“Omikron” “Delta”nı sürətlə üstələyir

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatının (ÜST) baş direktoru Tedros Adanom Gebreyesus dünyanın pandemiyanın kritik mərhələsində olduğunu söyləsə də, onun bu il başa çata biləcəyinin mümkünlüyünü də açıqlayıb.

Pandemiyanın kəskin fazasını sona çatdırmaq üçün bütün instrumentlərin olduğunu nəzərə çatdıran Gebreyesus dövlətləri bu imkanlardan ədalətli və şüurlu şəkildə istifadə etməyə çağıraraq qeyd edib ki, əgər kompleks addımlar atılarsa, pandemiya bu il bitəcək. ÜST rəhbərinin belə xoş xəbər verməsinə baxmayaraq, ölkələrdəki mövcud vəziyyət bunun real olacağını şübhə altına salır. Son günlər ərzində Azərbaycan da daxil olmaqla, bütün dünya ölkələrində COVID-19-a yoluxma halları artır. Yoluxma ilə paralel şəkildə bəzi bölgələrdə virusdan ölüm halları da çoxalır.

Yeni ştam bütün ölkələrdə aşkarlanıb

“Omikron”un aşkarlanmasından sonra onun altvariantı olan “Gizli Omikron”un ortaya çıxması və üstəlik, onun “Omikron”un klassik variantından daha çox yoluxucu olması və bir neçə ölkədə, o cümlədən Danimarka, Böyük Britaniya, Norveç, Hindistan, Filippin və Cənubi Afrikada, habelə ABŞ-ın Kaliforniya, Vaşinqton, Nyu York, Texas, Yuta, Nyu-Meksiko və digər ştatlarında qeydə alınması onu göstərir ki, “SARS-CoV-2” virusu hələ müxtəlif mutasiyalar altında qeyri-müəyyən müddətdə bizimlə olacaq.

ÜST-ün yoluxucu xəstəliklər üzrə epidemioloqu və COVID-19 üzrə texniki qrupun rəhbəri Maria Van Kerkhove də bildirib ki, “Omikron” artıq bütün dünyada “Delta” variantını sürətlə üstələyərək dominant hala gəlir. Lakin o, bəzi ölkələrdə “Omikron”un “Delta”nı ötməsinin müəyyən qədər vaxt apara biləcəyini, bunun həmin ölkələrdə “Delta” variantının dövriyyə səviyyəsindən asılı olduğunu söyləyib: “İndi “Omikron”, demək olar ki, bütün ölkələrdə aşkarlanıb. Çünki sürət baxımından “Delta”nı tez ötüb keçir”.

Maria Van Kerkhove bunu da əlavə edib ki, “Omikron”un “Delta”dan daha yüngül xəstəliyə səbəb olduğu barədə bəzi məlumatlar olsa da, əslində, belə deyil. Çünki insanlar hələ də “Omikron”a görə xəstəxanaya yerləşdirilirlər.

Moskva Elmi-Tədqiqat Epidemiologiya və Mikrobiologiya İnstitutunun direktor müavini Tatyana Rujentsova isə “Omikron”dan sonra formalaşan immunitetin orqanizmi koronavirusun digər ştamlarından qoruya biləcəyini də düşünür. O, insanlara özlərini yalnız peyvənd və revaksinasiya vasitəsilə qorumalarını tövsiyə edir.

Cons Hopkins Universitetinin professoru Stuart Ray deyib ki, peyvəndlər klassik “Omikron” kimi, onun BA.2 subvariantına qarşı da təsirlidir.

ABŞ-ın Oklahoma Universitetinin Hudson İctimai Xalq Sağlamlığı Kollecinin Səhiyyə İdarəsi və Siyasəti Departamentinin sədri Dale Bratsler bildirib ki, əvvəllər olduğu kimi, indi də əhalinin müəyyən hissəsi BA.2 subvariantına qarşı həssas olacaq: “Həmişə narahat olduğumuz qruplar - yaşı 65-i keçənlər, immuniteti zəif olanlar və ya COVID-ə yoluxma zamanı ağır fəsadların yarana biləcəyi mümkün olan insanlar yüksək risk kateqoriyasına daxildirlər. Buna görə də peyvəndlənməni təbliğ etmək və cəmiyyətdəki həssas insanları qorumaq üçün maskalar taxmaq vacibdir”.

ABŞ-ın Çikaqo Xalq Sağlamlığı Departamentinin komissarı Allison Arvady isə “Omikron”un əsas simptomunun boğaz ağrısı olduğunu nəzərə çatdırıb: “Boğaz ağrınız varsa, özünüzü COVID xəstəsi hesab edin və test nəticəsini gözləmədən təcrid olunun. Mövcud statistik məlumatlar da boğaz ağrısının daha çox koronavirusa işarə etdiyini göstərir”.

Əhalinin müəyyən hissəsi “Gizli Omikron”a qarşı daha həssas olacaq

Ümumdünya Səhiyyə Təşkilatı BA.2-ni hələ ki “narahatlıq doğuran variant” kimi təsnif etməyib. Lakin qurum bildirib ki, “Gizli Omikron”un xüsusiyyətləri, o cümlədən “immunitetdən qaçma bacarığı” müstəqil olaraq öyrənilməlidir.

BA.2 ilə bağlı halların artdığı Danimarkada ilkin tədqiqatlar təsdiqləyib ki, subvariant bu günə qədər məlum olan ən yoluxucu variantdan - “Omikron”dan da yoluxucu ola bilər. Danimarkanın səhiyyə naziri Magnus Heunicke artıq BA.2 subvariantının ölkədə dominant olduğunu söyləyib: “Bu cür sürətli artım BA.2-nin orijinal “Omikron” ştamından daha yoluxucu olduğunu göstərə bilər. Bununla bağlı daha çox araşdırmanın aparılmasına ehtiyac var”.

Dünyada getdikcə daha çox yayılan “Omikron”la bağlı aparılan tədqiqatlar əvvəllər virusa yoluxan insanların da bu ştama yoluxma ehtimalının olduğunu təsdiqləyib. İngilis alimləri bu ştama yoluxanların böyük əksəriyyətinin əvvəllər COVID-19 xəstəliyi keçirmiş insanlar olduğunu üzə çıxarıb. Böyük Britaniyada “Omikron”a yoluxanların üçdəikisi əvvəllər COVID-19 xəstəliyinə tutulmuş insanlar olublar. Bu şəxslər, əsasən, tibb işçiləri, uşaqları olan ailələrdir.

Yeni pandemiya təhlükəsi var?

ÜST Cənubi Afrika Respublikasında yarasalarda “NeoCoV” adlı yeni koronavirusun aşkarlandığını açıqlayıb. Təşkilat bu virusun insanlar üçün təhlükəsinin hələ öyrənilmədiyini, bunun üzə çıxarılması üçün əlavə araşdırmanın tələb olunacağını bildirib.

Çinin Uhan Universitetinin bioloqlarının fikrincə, virus insanlar arasında yayıla bilər. İnsanlarla vəhşi heyvanlar arasında təmas daha tez-tez baş verərsə, koronavirusla əlaqəli yeni pandemiyalar başlaya bilər.

Hələlik isə alimlər diqqətlərini daha çox “Omikron”un gizli variantının üzərinə cəmləyiblər. Tədqiqatçılar bu variantın təhlükəli olub-olmadığını araşdırmağa çalışırlar. Rəsmi olaraq BA.2 kimi tanınan “Gizli Omikron”u klassik “Omikron”dan fərqləndirən kiçik əlamətlər var, lakin bunlar həmin variantın tamamilə yeni nəsil hesab edilməsi üçün kifayət deyil. “Onları eyni ailənin qardaşları kimi təqdim edə bilərik”, - deyən ABŞ-ın Duke Universitetinin Tibb fakültəsinin dosenti, yoluxucu xəstəliklər üzrə mütəxəssis Cameron Volfe də bəzi incə fərqlər olsa da, hər iki variantın genetikasının əksəriyyətinin eyni olduğunu söyləyib.

Vulfun fikrincə, BA.2 altvariantı, çox güman ki, “Omikron”un bütün dünyada geniş yayılması ilə təkamül edib. Virus yayıldıqca və çoxaldıqca, davranışını dəyişə bilərək yeni mutasiyalar əmələ gətirə bilir.

İlhamə İSABALAYEVA

Azərbaycan.- 2022.-29 yanvar.- S. 5.