Qarabağda və Şərqi Zəngəzurda iqtisadi sıçrayış baş verəcək

Ekspert və iqtisadçı alimlərin böyük bir qismi belə qənaətə gəlir ki, Qarabağın erməni işğalından tam azad edilməsi Azərbaycan iqtisadiyyatının inkişafında mühüm rol oynayacaq. Ən maraqlı fakt odur ki, ötən 3 il ərzində işğaldan azad olunmuş torpaqlarımızı dirçəltmək üçün sərf olunan vəsaitin miqdarı 7 milyard dollara yaxın olmuşdur. Biz görülən böyük quruculuq işləri nəticəsində keçmiş məcburi köçkünlərin öz doğma yurd-yuvalarına qayıtmasının şahidiyik.

Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarında müasir dövrün tələblərinə cavab verən ən yeni texnologiyalar əsasında güclü infrastruktur qurulur. Bu ərazilərdə iqtisadi canlanmanın yaranması, innovativ texnologiyaların tətbiqi, sənaye potensialının reallaşdırılması və sahibkarlıq fəaliyyəti üçün güclü iqtisadi stimulun yaradılması davam edir. Bununla bağlı kütləvi informasiya vasitələrində iqtisadçı alimlərin çıxışlarına rast gəlmək mümkündür.

Belə araşdırmalardan biri də İqtisadi İslahatların Təhlili və Kommunikasiya Mərkəzinin (İİTKM) şöbə müdiri Təranə Salıfovaya məxsusdur. O qeyd edir ki, bütün Qarabağda bayrağımızın ucaldılması ölkə iqtisadiyyatına xüsusi töhfə verəcək. T.Salıfovaya görə, son bir ay ərzində Qarabağda baş verənlər, xüsusilə də Azərbaycan Silahlı Qüvvələrinin sentyabrın 19-20-də 23 saat ərzində keçirdiyi lokal xarakterli uğurlu antiterror tədbirləri bölgədə ölkəmizin hərbi-siyasi mövqeyini daha da möhkəmləndirməklə yanaşı, iqtisadi imkanların da vüsət almasına imkan yaratmışdır. Prezident, Ali Baş Komandan İlham Əliyevin Xankəndi, Xocalı, Xocavənd, Əsgəran və Ağdərədə, o cümlədən Sərsəng su anbarında Azərbaycan bayrağını ucaltması uzunmüddətli dövr üçün ölkəmizin iqtisadiyyatının inkişafına xüsusi töhfə verəcək: "Belə ki, adını çəkdiyimiz rayonların ölkə iqtisadiyyatına reinteqrasiyası Qarabağ iqtisadi rayonunda "yaşıl energetika", kənd təsərrüfatı, dağ-mədən sənayesi, tikinti materialları istehsalı və turizmin inkişafı, eləcə də səmərəli nəqliyyat-kommunikasiya infrastrukturunun inkişafı üçün yeni imkanlar açır".

İİTKM-nin əməkdaşı araşdırmasında qeyd edir ki, Qarabağ iqtisadi rayonunda yerləşən Sərsəng su anbarı əsasən enerji mənbəyi təyinatlı olmaqla yanaşı, həm də Bərdə, Tərtər, Ağdam, Ağcabədi, Yevlax və Goranboy rayonlarının suvarma suyu ilə təminatında xüsusi əhəmiyyətə malikdir. Təxminən 100 min hektar sahənin suvarma suyu ilə təmin edilməsi regionda kənd təsərrüfatının, xüsusilə işğaldan öncəki ənənəvi sahələrin inkişafını şərtləndirəcək.

Sərsəng su anbarı sayəsində Qarabağ regionunun enerji təhlükəsizliyi daha etibarlı şəkildə təmin olunacaq. Qeyd edilən ərazilərdə mis, molibden və sair faydalı qazıntı potensialı ölkənin dağ-mədən sənayesinin və metallurgiyanın gələcək inkişafında böyük rol oynayacaq. Həmçinin inşaat materialları üçün xammal bazasının mövcudluğu tikinti materialları istehsalına təkan verəcək.

T.Salıfova belə hesab edir ki, bu ərazilərin ölkə iqtisadiyyatına reinteqrasiyası, eyni zamanda şəhər və kənd yaşayış məntəqələri arasında qırılmış nəqliyyat əlaqələrinin bərpa olunmasına xidmət edəcək. Elektrik, su, qaz, fiber-optik və sair kommunikasiya xətləri daha səmərəli tərzdə quraşdırılacaq. Bütünlükdə avtomobil və dəmir yollarında hərəkətin bərpası regionun nəqliyyat-logistika infrastrukturunun inkişafına şərait yaradacaq. Qarabağın yol-nəqliyyat infrastrukturunun ölkənin ümumi sisteminə qoşulması, nəqliyyat-kommunikasiya xətlərinin səmərəli təşkili öz növbəsində yükdaşımaların həcminin artmasına və xərclərin azalmasına, eləcə də yüklərin daha tez və təhlükəsiz çatdırılmasına imkan verəcək.

Reinteqrasiya prosesi Qarabağ bölgəsinin keyfiyyətli və rəqabətli turizm xidmətləri potensialını da artıracaq. Turizmin inkişafı ilə yanaşı, Xankəndi Dövlət Universitetinin beynəlxalq aləmdə reytinqinin artırılması regionun sürətli inkişafını şərtləndirəcək. Bu proses ümumi məhsul buraxılışında, ixracda və məşğulluqda Qarabağ iqtisadi rayonunun payının davamlı artımını təmin edəcək.

Eyni zamanda sahibkarlar üçün Qarabağ və Şərqi Zəngəzur iqtisadi rayonlarına investisiya qoymaq üçün də tətbiq edilən imtiyazlara görə işğaldan azad edilmiş ərazinin rezidentləri 2023-cü il yanvarın 1-dən 10 il müddətində mənfəət (gəlir), əmlak, torpaq və sadələşdirilmiş vergidən azaddırlar. Əsas vergi yükünün sahibkarlar üçün belə əhəmiyyətli dərəcədə azaldılması özəl biznesin inkişafına təkan verən ciddi amildir.

İşğaldan azad edilmiş ərazilərdə enerji infrastrukturunun və layiqli həyat şəraitinin yaradılması üçün elektrik, su, qaz, istilik təchizatı və kanalizasiya xidmətlərinin qurulması istiqamətində sistemli tədbirlər həyata keçirilir. Qeyd olunan və görüləcək işlərin siyahısını davam etdirmək də olar. Müharibənin başa çatmasından çox az vaxt ötməsinə baxmayaraq, işğaldan azad olunmuş ərazilərdə genişmiqyaslı bərpa və infrastruktur quruculuğu işlərinə başlanılması Azərbaycan dövlətinin sülhə sədaqətini nümayiş etdirən başlıca amildir.

Məskunlaşacaq əhalinin məşğulluq imkanlarının genişləndirilməsi üçün məşğulluqyönümlü iqtisadi inkişaf siyasəti davam etdiriləcək, əmək bazarının tənzimlənməsi sahəsində mühüm addımlar atılacaq.

Bahadur İMANQULİYEV,

Azərbaycan.-2023.- 26 oktyabr, № 234.- S.12.