər xalqlara, zəngin mədəniyyətə və əsrarəngiz fauna və floraya malik olmalarıdır. Mexiko və Bakı şəhərləri arasında 12,6 min kilometr məsafə olmasına baxmayaraq, dostluq telləri onları daha da yaxınlaşdırır.

Hazırda Meksika Birləşmiş Ştatları dünyanın iqtisadi və siyasi xəritəsində özünəməxsus yer tutur. O, müstəqil dövlətçiliyin inkişafı sahəsində bir çox nailiyyətlər qazanmışdır. Meksika həm də dünya bazarında böyük tələbata malik mühüm kənd təsərrüfatı və sənaye məhsullarının tədarükçüsü kimi çıxış edir.

Ölkə ərazisində zəngin faydalı qazıntı yataqlarının olması sürətli iqtisadi inkişaf üçün əlverişli zəmin yaradır. Bu ölkə qızıl və gümüş ehtiyatlarına görə dünyada qabaqcıl yerlərdən birini tutur. Meksikanın iqtisadi infrastrukturunun Azərbaycan ilə oxşarlığı ondan ibarətdir ki, ikisi də qabaqcıl neft ölkələrindəndir. O, neft hasilatına görə qərb yarımkürəsində üçüncü, dünyada isə yeddinci yeri tutur. Dövlətə məxsus olan yerli "Pemex" kompaniyası dünyada neft hasil edən ən iri şirkətlərdən biridir. Ölkə iqtisadiyyatında qeyri-neft bölməsi də inkişaf etdirilir.

Meksikada istehsal olunan ərzaq məhsulları dünyanın müxtəlif guşələrində geniş alıcı kütləsinə malikdir. O, bütün sanitar sertifikatlara malik olan 5 ölkədən biridir. Belə bir status dünyanın 160 ölkəsinə məhsul ixrac etmək üçün əlverişli imkan yaradır. Meksikada istehsal olunmuş heyvan və bitki mənşəli 18 növ ərzaq məhsulları dünya bazarlarına çıxarılır. Bu ölkə ərzaq məhsullarının istehsalına görə dünyada 12-ci yeri tutur. Hesablamalara görə, Meksika 2050-ci ildə dünyanın 7-ci iqtisadiyyatına malik ölkə olacaqdır. Meksika bir sıra ölkələrlə imzalamış olduğu 12 azad ticarət sazişi sayəsində yüz milyonlarla əhalinin yaşadığı 46 ölkənin bazarına imtiyazlı giriş əldə etmişdir. Bunların arasında ən mühüm yeri azad ticarət haqqında ABŞ və Kanada ilə bağlanmış "Şimali Amerika sazişi" tutur. Mexiko eyni zamanda beynəlxalq ticarət sahəsində iştirakı genişləndirmək məqsədilə Kolumbiya, Peru və Çili ilə birgə regional "Sakit okean alyansı" adlı təşkilat da yaratmışdır.

Ölkənin iqtisadi və mədəni həyatında turizm əhəmiyyətli rol oynayır. Belə ki, Meksika dünyanın ən çox ziyarət olunan 10 ölkəsindən biridir. Ölkəyə gələn turistlərin əksəriyyəti isə ABŞ və Kanada vətəndaşlarıdır. Bu sahə dövlət xəzinəsinə xeyli miqdarda xarici valyuta gətirməklə yanaşı, həm də ölkənin dünyada daha çox tanınmasına müsbət təsir göstərir. Məhz turistlərin sayının xeyli artması sayəsində ölkə sərnişin gəmilərinin sayına görə də dünyada birinciliyi qoruyub saxlayır.

Hər il ölkəyə 37 milyon turist gəlir. Turizmdən gələn gəlir ümumi daxili məhsulun 9 faizini təşkil edir, dünya romantik turizminin isə 23 faizi Meksika turizminin payına düşür. Dünyada lüks turizmə görə isə Meksika birinci yerdədir.

Meksika postsovet respublikaları ilə əlaqələrə, xüsusilə Cənubi Qafqaz regionuna və onun aparıcı ölkəsi olan Azərbaycan ilə əməkdaşlığa böyük diqqət yetirir.

Meksika Azərbaycanın dövlət müstəqilliyini 1991-ci ilin dekabrında tanımışdır. İki ölkə arasında diplomatik münasibətlər isə 1992-ci ilin fevralında qurulmuşdur. Həmin vaxtdan başlayaraq, Azərbaycan və Meksika bir çox beynəlxalq məsələlər üzrə yaxın mövqelərdən çıxış edirlər. 2008-ci ildə Azərbaycanın Meksikada, 2014-cü ildə isə Meksikanın ölkəmizdə səfirlikləri açılmışdır. O vaxtdan bəri iki ölkə arasında siyasi, iqtisadi, mədəni sahələrdə əlaqələr inkişaf edir.

Qarşılıqlı siyasi əlaqələr yüksələn xətlə inkişaf edir. Hər iki ölkənin parlamentlərində qarşılıqlı əməkdaşlıq üzrə parlamentlərarası işçi qrupları fəaliyyət göstərir. 2012-ci ildə Meksika Senatının qərarı ilə Meksika Xocalı soyqırımını tanıyıb, Mexiko şəhərində Xocalı soyqırımına abidə ucaldılıb.

Son illər iki ölkə arasında münasibətlərdə yüksəliş müşahidə olunur. İki ölkə arasında ticarət dövriyyəsinin həcmi 10 dəfədən çox artmışdır. Bu əlaqələr Azərbaycan mədəniyyətinin Latın Amerikasında təbliği ilə yanaşı, erməni təcavüzü ilə üzləşmiş xalqımızın haqq səsinin dünyaya çatdırılması işinə də böyük təkan verir.

1992-2014-cü illər ərzində ikitərəfli ticarətin orta illik həcmi 2,4 milyon dollar təşkil edib ki, bu da 2015-2021-ci illərdə artaraq 36,6 milyon dollara çatıb. 2022-ci ilin yanvar-iyul ayları ərzində isə ikitərəfli ticarət dövriyyəsi 47,2 milyon dollara çatıb. Bu, 2021-ci ilin eyni dövrü ilə müqayisədə 8,3 faiz artım deməkdir. Artan tendensiya davam edərsə, cari ildə ikitərəfli ticarətin yeni rekorda çatacağı gözlənilir.

Azərbaycanın idxal etdiyi Meksika məhsullarına nümunə olaraq neft sənayesində istifadə olunan boru və alətləri, nəqliyyat vasitələrini, pivə və s. göstərmək olar. Azərbaycan neft sənayesində istifadə etdiyi qazma baltası və boruların 18 faizini Meksikadan idxal edir.

İki ölkə arasında qarşılıqlı əməkdaşlığın daha da genişləndirilməsi üçün geniş imkanlar var. Zəngin təcrübəyə malik Meksika ilə turizm sahəsində əlaqələri inkişaf etdirmək Bakı üçün də faydalıdır. Bu sahədə əlaqələrin qurulması iki ölkə xalqlarının daha da yaxınlaşmasına müsbət təsir göstərər. Azərbaycan ilə Meksika arasında turizm sahəsində təcrübə mübadiləsinin ikitərəfli münasibətlərə töhfə verməsi və pandemiyadan sonra turizmin bərpası istiqamətində atılan addımlar bu il avqustun 29-da Azərbaycan Dövlət Turizm Agentliyində Meksika səfiri ilə keçirilən görüşdə müzakirə edilib.

Təkcə elə bu il ərzində Meksikanın Azərbaycandakı fövqəladə və səlahiyyətli səfiri Xuan Rodriqo Labardini Flores Labardini iqtisadi və mədəni əməkdaşlıq layihələrinin araşdırılması, turizm imkanlarını öyrənmək məqsədilə Lənkəran, Qəbələ, Neftçala, Quba rayonlarında olmuş, yerli icra hakimiyyəti orqanlarının rəhbərləri ilə görüşlər keçirmişdir.

Hazırda iki ölkənin hökumətləri arasında imzalanan "Təhsil, elm, gənclər, mədəniyyət və idman sahələrində əməkdaşlıq haqqında saziş"ə uyğun fəaliyyət davam etdirilir.

Hər iki ölkədə Azərbaycan və Meksikanın zəngin mədəniyyətlərinin təqdim edilməsi məqsədilə də bir sıra tədbirlər keçirilir. Bu cür tədbirlər sırasında Meksika rəssamlıq nümunələrinin yalnız Bakıda deyil, eyni zamanda Azərbaycanın digər şəhərlərində nümayiş etdirilməsini göstərmək olar. İdman sahəsində də əlaqələr inkişaf edir.

Möhkəm zəminə əsaslanan Azərbaycan-Meksika əməkdaşlığı artıq genişlənərək tərəfdaşlıq səviyyəsinə yüksəlib. Hər iki tərəf həyatın bütün sahələrində qarşılıqlı münasibətləri daha da inkişaf etdirmək əzmindədir. Siyasi münasibətlərin yaxşı olması belə bir qənaətə gəlməyə imkan verir ki, yaxın gələcəkdə bu tərəfdaşlıq münasibətləri inkişaf edərək iki qitəni və iki ölkəni birləşdirən körpü rolunu oynayacaq. Bunun üçün hər iki tərəfdə möhkəm siyasi iradə və qətiyyət vardır.

Atamoğlan MƏMMƏDLİ,

BDU-nun dosenti

Azərbaycan.- 2022.- 16 sentyabr.- S.10.