Azərbaycan haqq-ədaləti təmin etdi

Baxmayaraq ki, bəzi Qərb dövlətləri buna cidd-cəhdlə mane olmaq istəyirdi

Tarixdə mühüm əhəmiyyət daşıyan hadisələrin müstəsnalığı həm də ondadır ki, aradan zaman keçdikcə onların mahiyyətini, böyüklüyünü, daşıdığı mənanı daha aydın şəkildə dərk edə bilirsən. Bu da təbiidir.

Çünki həmin hadisələr bir tərəfdən daha sonrakı proseslərə də təsir göstərir, yeni reallıqlar yaradır və bu reallıqları bütöv bir mənzərə kimi görmək olur. Digər tərəfdən isə böyük hadisələrin tarixi mahiyyətinin hərtərəfli təhlili üçün yetərincə zamanın yaranır. Bilavasitə içində olduğun, hansısa epizodlarında iştirak etdiyin olayların doğurduğu hiss-həyəcan, emosiyalar yerini daha çox analitik düşüncəyə verir. Beləliklə, bir vaxtlar baş verənlərə indi tarix kimi yanaşa bilirsən.

Bu baxımdan, 8 Noyabr Zəfər Günü böyük əlamətdarlıq daşıdığı üçün artıq öz tarixi qiymətini alıb. Hərbi əməliyyatların hələ davam etdiyi 2020-ci ilin 8 noyabr günü, bu tarix qeyrət qalamız olan Şuşanın işğaldan azad olunduğu, Şuşa həsrətimizin bitdiyi gün idi. Onda çoxlarımızda belə bir düşüncə vardı ki, proseslərin həminki mərhələsi üçün əsas hədəf Şuşadır. Hələ o günə bir müddət qalmış Ali Baş Komandan İlham Əliyev xarici media qurumlarından birinə "Şuşasız bizim işimiz yarımçıq qalar", - deyə bəyan etmişdi. Şuşanın azad olunmasından sonra Ermənistan faktiki kapitulyasiya aktını imzalamaq məcburiyyətində qaldı. Hərbi əməliyyatlar dayandı. Beləliklə, Şuşanın azad olunduğu gün Zəfər Günümüz kimi tarixə düşdü və ictimaiyyətin istəklərinə uyğun şəkildə tariximizdə bu statusla da rəsmiləşdi. 2023-cü ildə aparılmış 23 saatlıq antiterror əməliyyatı nəticəsində Qarabağdakı separatçı yuvasının dağıdılmasından, Xankəndidə və başqa əzəli-əbədi yurdlarımızda dövlət bayrağımızın ucaldılmasından sonra isə Zəfər Günü Azərbaycanın dövlət müstəqilliyinin, suverenliyinin, gücünün və qüdrətinin rəmzi kimi daha bir möhtəşəm tarixi dəyər qazandı.

Xalq olaraq biz XX əsrin əvvəlində zor gücünə əlimizdən alınmış istiqlalımızın bərpası uğrunda mübarizəyə ötən əsrin 80-ci illərinin sonlarında Qarabağ münaqişəsi mühitində başlamışdıq. İstiqlalımızın bərpası da, müstəqilliyimizin ilk onillikləri də bu münaqişə mühitində keçmişdi. Bu yolda hər nə qədər böyük nailiyyətlər qazansaq belə, yenə də həyatımızda böyük bir natamamlıq vardı. Çünki Azərbaycanın ərazi bütövlüyü tam deyildi. Təcavüzkar qonşumuz respublikamızın təxminən 20 faizini işğal altında saxlayırdı. Dünya ictimaiyyəti buna göz yumur, Azərbaycanın beynəlxalq hüquqla təsbit edilmiş qanuni haqlarına, BMT kimi ali bir qurumun işğalçı Ermənistan ordusunun torpaqlarımızdan çıxması haqqında qətnamələrinə məhəl qoyulmurdu. Ərazi bütövlüyümüzün natamamlığı, ölkə və cəmiyyət həyatının başqa sahələrində də problemlər yaradırdı. Azərbaycan dövləti gələcəklə bağlı qarşıya aydın strateji hədəflər qoymuşdu. Bu hədəflərə doğru ardıcıl addımlar atılır, bir-birini tamamlayan mühüm nəticələr əldə olunurdu. Amma gələcəklə bağlı qeyri-müəyyənlik də vardı. Hər birimiz fərqində idik ki, torpaqlarımızın işğaldan azad edilməsi üçün nə vaxtsa hərb yoluna əl atıla bilər. Azərbaycan dövləti məsələnin hər iki tərəfdən insan itkilərinə yol vermədən həlli üçün sülh danışıqlarını illərlə davam etdirdi, məsələnin müharibəsiz həllinə gətirə biləcək bütün imkanları dəyərləndirdi. Ermənistan isə Azərbaycanın onillər boyu sadiq qaldığı sülh danışıqlarından qaçdıqca, işğalçı mövqeyində qaldıqca, öz davranışları ilə danışıqları mənasızlaşdırdıqca artıq hərbdən başqa yolun qalmadığı görünürdü. Müstəqillik yolumuzun yeni bir mərhələsinə daxil olmaq, gələcəyə doğru daha əmin addımlarla irəliləmək üçün bu məsələnin birdəfəlik tamamlanması, münaqişə səhifəsinin bağlanması lazım idi. Müzəffər Ali Baş Komandan İlham Əliyev problemi şanlı ordumuzun gücü ilə həll etdi. Azərbaycan dövləti düşməni torpaqlarımızdan qovub BMT qətnamələrinin icrasına nail oldu. 2020-ci ilin 10 noyabrında imzalanmış üçtərəfli Bəyanat Ermənistanın faktiki kapitulyasiya aktı oldu. Beləliklə, Azərbaycan torpaqlarının 30 illik işğalına son qoyuldu.

Hər addımın öz vaxtı, vədəsi var

Həmin vaxtlar bəzi dövlətlərdə proseslərin sonrakı gedişi ilə bağlı müəyyən tərəddüdlər vardı. Düşünürdülər ki, Azərbaycan 2020-ci ilin 10 noyabrında üçtərəfli Bəyanatla təsbit edilmiş status-kvonu dəyişməyə cürət etməyəcək. Şuşanın azad edilməsi maksimum nəticə olacaq. Bu mövqe beynəlxalq aləmdəki erməni təəssübkeşliyi, ermənilər yaşayan Azərbaycan ərazilərində gələcəkdə hər hansı əməliyyatlar keçirməyə və bu ərazilər üzərində Azərbaycanın nəzarətinin bərpasına imkan verməyəcəyi barədə proqnozlarla izah edilirdi. Əslində, bu proqnozlar əsassız da deyildi. Proseslərin o dövrdəki gedişində əsasən ABŞ və Qərb ölkələrinin tutduğu mövqeyi hər kəs müşahidə edir, verilən bəyanatları izləyirdi. Bütün bunlar da gələcək barədə belə bədgüman proqnozlar üçün ciddi əsaslara çevrilirdi.

Bir çoxları isə Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası arzusunun, bu günü tez görmək istəyinin diktəsi ilə proseslərin çox sürətlə baş verməsinə can atırdılar. Azərbaycan Prezidentinin verdiyi qərarlar, həyata keçirdiyi siyasətin ardıcıllıqla bir-birini tamamlaması və bütün bunların möhtəşəm nəticələri isə göstərdi ki, tarixdə hər bir addımın öz yeri, vaxtı-vədəsi var.

2022-ci ilin sonu 2023-cu ilin əvvəllərində Azərbaycanın hüquq müdafiə təşkilatları Ermənistanın ölkəmizdə ətraf mühitə qarşı yaratdığı təhdidlərlə bağlı Laçın yolu üzərində etiraz aksiyasına başlayanda, müharibədən sonrakı dövrdə həmin ərazilərdə qalan Ermənistan Silahlı Qüvvələrinin qalıqlarının ardıcıl təxribatlarına Azərbaycan Ordusu tərəfindən cavab tədbirləri aparılanda bəzi region ölkələri və Qərb dairələrinin məsələnin mahiyyətinə varmadan, heç bir araşdırma aparmadan verdikləri bəyanatlar isə dövlətimizə qarşı təzyiq cəhdindən başqa bir şey deyildi. Əslində, bu reallıqlar 30 il ərzində guya münaqişənin həllinə dəstək verirmiş kimi görünən xarici dairələrin iç üzünü bir daha göstərirdi. Yenə də aydın olurdu ki, ABŞ, Avropa İttifaqı, Fransa və başqa dövlətlər 30 illik işğal dövründə münaqişənin tam bitməsində, regionda təhlükəsizlik, sabitlik və inkişaf mühitinin başlanmasında maraqlı olmayıblar. Onlara məsələnin qeyri-müəyyənliyi daha çox sərf edib. Azərbaycanın 44 günlük müharibədəki Zəfərindən sonra məsələnin müəyyən hissəsinin qeyri-müəyyənlik içində qalması onların marağında olub.

ATƏT-in həyatını çoxdan başa vurmuş Minsk qrupunun reanimasiyasına uğursuz cəhdlər, yenidən uzun-uzadı danışıqlar prosesinə start verilməsi, müxtəlif üsullarla Azərbaycana göstərilən təzyiqlər buna dəlalət edirdi. Bəlli ki, bu da təsadüfi deyildi. Vəziyyətin belə qalmasında maraqlı olanlar ənənəvi "parçala və hökm sür" prinsipini qoruyaraq regionda öz oyunlarını oynamağa can atırdılar. Belə bir yanaşma onlara bir çox cəhətlərinə görə mühüm geosiyasi əhəmiyyət kəsb edən Azərbaycana qarşı real təsir və təzyiq mexanizmlərini saxlamağa imkan yaradırdı. Ona görə də bütün bu prosesin məntiqi ondan ibarət olmuşdur ki, Qərb ermənilərin Azərbaycanda yaşaya bilməyəcəyi və buna görə də ayrılmasının zəruriliyini ehtiva edən hüquqi proseduru işə sala bilsin.

Eyni zamanda o da hiss olunurdu ki, Qərb dairələri təkcə sözçülüklə məşğul olmurlar. Onlar öz niyyətlərini praktik şəkildə də həyata keçirərək istədiklərinə nail olmaqdan ötrü arsenallarındakı bir çox ənənəvi vasitələrdən istifadə edirdilər. Azərbaycan dövlətinə, şəxsən Prezident İlham Əliyevə qarşı yönələn təzyiqlər, BMT, Avropa Parlamenti, Avropa Şurası kimi beynəlxalq mexanizmlərin basqı potensialından yararlanmaq cəhdləri, ölkəmizə qarşı sanksiyaların tətbiq ediləcəyi ilə bağlı hərbə-zorbalar buna dəlalət edirdi. Onlara elə gəlirdi ki, bütün bunlarla Azərbaycan Prezidentini tutduğu qətiyyətli mövqeyindən çəkindirmək, dövlət rəhbərimizin planlarını pozmaq, Azərbaycanın öz ərazisi üzərində tam suverenliyini bərpa etməsini əngəlləmək, ölkəmizi 2020-ci ilin noyabrında əldə edilmiş nəticələrlə kifayətlənməyə məcbur etmək mümkündür.

Amma onlar unudurdular ki, Azərbaycan Prezidentinin qətiyyəti, iradəsi, uzaqgörənliyi onların fitnə-fəsadlarından qat-qat güclüdür. Onun da fərqində deyildilər ki, dövlətimizin başçısı İlham Əliyev bu gücü hər hansı dairələrdən deyil, böyük bir xalqın yekdil dəstəyindən, Azərbaycanın milli maraqları naminə hər cür fədakarlığı göz qırpmadan hazır olan milyonlarla həmvətənimizin mənəvi enerjisindən alır. Müxtəlif vasitələrlə Azərbaycana, dövlət rəhbərimizə təzyiq göstərib onu mövqeyindən çəkindirməyə çalışanlar düşünmürdülər ki, verdiyi bütün sözləri tutan, başladığı işi heç zaman yarımçıq qoymayan, eyni zamanda hər bir addımın, qərarın vaxtını, vədəsini də dəqiqliklə bilən Azərbaycan Prezidenti ölkəmizin ərazi bütövlüyünün, suverenliyinin Vətən müharibəsindən sonra da natamam qalmasına heç zaman imkan verməyəcək. Suverenlik və ərazi bütövlüyü anlayışları Vətən müharibəsinin nəticələri ilə məhdudlaşmayacaq. Beləliklə, 8 noyabr zəfərimiz, qələbədən sonrakı 3 il ərzində həyata keçirilən ardıcıl siyasət və görülən bütün işlər ümumi bir prosesin davamı olaraq 2023-cü il sentyabrın 20-də öz məntiqi sonluğuna çatdı. Müzəffər Ali Baş Komandan, Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyev bütün basqı və təhdidlərə rəğmən böyük uzaqgörənliklə, praqmatik şəkildə, barışmaz prinsipiallıq və qəti iradə nümayiş etdirərək Xankəndidə Azərbaycanın dövlət bayrağını ucaltdı. "Bu gün burada qaldırdığım bayraq burada əbədi dalğalanacaq və biz burada əbədi yaşayacağıq". Prezident İlham Əliyevin əzəli-əbədi yurdumuzda bayrağımızı qaldırdığı gün səsləndirdiyi bu kəlmələr Azərbaycanın həm indiki, həm gələcək nəsilləri üçün müqəddəs bir anddır. Azərbaycan xalqı bundan sonra heç bir zaman bədnam qonşularımızın müxtəlif separatizm və işğal cəhdləri ilə başımıza yeni müsibətlər açmasına imkan verməyəcək. Ümummilli Lider Heydər Əliyevin ötən əsrin 80-ci illərinin sonlarında hakimiyyət rəhbərliyindən uzaqlaşdırılmasını, proseslərə müdaxilə üçün səlahiyyətlərinin qalmamasını fürsət bilən ermənilərin mənfur planlarını işə saldıqları və Azərbaycanın ovaxtkı naşı, təsadüfi rəhbərlərinin öz səriştəsizlikləri ilə onlara bu imkanı yaratdıqları dövrün yanlışları bir daha təkrarlanmayacaq.

İşğal olunmuş torpaqlarımızı azad görmək Ulu Öndərin ən böyük arzusu idi. Çıxışlarını dinləyəndə bu münaqişənin həlli ilə bağlı itirilmiş fürsətlərdən, problemin qarşısını vaxtında almamaqdan dolayı məyusluğunu hər zaman hiss etmək olardı. Ulu Öndər hələ 1969-cu ildə Azərbaycan rəhbərliyinə gəldiyi ilk illərdən sonralara, fəaliyyətini Moskvada daha yüksək vəzifələrdə davam etdirdiyi illərə qədər zaman-zaman baş qaldıran bu iddiaların qarşısını məharətlə ala bilirdi. Erməni məkrinin, hiyləsinin geniş yayılmasına imkan vermirdi. Ortaya çıxan separatizm meyillərini ən optimal üsullarla məhdudlaşdırırdı. Eyni zamanda gələcəkdə bu cür meyillərin yayılmaması üçün lazımi tədbirlər görürdü. Amma 1988-ci ildə Heydər Əliyevin proseslərə təsir imkanları məqsədli şəkildə məhdudlaşdırılmışdı. Yaranmış vəziyyəti fürsət bilən separatçıların əl-qolu açılmışdı.

Münaqişənin insan itkilərinə yol vermədən sülh yolu ilə həlli Ulu Öndərin istəyi idi. Bununla belə müdrik dövlət adamı onun da fərqində idi ki, bu cür münaqişələr ətrafında vəziyyəti dəyişmək üçün bəzən güc tətbiqi qaçılmaz olur. Ona görə də ordu quruculuğuna xüsusi diqqət yetirirdi. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev də bu kursa hər zaman sadiq qaldı. Sülh danışıqlarını sona qədər davam etdirdi. Münaqişənin dinc yolla həlli üçün bütün imkanları nəzərdən keçirdi, qarşı tərəfə təkliflərini verdi. Hətta 44 günlük Vətən müharibəsinin ən gərgin günlərində, ordumuzun torpaqlarımızı bir-bir azad edib işğalçılardan təmizlədiyi vaxtlarda da yenə sülh variantını aktuallığında saxladı.

Azərbaycanın müstəqilliyinin daimiliyi, əbədiliyi, dönməzliyi... Bu, Ümummilli Liderin ülvi amalı idi. Ulu Öndərin gələcəyə ümidi xalqımızı bu amal ətrafında səfərbər edirdi. Bu böyük dövlət xadimi bir çox çıxışında, Qarabağın, Şərqi Zəngəzurun müxtəlif rayonlarından olan məcburi köçkünlərlə görüşlərində torpaqlarımızın gec-tez azad olunacağını, insanlarımızın doğma yurdlarına qayıdacaqlarını inamla söyləyirdi. İndi Ulu Öndərin o tarixi görüşlərin videolentlərindən ucalan qətiyyətli səsi bu inamın, bu əminliyin təntənəsi kimi eşidilir.

İnamın təntənəsi və yeni bir gələcək qarşısında

Azərbaycanın yaratdığı tarixi reallıqlar Prezident İlham Əliyevin hər zaman gələcəyə baxan, onilliklər sonranı düşünən və bütün planlarını strateji məqsədlərə uyğun quran nə qədər güclü Lider olduğunu, zəmanəmizin ən parlaq liderlərindən biri kimi adını dünya tarixinə əbədi yazdığını göstərir.

Bütün bu tarixi reallıqlar, bir neçə günün işi, bir neçə qərarın, layihənin nəticəsi deyil. Bu gün hər anı ilə qürur duyduğumuz gerçək həyatı uzun illər ərzində ölkəmizdə həyata keçirilən bir çox iqtisadi layihələr formalaşdırıb. Buna paralel olaraq siyasi arenada atılan bir çox addımlar yaradıb. Bütün bunlar illər sonra Azərbaycanda tam yeni bir reallığın ortaya çıxmasına yol açıb. Ölkəmizin hərtərəfli inkişafı və dövlət rəhbərimizin apardığı parlaq diplomatiyadan qidalanaraq, uzunmüddətli perspektivə hesablanmış çoxgedişli siyasi kombinasiyanın möhkəm təməllərinə əsaslanaraq Azərbaycanın ərazi bütövlüyü və suverenliyinin bərpası kimi mürəkkəb bir məsələnin həllinə imkan verib. Ustalıqla qurulmuş mürəkkəb sxemin hər bir detalını dövlət rəhbərimizin həssaslıqla, incəliklə, demək olar ki, zərgər dəqiqliyi ilə nəzərə alması, hər bir addımda xalqa güvənərək, xalqdan dəstək alaraq bütün dünyanı Azərbaycanın haqlı olduğuna inandırması, bu məsələdə yerbəyerdən bizə əngəl törətməyə çalışan güclərin müqavimətini sındırması və tarixi ədaləti bərpa etməsi böyük bir həqiqətdir. Bu həqiqət dövlətimizin başçısı İlham Əliyevin böyüklüyünün, uzaqgörənliyinin, mahir siyasətçi kimi misilsiz səriştəsinin qayəsini təşkil edir. Lider xüsusiyyətlərinin və keyfiyyətinin daşıyıcısı olan Prezident İlham Əliyev Vətən müharibəsindəki qələbəmizdən sonrakı 3 il ərzində tarixi əhəmiyyət kəsb edən mühüm bir prosesi reallaşdıraraq üzərinə götürdüyü tarixi missiyanı uğurla tamamladı.

2023-cü il sentyabrın 20-də cəmi 23 saat 51 dəqiqə ərzində davam edən əməliyyatla Ermənistan silahlı qüvvələri birləşmələrinin təslim olmaq məcburiyyəti qarşısında qalması, oktyabrın 15-də isə Xankəndidə Azərbaycan bayrağının ucaldılması öz tarixi əhəmiyyətinə görə 44 günlük müharibə və 8 noyabr Zəfər gününə bərabər növbəti parlaq Qələbədir. Bu baxımdan, 2023-cü il sentyabrın 20-də əldə olunan Qələbə siyasi və mənəvi əhəmiyyəti etibarilə Zəfər Gününə bərabərdir və tarixi hadisə kimi onu tamamlayır.

Bütün bu yaşananlar Ümummilli Lider Heydər Əliyevin, zəngin dövlətçilik tariximizin müxtəlif dönəmlərində xalqımızı, dövlətimizi qələbədən-qələbəyə aparmış Cavanşirin, Atabəy Eldənizin, Cahan Pəhləvanın, Şah İsmayıl Xətainin ruhlarının şad olduğu andır. Tarixi missiyanın yeni mərhələləri isə davam edir və önümüzdə açılmış yeni bir səhifədən, yeni bir başlanğıcdan, yeni bir gələcəkdən Azərbaycanın yeni inkişaf reallıqlarını yaradır.

İradə ƏLİYEVA,

Azərbaycan.-2022.- 9 noyabr, №246- S.12.