Dünyanın
səkkizinci möcüzəsi...
Xəzərdə
Neft Daşlarının 74 yaşı
tamam olur
74 yaşı tamam
olan Neft Daşları özünün
daimi adını almazdan əvvəl "Qara daşlar", "Yeddi gəmi adası" kimi tanınıb. Sonralar bu bənzərsiz məkanı obrazlı şəkildə "Möcüzələr
adası", "Dünyanın
səkkizinci möcüzəsi",
"Əfsanəvi şəhər"
də adlandırıblar.
Xəzərin qoynunda,
polad dirəklər üstündə məskən
salan Neft Daşları, əslində,
analoqu olmayan mədən-şəhərdir.
Neft Daşları
elə bir yerdir ki, onun
haqqında sözlə
təsəvvür yaratmaq
çətindir. Bu möcüzələr şəhəri
haqqında neçə
filmə baxsan, nə qədər məlumat əldə etsən də, hansı mənzərələrə
malik olduğunu və necə əhəmiyyət daşıdığını
yalnız onu görəndən sonra bilirsən. Ümummilli Lider Heydər Əliyev burada dəfələrlə olmuş,
estakada və meydançaları gəzmiş,
dənizin qoynunda hünər göstərən
neftçilərlə görüşmüş,
bir sözlə, Neft Daşlarını sevmişdi. Buraya səfər edəndən
sonra Neft Daşları haqqında həqiqəti özünün
dahiyanə fikri ilə ifadə etmişdi: "Neft Daşlarında işləyən
hər bir kəs ən böyük hörmətə
layiq bir insandır. Orada işləməyən, oranı
görməyən, oranı
ziyarət etməyən
insan bunu təsəvvür edə bilməz".
"Neft
Daşları", ilk
növbədə, karbohidrogenlərlə
zəngin dəniz yatağıdır. Bu yataq Xəzər dənizinin akvatoriyasında,
Abşeron neftli-qazlı
rayonunda, Bakı şəhərindən 110, Pirallahı
adasından 50 kilometrlik
məsafədə yerləşir.
Yataq "Neft Daşları" NQÇİ (Neft və Qazçıxarma
İdarəsi) tərəfindən
istismar olunur. Burada ilk neft quyusu 1949-cu il noyabrın
7-də fontan vurub.
1951-ci ildən "Neft Daşları"nın,
1963-cü ildən isə
"Palçıq Pilpiləsi"nin
sənaye əhəmiyyətli
işlənməsinə başlanıb.
Həmin vaxtdan indiyədək bu yataqlardan fasiləsiz olaraq neft və
qaz çıxarılır.
Bu, Xəzərin fırtınalı
qoynunda ekstremal şəraitdə işləyən
Azərbaycan neftçisinin
fədakar əməyinin,
ona hərtərəfli
qayğısını getdikcə
artıran Azərbaycan
dövlətinin dəstəyinin
nəticəsidir.
"Neft Daşları"nın ərazisini
sulardan baş qaldıran çıxıntıların
- qara daşların yaxınlığında müşahidə
ediblər. Odur ki, ilk adı
"Qara daşlar" olub.
Bu yatağın kəşfi,
işlənməsi, sonra
da burada - dənizin açıq qoynunda oxşarı olmayan bir şəhərin salınması Azərbaycanın
geoloqlarının, neft
mütəxəssislərinin, sənaye tikintisi ilə məşğul olan inşaatçılarının
və əlbəttə,
fədakar dəniz neftçilərinin qəhrəmanlığı
sayəsində mümkün
olub. Əslində, dəniz neftçisi adlanan bir peşə
də elə bu möcüzələr adasında yaranaraq formalaşıb.
Dəniz neftçilərinin
23 nəfərdən ibarət
ilk dəstəsi 1948-ci ildə
birinci quyunun kəşfiyyatına başladı.
Böyük neft təşkilatçısı Sabit Orucovun, geoloq Ağaqurban Əliyevin və qazma sahəsində
zəngin təcrübəyə
malik mühəndis Yusif Səfərovun
təklifi ilə əlavə xərclərə
yol verməmək və işçi qüvvəsinə qənaət
etmək üçün
Bakı gəmi təmiri zavodlarından istifadədən silinmiş
yeddi iritonnajlı gəmi gətirilərək
"Qara daşlar"ın yanında basdırıldı.
Süni buxta yaradıldı. Bu dəfə
isə məkanı
"Yeddi gəmi adası" adlandırmağa
başladılar. Qəhrəmanlıq
mücəssəməsi olan
əfsanəvi "Yeddi
gəmi adası" Xəzərin fatehlərini
fırtınalardan qoruyan
sığınacağa və
dənizin dərin qatlarına nüfuz etmək üçün istinad nöqtəsinə çevrildi... Usta Mixail Kaveroçkinin başçılıq
etdiyi qazmaçılar
briqadasının 1 nömrəli
quyudan götürdüyü
nümunə 100 tona yaxın ilk neft fontanının yaxınlaşmasından
xəbər verirdi. Beləcə, 74 il əvvəl
noyabrın 7-də quyu
fontan vurdu. Bu, dünya dəniz nefti erasının başlanması demək idi.
Sonrakı dövrdə
Xəzərdə tikinti
işləri geniş
vüsət aldı.
1951-ci ildən estakada
və meydançaların
tikintisinə, hidrotexniki
qurğuların, kommunikasiya
xətlərinin, istehsal
və yaşayış
təyinatlı obyektlərin
inşasına başlandı.
Bu isə dünyada analoqu olmayan Neft
Daşları adlı şəhərin
qurulmasının başlanğıcı
idi. Polad dirəklər üstündə
qurulan, o vaxt da, elə indinin özündə də heç yerdə bənzəri olmayan, dünyanı heyrətə
gətirən bir şəhərin...
Neft Daşlarını möcüzə
adlandırsalar, əfsanəyə
bənzətsələr də,
o, əsl həqiqətdir,
işləyən, yaşayan,
qurub-yaradan şəhərdir.
Lakin elə bir şəhərdir ki, burada
məktəblər, uşaq
bağçaları, insanların
ailəliklə yaşadığı
mənzillər, evlər
yoxdur. Beş və doqquz mərtəbəli yataqxanalar,
yeməkxanalar, vertolyot
meydançası, tibbi-sanitar
hissə, mağazalar
var. Bu şəhərdə yalnız neftçilər
yaşayır, həm
də təkcə əmək növbələri
günlərində. Neftçilər
dedikdə təkcə
dənizin dərin qatlarından "qara qızıl"ı çıxaranlar
deyil, böyük neftçi "ailə"sinin
bütün üzvləri
- geoloqlar, kəşfiyyatçılar,
qazmaçılar, inşaatçılar,
rabitəçilər, energetiklər,
nəqliyyatçılar və
xidmət sahələrində
çalışanlar nəzərdə
tutulur. Onlar "Neft
Daşları" Neft və Qazçıxarma İdarəsinin,
eləcə də neçə-neçə digər
müəssisə və
təşkilatın nümayəndələridirlər.
Növbələşərək işləyirlər - bir həftə
dənizdə, növbəti həftə quruda, ev-eşiklərində
olurlar.
Neft
Daşları, yaşı artsa da, "qocalmır". Son illər
ərzində "Neft Daşları" və
"Palçıq Pilpiləsi" yataqlarında onlarca
stasionar dəniz özülü, geniş sahəsi olan
estakadayanı meydançalar, estakadalar inşa edilib.
Bütün qurğuların saz vəziyyətdə olması
daim diqqət mərkəzindədir. Odur ki, mütəmadi
olaraq yataqların ərazisində cari təmir işləri də
həyata keçirilir.
Yamyaşıl
parkları, gül-çiçəyi, ikimərtəbəli
"Çay evi", idman zalı bu şəhərin
başqa bir möcüzəsidir. Çünki bunların
hamısı açıq dənizin qoynunda, polad
meydançaların üstündədir.
Ulu Öndər
Heydər Əliyev Neft Daşlarını "XX əsrdən
XXI əsrə atılan körpü" ,
"Azərbaycan neftçilərinin qəhrəmanlıq abidəsi"adlandırıb.
Prezident İlham Əliyev dəfələrlə qəhrəmanlıq
salnaməsi davam edən bu qeyri-adi şəhərdə olub,
onun fədakar "sakinləri" - Xəzərin sərt
fırtınalarına sinə gərən neftçilərlə
görüşüb. Dövlətimizin
başçısının "Neft Daşları hələ
uzun illər Azərbaycana çox ləyaqətlə xidmət
edəcəkdir" sözlərinin isə şərhə
ehtiyacı yoxdur.
Flora SADIQLI,
Azərbaycan.-2023.- 2 noyabr,
№ 240. - S.9.