COP29 yeni aqroturizm layihələrinə yol açacaq

Turizm deyəndə gəzməli, görməli yerlərə səyahət yada düşür. Amma indiki zamanda turizm təkcə gəzmək, görmək deyil, həm də təbiətlə təmasda olmaq, onu mühafizə etməyin vacibliyini dərk etmək, lazım gələrsə bu yöndə addım atmaq, iş görmək, maariflənmək və maarifləndirmək deməkdir.

Götürək aqroturizmi. Son zamanlar Azərbaycanda bu səyahət növü aydın görünəcək dərəcədə inkişaf etməyə başlayıb. Doğrudur, digər turizm növləri ilə müqayisədə çox da geniş yayılmayıb, amma iddia etmək olar ki, aqroturizmin gələcəyi üçün bu gün Azərbaycanda münbit şərait mövcuddur. Yeri gəlmişkən məlumat üçün bildirək ki, aqroturizm dedikdə kənd turizminin bir növü kimi turistlərin kənd təsərrüfatına cəlb olunması, eləcə də kənd təsərrüfatında iştirakının təmin edilməsi başa düşülür.

Dünya təcrübəsi göstərir ki, aqroturizmi digər turizm növlərindən fərqləndirən cəhət turist üçün vacib olan bütün ehtiyatların kənddə axtarılmasıdır. Məsələn, Malayziyada aqroturizm konsepsiyası dövlət səviyyəsində kənd təsərrüfatının inkişafı, kənd təsərrüfatı parklarının yaradılması ilə bərabər həyata keçirilir. Ölkə üzrə belə parkların bir hissəsi fermer birliklərinin tabeliyində fəaliyyət göstərir. Turistlərə plantasiyalarda, cəngəlliklərlə əhatə olunmuş evlərdə, yaxud mehmanxanalarda qalmağı, milli mətbəxlə, kənd məşğuliyyəti, at minmək, qayıqda gəzmək, balıq ovu və s. təklif edilir. İtaliyada isə aqroturistlərin fermada və həyətyanı sahələrdə ayrıca otaqda, kənd mehmanxanasında, xüsusi kənd evlərində, tarixi binalarda yerləşdirilməsi təcrübəsinə üstünlük verilir. Almaniyada da aqroturizim sosial-mədəni baxımdan çox məsuliyyətli sahə sayılır. Bu ölkədə hesab edirlər ki, kəndin simasının saxlanılmasında, təbiətin, mədəniyyət və adət-ənənələrin qorunmasında, kənd iqtisadiyyatının dirçəldilməsində aqroturizm mühüm rol oynayır. Göründüyü kimi, dünyada mükəmməl və vahid aqroturizm konsepsiyası yoxdur. Amma fakt odur dünyada aqroturizm sənayesi xeyli vaxtdır ki, sürətlə inkişaf etməkdədir.

Azərbaycanda isə son zamanlara qədər turizmin bu növü o qədər də cəlbedici sayılmırdı. Amma xarici təcrübədən yararlanan turizm sektoru ölkədə kifayət qədər təbiət və təsərrüfat resurslarının olduğunu nəzərə alaraq bu sahənin də inkişafına meydan açdı. Artıq Azərbaycanda aqroturizm qeyri-neft sahəsində öz yerini tutub və yeni brend olaraq tanınır. Adından da göründüyü kimi, burada iki sahə kəsişir - kənd təsərrüfatı və turizm. Məlumdur ki, hər iki sahə Azərbaycan üçün prioritetdir. Onu da qeyd edək ki, bu sahə pandemiyadan sonra aktual oldu. Sərhədlərin bağlı olması əhalinin daxili turizmə tələbatını artırdığından regionlarda aqroturizmlə məşğul olanların sayı çoxalmağa başladı. Çoxalmağa başlayan həm də bu sahə üzrə həyata keçirilən layihələrin sayı və müxtəlifliyi oldu.

Bu günlər Kənd Təsərrüfatı Nazirliyi tərəfindən "Paşa Holdinq"in dəstəyi ilə icra olunan Aqrar Fəaliyyətli Azərbaycan Qadınları (AFAQ) və "Şəhərdən kəndə" layihələri çərçivəsində Kürdəmir rayonunda fermerlər üçün keçirilən təlim də məhz aqroturizmə xidmət edirdi. Bu, sıradan bir təlim deyil, aqroturizm çərçivəsində keçirilən gərəkli bir tədbir idi. "Aqroturizmin əsasları" mövzusunda təşkil olunan həmin təlimə rayon üzrə 46 fermer qatılmışdı. Təlim aqroturizmin növləri, xidmət sahələrinin təşkil olunması, bazar araşdırmalarının aparılması və digər mövzuları əhatə edirdi.

Kürdəmirdə bu gün aqrar sahədə fəaliyyət göstərən qadın fermerlər az deyil. Onların iqtisadi gücünün artırılması məqsədilə rayonda zaman-zaman bənzər layihələr həyata keçirilib. Həmin layihələr çərçivəsində qadın fermerlərin texniki bacarıqları artırılıb, müvafiq avadanlıqlarla təmin olunmasına dəstək verilib və s. Nəticə olaraq qadınların kənd təsərrüfatı məhsullarının istehsalı və satışı ilə bağlı praktiki məlumatlara yiyələnməsində əhəmiyyətli dərəcədə irəliləyiş qeydə alınıb, istehsal göstəriciləri yüksəlib, satış həcmlərinin artırılması təmin edilib. Bu baxımdan haqqında bəhs olunan aqroturizm tədbiri də qadın fermerlərə dəstək üçün keçirilmişdi. Tədbir çərçivəsində təsərrüfatlarına baxış keçirilən və layihənin tələblərinə cavab verən 9 qadın fermerə arıları "Varroa" gənələrindən təmizləmək üçün "Antivarroa" qurğusu verildi. Bu qurğular arı xəstəliklərinin azalmasına və fermerlərin daha çox məhsul götürməsinə kömək edir.

AFAQ layihəsi qadınların məşğulluğunun, onların informasiya, resurs və bazarlara çıxış imkanlarının, eyni zamanda qadınlar tərəfindən idarə olunan aqrar biznes subyektlərinin sayının artırılmasına və regionlarda sosial-iqtisadi rifahın yaxşılaşdırılmasına xidmət edir. Bu günədək layihə çərçivəsində 286 təsərrüfatın qiymətləndirilməsi aparılmış, 447 fermerə təlimlər keçirilmişdir. Ümumilikdə 213 qadına müvafiq avadanlıqlar verilmiş və aktivlərlə dəstək göstərilmişdir.

Ümumiyyətlə, aqroturizm xüsusilə qadınlar üçün önəmlidir. Bu turizm növü qadınlar üçün əlavə qazanc mənbəyidir. Bu zaman həm də yerli mətbəx mədəniyyəti və kulinariya ənənələri inkişaf edir, əl sənətləri, qonaq qəbuletmə ənənələri inkişaf edir. Bundan başqa, aqroturizm kəndlərin sosial-iqtisadi inkişafına təkan verir, sosial-mədəni xidmət sahələrinin inkişafına yol açır, ətraf mühitin qorunmasına diqqəti artırır, qonaqlar üçün nəzərdə tutulan turizm məhsulları və xidmətlərini şaxələndirir.

Bu gün aqroturizm "yaşıl iqtisadiyyat"a da təkan verir. "Yaşıl iqtisadiyyat" isə ekologiyanın və ətraf mühitin qorunmasında mühüm rol oynayır. Aqroturizm birbaşa ətraf mühitə bağlı olduğu üçün iqlim dəyişikliklərinin təsirlərinə məruz qala bilir. Həmin dəyişikliklərin fəsadlarını aradan qaldırmağın yollarını arayan BMT-nin İqlim Dəyişikliyi üzrə Çərçivə Konvensiyasının Tərəflər Konfransının 29-cu sessiyası (COP29) noyabrda Bakıda keçiriləcək. Tədbirin keçirildiyi ərəfədə və sonrakı günlərdə Azərbaycanın "yaşıl zona"ya çevrilməsində şübhəsiz, aqroturizm də öz sözünü deyəcək.

Züleyxa ƏLİYEVA,

Azərbaycan.-2024.- 3 mart, № 49.- S.6.