Xeyirxahlıq və mərhəmət bayramı

Qurban bayramı xeyirxahlığın, bərabərliyin, fədakarlığın simvolu sayılır. Əsrlər boyudur ki, bu bayram Azərbaycanda yüksək əhvali-ruhiyyə və böyük təntənə ilə qeyd edilir. Qurban bayramı İslam aləmində ən müqəddəs bayramlardan biridir. Hər il hicri təqvimi ilə zilhiccə ayının 10-cu günündən başlayır və üç gün davam edir.

Azərbaycan müstəqilliyini bərpa etdikdən sonra Milli Məclisin 1992-ci il 27 oktyabr tarixli "Azərbaycan Respublikasının bayramları haqqında" qanununa əsasən, Qurban bayramı ölkəmizdə dövlət səviyyəsində keçirilir. Bu bayram mərhəmət duyğularının təcəssümü olmaqla yanaşı, həm də bərabərlik, dözümlülük ovqatını gücləndirir.

Yaradana qəlbən sadiqliyin hekayəsi

Haqqında müqəddəs kitabda - Qurani-Kərimdə də bəhs olunan bu bayramın tarixi ömrünü Yaradana xidmətə həsr etdiyi üçün "Allahın dostu" ləqəbini qazanmış Həzrət İbrahim peyğəmbərlə bağlıdır. Övladı olmayan İbrahim peyğəmbər uzun illər dua edir. Ahıl yaşında arzusuna çatır. Allah ona bir oğul nəsib edir. İbrahim peyğəmbər oğlu İsmayılı anası Həcərlə birlikdə Məkkə yaxınlığında yerləşdirir. Bir gün İbrahim peyğəmbər yuxusunda Allahın ondan yeniyetmə yaşına çatmış oğlu İsmayılı qurban kəsməyini buyurduğunu görür. Bu yuxu peyğəmbəri qüssələndirir. Yaşlı ataya sevimli övladını itirmək fikri ağır təsir edir. Odur ki, yuxuda gördüklərinə əməl etmir. Ancaq eyni yuxunu təkrar-təkrar görür. Dərk edir ki, Yaradanın əmri yerinə yetirilməlidir. Bundan sonra tərəddüdünə son qoyur. Oğlunu qurban kəsmək üçün Məkkə yaxınlığındakı Mina dağına aparır. İsmayıl qurban veriləcəyini biləndə etiraz etmir. O da atası kimi bunu Allahın buyruğu kimi qəbul edərək razılaşır. Yolboyu üç dəfə şeytan İbrahimi fikrindən daşındırmağa, yeniyetmə oğlunu qurban verməməyə çağırır. Amma o, şeytana aldanmır. Allaha qəlbən yaxın və sadiq olduğunu göstərir.

Mina dağında oğlunu qurban kəsmək istəyən İbrahimin bıçağı kəsmir. Elə bu vaxt vəhy mələyi Cəbrayıl nazil olur. O, Həzrət İbrahimə Yaradanın sınağından üzüağ çıxdığını, oğlunu deyil, Allahın göndərdiyi qoçu qurban kəsməsini buyurur: "Ey İbrahim! Artıq sən röyanın düzgünlüyünü (Allah tərəfindən olduğunu) təsdiq etdin. Sənə yuxuda nə əmr olunmuşdursa, onu yerinə yetirdin. Yaradan sənə lütf edərək oğlunun yerinə bir qoç kəsməyi buyurur. Biz yaxşı iş görənləri belə mükafatlandırırıq".

Qurban bayramının yaranması tarixi barədə qeyd etdiklərimiz, Həzrət İbrahimin hekayəsi Allaha qəlbən bağlılığın, onun əmrinə tərəddüdsüz itaətin, sədaqətin nümunəsidir. Bu həm də insanın qurban verilməsinin qadağan olunduğunu təsdiq edir.

Sosial yardımlaşma, xeyirxahlıq…

Azərbaycanda da yüzillərdir ki, qeyd olunan bu müqəddəs bayramın mahiyyətində sosial yardımlaşma, xeyirxahlıq duyğuları var. Belə ki, bayram günü kəsilən qurban paylaşılmalıdır. Qurban kəsilməsi mərasiminin bir əhəmiyyəti də ondan ibarətdir ki, kasıblara, ehtiyacı olanlara bu ətdən verilməlidir ki, onlar da doyunca yeyə bilsinlər. Yəni bununla maddi cəhətdən imkanlı olanlar, heç olmasa, bir günlük də olsa, kasıbların ehtiyacını ödəməlidirlər. Həzrət Məhəmməd Peyğəmbər (s.v.s) bir hədisdə buyurub: "Allah qurbanlıq gününü bayram kimi qərarlaşdırdı ki, kasıblar da həmin gün ət xörəyi yeyə bilsinlər. Ona görə siz də kasıblara qurban payı verin".

Qurbanı fərdi və ya müştərək qaydada kəsmək mümkündür. Daha yaxşı olar ki, xırdabuynuzlu heyvan fərdi qaydada, iribuynuzlu heyvan isə müştərək qaydada kəsilsin. Ancaq hər heyvan qurban kəsilməsi üçün seçilə bilməz. Belə ki, xəstə, axtalanmış, buynuzu qırılmış və ya hər hansı bədən üzvündə eybi olan heyvanı qurban kəsmək olmaz. Yaşlı heyvanı da qurban kəsmək İslamda düzgün hesab edilmir. Bir sözlə, qurbanlıq heyvan sağlam və nöqsansız olmalıdır.

Ölkəmizdə hər il Qurban bayramı günlərində heyvan kəsimi və satışının rahat həyata keçirilməsi məqsədilə qurbanlıq heyvanların satışı və kəsimi xidmətləri təşkil edilir. Heyvanların kəsimi və satışı aidiyyəti dövlət orqanlarının müəyyən etdiyi yerlərdə həyata keçirilməli olduğu diqqətə çatdırılır. Sanitariya-gigiyena tələblərinə uyğun olmayan küçə, yol kənarı, məhəllə və digər ictimai yerlərdə kəsimlərin aparılması qadağan edilir. Qeyd edək ki, baytarlıq şəhadətnaməsi olmadan iri və xırdabuynuzlu heyvanların daşınması da yolverilməz hesab olunur.

Qurban bayramı həm də müsəlmanların birlik, həmrəylik və qardaşlıq duyğularını ifadə edir. İnsanlar bir-biriləri ilə bayramlaşır, sevinclərini bölüşürlər. Qurban bayramında qohumlara, yaxınlara qonaq gedir, küsülülər barışır, kimsəsizlərə baş çəkirlər.

Zöhrə FƏRƏCOVA,

Azərbaycan.-2023.- 26 iyun.- S.14.