Avropa İttifaqının Qafqazda ən güvənli tərəfdaşı

Azərbaycan geosiyasi və geoiqtisadi əməkdaşlıqda etibarlı partnyor kimi qəbul edilir

Son 20 ildə nail olduğu dinamik sosial-iqtisadi tərəqqisi və gələcək inkişaf potensialını nəzərə alaraq Azərbaycanı bölgənin geosiyasi cəhətdən ən əhəmiyyətli və perspektivli ölkəsi hesab edirlər. Cənubi Qafqazın şəriksiz lideri olan, Avropa ilə Asiya arasında geosiyasi və geoiqtisadi fəal aktor rolunu oynayan Azərbaycan regional və qlobal miqyasda ayrı-ayrı xarici ölkələrlə, beynəlxalq təşkilatlarla münasibətlərini uğurla inkişaf etdirməkdədir.

Respublikamızın xoş mərama və qarşılıqlı maraqlara əsaslanan sıx əlaqələr qurduğu nüfuzlu beynəlxalq təşkilatlardan biri də Avropa İttifaqıdır. Azərbaycan Avropa İttifaqı ilə bərabərhüquqlu tərəfdaşlığa əsaslanan münasibətlərin inkişafında maraqlıdır. Azərbaycan 1991-ci ildə dövlət müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Avropa İttifaqı ilə əlaqələri iqtisadi-siyasi islahatlara dəstək, "Şərq-Qərb", "Şimal-Cənub" nəqliyyat-kommunikasiya dəhlizlərinin yaradılması, infrastrukturun inkişafı və digər müxtəlif çərçivələrdə inkişaf etdirib. Azərbaycanın regiondakı tranzit mövqeyi, Avropa ilə Asiyanın quru və hava nəqliyyatı yollarının kəsişməsində yerləşməsi, eləcə də Avrasiyanın nəqliyyat qovşağı rolunu oynaması ölkəni Aİ üçün cəlbedici edən faktorlardır. Azərbaycanla Aİ arasında 1996-cı ildə imzalanmış tərəfdaşlıq və əməkdaşlıq sazişi siyasi dialoq, ticarət, sərmayə, qanunvericilik, elm və mədəniyyət sahəsində əməkdaşlığı əhatə edib.

Göründüyü kimi, "Şərq-Qərb" və "Şimal-Cənub" beynəlxalq nəqliyyat yollarının coğrafi kəsişməsində yerləşən, bu istiqamətdə müxtəlif qlobal layihələr reallaşdıran, eləcə də mühüm təşəbbüslərlə çıxış edən Azərbaycanın reallaşdırdığı layihələr, logistika infrastrukturu ölkəmizi güclü tərəfdaşa çevirib.

Ötən ilin iyul ayının 18-də Azərbaycan ilə Avropa İttifaqı arasında "Azərbaycan Respublikası ilə Avropa Komissiyası tərəfindən təmsil olunan Avropa İttifaqı arasında enerji sahəsində Strateji Tərəfdaşlığa dair Anlaşma Memorandumu"nun imzalanması da tərəflər arasındakı münasibətlərin daha da möhkəmlənməsini şərtləndirdi. Sənəd Aİ ilə Azərbaycan arasında enerji tərəfdaşlığını gücləndirməklə yanaşı, ölkəmizdən Avropa İttifaqına qaz təchizatını 2 dəfə artırmağı nəzərdə tutur.

Məhz həmin sazişin imzalanması mərasimində Avropa Komissiyasının Prezidenti Ursula Fon der Lyayen Azərbaycanı Avropa üçün enerji sektorunda etibarlı tərəfdaş adlandırıb.

Avropa İttifaqının enerji məsələləri üzrə komissarı Kadri Simson isə Azərbaycanı ümumavropa qaz təchizatçısı adlandırıb. Bu ilin fevral ayının 3-də Bakıda "Cənub Qaz Dəhlizi" Məşvərət Şurası çərçivəsində keçirilən nazirlərin 9-cu və Yaşıl Enerji Məşvərət Şurası çərçivəsində nazirlərin 1-ci iclaslarında çıxış edən Kadri Simson vurğulayıb ki, Ai və Azərbaycan arasında uzunmüddətli dayanıqlı enerji tərəfdaşlığının əsası qoyulub. Bu tərəfdaşlıq bərpaolunan enerjiyə və enerji sistemlərimizin daha sıx bir-birinə bağlı olmasına söykənir: "Avropa İttifaqı və Azərbaycan artıq çox yaxşı əməkdaşlıq edirlər. Enerji sahəsində strateji tərəfdaşlığa dair bizim yeni anlaşma memorandumumuz "Cənub qaz dəhlizi"nin rolunu həm Avropa İttifaqı, həm Azərbaycan üçün gücləndirdi və onun genişlənməsinin dəstəklənməsi məqsədilə ümumi qətiyyətimizi nümayiş etdirdi".

Bu gün Azərbaycan bir çox Avropa ölkəsini neft, neft məhsulları, neft-kimya məhsulları ilə təchiz edir. "Cənub qaz dəhlizi" ilə 2021-ci ildə Avropaya 8,2 milyard kubmetr qaz nəql edilib. 2022-ci ildə bu göstərici 9,3 milyard kubmetr olub. Bu il ixrac olunan qazın həcminin 12 milyard kubmetrə çatdırılması proqnozlaşdırılır. Anlaşmaya görə, bu həcm 20 milyard kubmetrə çatdırılacaq. Növbəti illərdə isə Azərbaycan bu həcmi artırmaq niyyətindədir.

Məhz bu potensialı nəzərə alaraq Avropa ölkələri Azərbaycanla əməkdaşlığa üstünlük verir. Son olaraq Sofiyada Bolqarıstan, Rumıniya, Macarıstan, Slovakiyanın ötürücü sistem operatorları və SOCAR arasında imzalanan anlaşma memorandumu da bu ölkələr arasında əməkdaşlığın gücləndirilməsində atılan növbəti addım kimi dəyərləndirilir. Onu da əlavə edək ki, "Cənub qaz dəhlizi" reallaşan zaman Azərbaycan mavi qazının 6 ölkəyə çıxarılması nəzərdə tutulurdusa, indi ölkəmiz Avropada ən azı 10 ölkəyə enerji nəql edəcək. Ölkələrin sayı isə növbəti illərdə daha da arta bilər. Çünki enerji təhlükəsizliyini təmin etmək üçün, etibarlı tərəfdaş qismində Azərbaycana müraciət edən dövlətlərin sayı gündən-günə artmaqdadır.

Azərbaycan həmçinin 2009-cu ildən bəri Avropa İttifaqı ilə Şərq Tərəfdaşlığı proqramı çərçivəsində ikitərəfli və çoxtərəfli formatda əməkdaşlıq edir. Avropa İttifaqı ilə ikitərəfli əməkdaşlıq xəttinin prioritet olaraq qalmasına baxmayaraq, Şərq Tərəfdaşlığının çoxtərəfli platforması Azərbaycana birgə maraq doğuran məsələlər üzrə fikir mübadiləsi aparmağa, regional siyasət kontekstində milli maraqlarını yürütməyə, bunun üçün müxtəlif təşəbbüslər irəli sürməyə imkan yaratmaqla, Avropa İttifaqı ilə ikitərəfli əməkdaşlıq gündəliyinə tamamlayıcı dəstək rolunu oynayır. Avropa İttifaqı Azərbaycanın ən böyük ticarət, o cümlədən ən böyük ixrac tərəfdaşıdır. İdxal tərəfdaşları sırasında Avropa İttifaqı 2-ci yerdə dayanır.

İyunun 6-da xarici işlər naziri Ceyhun Bayramov ATƏT-in Daimi Şurasının xüsusi iclasında çıxışı zamanı da Azərbaycanla-Aİ münasibətlərinin inkişaf perspektivlərini dəyərləndirib. Aİ-nin ATƏT-dəki nümayəndəliyi isə Ceyhun Bayramovun çıxışına dair bəyanat yayaraq qeyd edib ki, Azərbaycan Avropa İttifaqı üçün vacib tərəfdaşdır. Aİ xüsusilə enerji, islahatlar, ticarət və investisiyalar sahəsində uğurlu əməkdaşlığı davam etdirmək və gücləndirməkdə maraqlıdır. Aİ-nin İqtisadi və İnvestisiya Planında əlaqələndirmə və enerji əsas elementlərdir. Bu plan Azərbaycana

2 milyard avroyadək dövlət və özəl sərmayələrin cəlb olunmasını hədəfləyir. Sənəddə həmçinin Aİ-Azərbaycan arasında yeni hərtərəfli saziş üzrə danışıqların davam etdirildiyi və təşkilatın bu danışıqları tezliklə yekunlaşdırmaq məqsədinə sadiq qaldığı vurğulanır.

Aİ həmçinin Azərbaycanın məhkəmə sisteminin gücləndirilməsi, korrupsiyaya qarşı mübarizənin effektiv mexanizmlərinin yaradılması və beynəlxalq standartlara uyğun olaraq şəffaflığı təmin etmək üçün dövlət idarəçiliyinin modernləşdirilməsi istiqamətində addımlar atmaq öhdəliyini təqdir edir. Aİ Azərbaycanın islahatlarda əsas tərəfdaşıdır və bu islahatların aparılmasında Azərbaycana dəstək verməyə hazırdır. Proseslər göstərir ki, Prezident İlham Əliyevin söylədiyi kimi, etibarlı dost və tərəfdaş olan Azərbaycan və Avropa İttifaqı arasında qarşılıqlı etimad yüksək səviyyədədir və aparılan danışıqlar, imzalanan sənədlər yalnız hər iki tərəfə uğur vəd edir.

Rəşad BAXŞƏLİYEV

Azərbaycan.- 2023.-9 iyun.- S.1; 3.