Bəşəriyyətin
yaşıl enerjiyə
keçidinə dəyərli
töhfə
M.Ş.Vazeh adına
Mərkəzi Kitabxanın
"Kitabxanaya kitab hədiyyə edirik" layihəsi çərçivəsində
UNESCO-nun eksperti, Rusiya Prezident Akademiyasının professoru
Nizami Məmmədov və AMEA-nın müxbir üzvü, professor Sevda Məmmədəliyeva müəllifləri
olduqları "Ekoloji
sivilizasiyanın astanasında:
yaşıl enerjiyə
keçid" adlı
yeni kitabı kitabxanaya hədiyyə ediblər.
Əsas mövzusu
günümüzün qlobal
ekoloji problemlərinin
araşdırılması və
həlli olan kitab ölkəmizdə keçirilmiş BMT-nin İqlim Dəyişmələri
üzrə Çərçivə
Konvensiyasının Tərəflər
Konfransının 29-cu sessiyasına
(COP29) bir töhfədir.
12 bölmədən ibarət olan kitabda müəlliflər
bəşəriyyətin ekoloji
cəhətdən təhlükəsiz
inkişafa keçid yolunda olmasından ətraflı bəhs edirlər və dövlətimizin enerji siyasətində etdiyi dəyişiklikləri yüksək
qiymətləndirirlər. Üç
dildə (Azərbaycan,
ingilis, rus) nəfis şəkildə
nəşr olunan kitab müasir dövrdə mühüm məlumatların toplandığı
qiymətli vəsait, olduqca dəyərli bir töhfədir.
Kitabda daha çox iqlim dəyişmələrinin qlobal
ekoloji və sosial-iqtisadi nəticələrinə,
bəşəriyyətin "yaşıl energetika"ya
keçidinin iqlim əsaslarına diqqət yetirilir, iqlim dəyişmələrinin idarə
olunmasının mövcud
səviyyəsi və
bu sahədə beynəlxalq razılaşmaların
rolu qiymətləndirilir,
meşələrin qorunması,
yeni yaşıllıq
sahələrinin salınması,
dünya okeanının
çirklənməsinin qarşısının
alınması kimi iqlim tənzimləmə mexanizmlərinin dəstəklənməsinin
zəruriliyindən danışılır.
Qlobal məsələyə
bu cür əsaslı yanaşma
"yaşıl energetika"ya
keçidin təbii-tarixi
bir proses olduğunu düşünməyə
geniş imkan verir.
Təbiidir ki, əhalinin və müxtəlif ehtiyacların
artması, iqtisadiyyatın
geniş inkişafı,
elmi və texniki yeniliklərin nizamsız tətbiqi insanlar üçün həyati vacib kimyəvi və bioloji parametrlərin pozulması ilə nəticələnir. Əsaslandırılmış
proqnozlara görə,
bu vəziyyətdən
ən optimal çıxış yolu ekoloji sivilizasiyanın formalaşmasına gətirib
çıxaracaq insan
fəaliyyətinin müxtəlif
sahələrində ekoloji
inqilab ola bilər. Hansı zaman olursa- olsun,
insan təbiətin çağırışlarını dinləməyə məcburdur.
Müasir dövrdə
iqlim dəyişikliyi
və qlobal istiləşmə ilə
bağlı müzakirələr
kulminasiya nöqtəsinə
çatmışdır. Geniş
müzakirələrdən də aydın olur ki, iqlim
dəyişikliyi təkcə
qlobal və kompleks problem deyil, həm də həlli bəşəriyyətin sağ
qalmasını və
sonrakı mövcudluğunu
şərtləndirən problemdir.
Uzun müddət belə davam edərsə, nəticələr
bəşəriyyət və
insanlıq üçün
fəlakətli ola bilər.
İqlim dəyişikliyinin
səbəbləri ilə
bağlı əsasən
iki fikir mövcuddur. Birinciyə görə, iqlim dəyişikliyi əsasən
vulkanik fəaliyyət,
günəş aktivliyinin
artıb-azalması və
digər təbii amillərlə bağlıdır.
İkinciyə görə,
iqlim dəyişikliyi
texnogen amillər - karbohidrogenlərin yanma həcminin artması, meşə sahəsinin və okean suyunun
azalması ilə bağlıdır.
Planetin mümkün
istiləşməsi nəticəsində
atmosferə karbon qazından əlavə, milyardlarla ton başqa birləşmələr
də atılır ki, bunlar da
Yer kürəsinin istiləşməsinə gətirib
çıxarır. "Yaşıl
enerji"nin inkişaf
etdirilməsi bu vəziyyəti kökündən
dəyişə bilər.
Çünki geosiyasi
maraqların əsasları
fərqli olur.
Azərbaycan haqlı
olaraq "yaşıl
enerji" sahəsində
lider dövlətlər
sırasında olduğunu
iddia edir. Respublikamız günəşli
və küləkli ölkədir. Bu, "yaşıl hidrogen" əldə etmək üçün unikal bir imkandır. Ölkəmizin əhəmiyyətli
hidro və geotermal ehtiyatları da var.
2020-ci ilin əvvəlindən
Azərbaycanda külək
və günəş-elektrik
stansiyalarının genişmiqyaslı
tikintisinə başlanılıb.
2021-ci ildə energetikanın
inkişafı ilə
bağlı Milli Məclisdə bir sıra qanunlar qəbul edilib. Bu qanunlar "yaşıl enerji"nin intensiv inkişafı üçün sosial, iqtisadi və siyasi şərtlər yaradıb. "Yaşıl
enerji" təbii qaz və neftə
qənaət etmək,
böyük həcmdə
elektrik enerjisi ixrac etmək üçün əlverişli
imkandır. Bundan başqa, o, yeni texnoloji istiqamətlər və müvafiq iş yerləri yaratmaq üçün də şərait yaradır.
"Ekoloji sivilizasiyanın
astanasında: yaşıl
enerjiyə keçid"
kitabında Azərbaycan
neft elmini dünya miqyasında təmsil edən akademik Yusif Məmmədəliyevin "yaşıl
energetika"nın inkişafına
verdiyi töhfələr
də xüsusi olaraq vurğulanır.
Oxucuların böyük
maraqla qarşıladıqları
kitab müəlliflər
tərəfindən həm
Bakıda fəaliyyət
göstərən, həm
də Gəncə, Şirvan, Salyan, Hacıqabul, Neftçala, Biləsuvar, Daşkəsən,
Samux, Göygöl, Goranboy rayon Mərkəzləşdirilmiş Kitabxana sistemlərinə,
Naftalan şəhər
Mərkəzi Kitabxanasına,
respublikanın bütün
ali məktəb, bir sıra kollec,
gimnaziya və orta məktəb kitabxanalarına da hədiyyə
olunmuşdur.
Yaxın vaxtlarda
M.Ş.Vazeh adına Mərkəzi Kitabxananın
təşəbbüsü ilə kitabın geniş müzakirəsinin
keçirilməsi nəzərdə
tutulub.
V.MƏHƏRRƏMOV,
Azərbaycan.-2025.- 20 aprel
(№ 78).- S.10.