Ölkəmiz tranzit imkanlarından daha geniş istifadə etməyi hədəfləyir

Prezident İlham Əliyev çıxışlarında bir neçə dəfə vurğulamışdır ki, bizim istəyimiz təkcə böyük yükləri aşıran tranzit ölkə olmaq yox, həm də bu nəqliyyat marşrutları üzərində yeni istehsal sahələri yaratmaq, biznes imkanlarımızı genişləndirmək, daha çox sərmayə cəlb etməkdir.

Bunun üçün ölkəmizin nəqliyyat sistemi mükəmməlləşərək inkişaf edir, həmin istiqamətdə bir çox layihələr həyata keçirilir, islahatlar aparılır. Dövlət başçısının imzaladığı məlum sərəncamlar da nəqliyyat sisteminin bütünlükdə təkmilləşdirilməsinə, dünya nəqliyyat sisteminə uğurlu inteqrasiyasına yönəlir. Bəli, məhz Prezident İlham Əliyevin səyləri sayəsində illərdir ki, Azərbaycanda yeni nəqliyyat sistemi formalaşır. Bu baxımdan "Nəqliyyatı Əlaqələndirmə Şurasının yaradılması haqqında" Prezident İlham Əliyevin 2023-cü il 19 aprel tarixli sərəncamını müxtəlif koordinasiyaların çevik və mobil tətbiqinə xidmət edən vacib sənəd hesab etmək olar.

Aparıcı ekspertlərin araşdırmaları onu göstərir ki, nəqliyyat sistemi milli çərçivədən çıxaraq həm dünya nəqliyyat sisteminin tərkibinə çevrilir, həm də iqtisadi inteqrasiyanı təmin edir. İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin şöbə müdiri Aqil Əsədov araşdırmasını dəqiq faktlar üzərində apararaq belə qənaətə gəlir: "Bakı limanı ilə Çinin Qinqdao limanı arasında anlaşma memorandumunun imzalanması Çin, Cənubi Koreya və digər Şərq ölkələrindən Avropaya daşınmaq üçün yüklərin Azərbaycana cəlb edilməsinə imkan yaradacaq. Araşdırmalar göstərir ki, Qinqdao limanında bütün əməliyyat işləri avtomatlaşdırılmış qaydada yerinə yetirilir, "yaşıl" və təmiz texnologiyalar tətbiq olunur. Bu isə öz növbəsində Bakı limanına yük axını yaratmaqla yanaşı, yeni texnologiyalar cəlb etməyə də imkan verəcək. Aydındır ki, gələcəkdə istər Şərqdən Qərbə, istərsə də əks istiqamətdə yük axını artırılacaq, Azərbaycanın inkişafı üçün yeni imkanlar açılacaq. O cümlədən Zəngəzur dəhlizi vasitəsilə yeni imkanlar yaranır, Vətən müharibəsində əldə edilən tarixi zəfər nəqliyyat kommunikasiyaları və Orta dəhliz üçün yeni imkanlar açır".

Dövlət başçısının 2023-cü ilin 6 ayının yekunlarına dair müşavirədə toxunduğu mühüm məsələlərdən biri də nəqliyyat sektorunun bütünlükdə inkişaf istiqamətləri ilə bağlı idi. Müşavirədə vurğulandı ki, Rusiya-Ukrayna münasibətlərindəki gərginlik yeni marşrutların açılmasını qaçılmaz edəcək. Bu mənada Azərbaycanın əlverişli coğrafi mövqeyi, infrastruktur təminatı əlavə imkanlar vəd edir. Maraqlısı odur ki, yerləşdiyimiz regionun beynəlxalq nəqliyyat dəhlizləri ilə əhatə olunması ölkəmizə yalnız nəqliyyat dəhlizlərindən tranzit ölkə kimi yararlanmağa yox, həm də daha geniş imkanlar hesabına faydalanmağa yeni şərait yaradır. Başlıca məqsəd böyük yükləri aşıran tranzit ölkə olmaqdan daha çox, bu nəqliyyat marşrutları üzərində yeni istehsal sahələri yaratmaq, daha çox sərmayə qoyulmasına nail olmaqdır.

Adıçəkilən mərkəzin şöbə müdiri belə hesab edir ki, Azərbaycan yalnız beynəlxalq nəqliyyat dəhlizlərinin qovşağında yerləşən ölkə deyil, həm də genişmiqyaslı infrastruktur yaradan, 400 hektara yaxın ərazini əhatə edən Ələt Azad İqtisadi Zonasının salındığı ölkədir. Zona bütün nəqliyyat növlərinin, müxtəlif yolların, fərqli marşrutların kəsişməsində yerləşir və bunun sayəsində o, bütün dəhlizlərdən yararlanmağa imkan verir.

Bununla belə, dəhlizlərin regional inkişafa təsirlərini gücləndirmək və dəhlizlərdən daha səmərəli istifadəyə nail olmaq üçün infrastruktur təminatının təkmilləşdirilməsi zəruridir. "Şimal-Cənub" və "Şərq-Qərb" dəhlizləri boyunca Azərbaycan daxilində TIR avtomobillərinin parklanması və sürücülərin istirahəti, eləcə də digər zəruri xidmətlər üçün xüsusi məntəqələr yaradılmalıdır. Çünki Azərbaycanda fəaliyyət göstərən nəqliyyat qovşaqlarının əksəriyyəti hələ ki müasir tələblərə cavab vermir, qovşaqlararası əlaqələr zəifdir. Ona görə də qovşaqların fəaliyyətinin canlandırılması zərurətə çevrilmişdir. Ekspert deyir ki, regional nəqliyyat qovşaqlarında intellektual idarəetmənin tətbiqi ilə daşıma sifarişlərini qəbul edən və tənzimləyən xüsusi mərkəzlərin formalaşdırılması dəhliz boyunca aktivliyi artıra bilər.

"Vəsaitlərin həcmi dinamik olaraq artsa da, sahədən əldə edilən mənfəət, məşğulluqda sahənin payı və s. ciddi şəkildə artmır. Ona görə də texniki-texnoloji "silahlanma", infrastruktur təminatı, kadr hazırlığı və s. məsələlərdə qeyd olunanların nəzərə alınması, dəhliz boyunca yüklərin cəlb edilməsi istiqamətində addımlar atılması zəruridir", - deyən iqtisadçı belə hesab edir ki, beynəlxalq avtomobil daşımalarında milli yük daşıyıcılarının payının yüksəldilməsi məqsədilə böyük yükgötürmə qabiliyyətinə malik və ekoloji tələblərə cavab verən müasir nəqliyyat vasitələrinin sayının artırılması, yerli və beynəlxalq bazarda daşımaları həyata keçirməyə qadir milli özəl daşıyıcı şirkətlərin fəaliyyətinin dəstəklənməsi vacibdir.

O da reallıqdır ki, artıq Azərbaycanın nəqliyyat xidmətləri beynəlxalq bazara daxil olaraq onun tərkib hissəsinə çevrilmişdir. Qara dənizdə Azərbaycanın "Şuşa", "Qarabağ" və "Zəngəzur" kimi tankerlərinin daşıma xidməti göstərmələri ciddi nümunələrdir. Bunun belə, Azərbaycanda dəhlizlərin əhatə etdiyi regionlar üzrə ənənəvi istehsal və xidmət sahələrinin yaradılması da məqsədəmüvafiq hesab edilir. Bu həm ölkəmizin tanıdılması, həm regional inkişaf, həm də dəhlizlərin cəlbediciliyi baxımından səmərəli ola bilər.

Bahadur İMANQULİYEV,

Azərbaycan.-2023.- 23 iyul.- S.3.