Hərdən ürəyimdəki
mövzunu, düşüncələrimi qələmə
almağa macal tapmayanda rahatlığımı itirirəm. Qələm
tələsməyi sevmir, bir az da nazlıdır. Onu məcbur
etmək olmaz. Bəzən ərköyün uşaqlara bənzəyir.
İstəməsə, heç nə ilə onu yazmağa məcbur
edə bilməzsən. Əslində, onun da arxalandığı, küsəndiyi
daha biri var. O da əlinə qələm alanın fikri,
duyğuları və təbidir. Bunların arasında
küskünlük olanda adamın əməyi hədər
gedir. Fikrin qələmə etdiyi diktə ləngiyəndə
və yaxud da xoşa gəlməyəndə sətirlər ipə
düzülmüş muncuq kimi qırılıb pərən-pərən
düşür. Bəzən ürəyindəki mövzu səni
yoranda rahat, asudə dolaşanlara qibtə hissi ilə
baxırsan. Çünki onu sənin kimi tarıma çəkmirlər.
Fikirlər içində girinc qalmır.
Yaradıcı adamın
iş saatı olmur. Əsgər
kimi həmişə hazır olmalıdır. Təbi həyəcan
siqnalı çaldımı, qələmə sarılıb
"səngəri" sayılan masanın arxasına
keçməlidir. Yazanın hədəfi də, silahı da
sözdür, mənadır, məzmundur. Bu
"döyüş meydanı"nın kəşfiyyatçısı
isə etibar etdiyin ilhamındır və o gedəndən sonra
"geri dönməsə", demək, "şəhid"
oldu. Demək, o mövzunu bir daha qələmə ala bilməyəcəksən.
Çox can atıb onu "döyüş meydanından"
çıxararaq "həkimə" çatdırsan,
reanimasiya şöbəsinə qəbul olunacaq. Bu isə
sağ-sökəllik, şikəstlik, bəzən isə
ölüm deməkdir.
Bütün bunlar
şairin, yazıçının, ümumiyyətlə,
söz sənətinin bir hissəsi, bəlkə də elə
lap çox payıdır. Hələ qələm əhli qadındırsa, məsələ
bir az da qəlizləşir. Qadın tutduğu vəzifəsindən
asılı olmayaraq, evdə övladlarının
anasıdır. Ailənin bütün yükünü
çiyinlərində daşımalıdır. Yemək
hazırlamalı, paltar yumalı, ev təmizləməlidir.
Üstəlik, digər qayğılar da var. Nə qələmi
küsdürmək olur, nə ailənin rahat düzənini
pozmağa qıyırsan. Ana-şair və
yazıçının gücü yalnız özünə
çatır. Yuxusundan, istirahətindən olur. Ürəyi
könlünə düşən mövzuda, istəyi, məhəbbəti
ömür-gün yoldaşında, övladlarında
olduğu üçün bəzən dalğın olur. Amma
bütün bunların bir mükafatı var: çap olunan,
oxucusuna çatan qələm məhsulu. Günlərlə, həftələrlə
səni yorub əldən salan bir yazıya nöqtə qoyanda
bütün əzab-əziyyətlərin bir andaca yox olur. Eynən
günəşin üzünü tutan bulud kimi. Buludun
altından çıxan günəş insanın
gözünü, könlünü sevindirir, onu bəxtiyar
edir.
- Xəzangül
xanım, yaxşı yadımdadır,
çıxışlarınızın birində siz də mənim
bu düşüncələrimi dilə gətirdiniz. Vaxtın
azlığından, mövzunun çoxluğundan, sizi narahat
edən qayğılardan söhbət saldınız. Amma qələmli qadınlar
çox iradəli olurlar. Bu narahatlıqlar fonunda sizin
bir-birinin ardınca şeir kitablarınız çap olundu. Hələ
aldığımız xoş bir xəbər sizi sevənlərdə,
oxucularınızda da qürur hissi yaratdı. Türkiyənin
"BenGü" nəşriyyatı sizin "Bitmeyen
hazan" şeirlər kitabınızı nəfis şəkildə
çapdan buraxdı. Mənə elə gəlir ki, kimliyindən
asılı olmayaraq öz ölkəsini başqa bir dövlətdə
uğurla təmsil etmək əsl vətəndaşlıq, əsl
vətənpərvərlikdir. Türkiyəni və türk
oxucusunu yaxşı tanıyan bir adam kimi deyə bilərəm
ki, təsadüfi bir əsəri nə türk naşiri
çap edər, nə də oxucu onu alıb oxuyar. İnamla
deyə bilərəm ki, "Bitmeyen hazan" Türkiyədə
yaşayan hər bir azərbaycanlının qürur
qaynağına çevrilə bilib. Bunu tam məsuliyyətimlə
söyləyirəm. Hətta bir müğənnimizin ifa
etdiyi musiqini eşidəndə belə, Türkiyədə
yaşayan azərilər təcili bir-birinə zəng edib xəbər
verər. Bəs necə, bizim həmyerlimiz
çıxış edir axı. Yadımdadır ki, bu zaman
televizorun səsini qaldırıb, pəncərəni də
açardım. Yaxşı nə varsa, onunla fəxr etmək
insanın ən təbii haqqıdır. Bütün
bunları xatırlamağım əbəs deyil. Xəzangül
xanımla, qadın-şairlə (bunu xüsusi
vurğulayıram, çünki yaradıcı qadının əməyi
ikiqat təqdir olunmalıdır) söhbətimiz əsasən
"Bitmeyen hazan"ın "yaranışı" ilə
bağlıdır.
- Məlumatıma
görə, bu kitaba qədər Türkiyə mətbuatında
şeirləriniz dərc olunub.
- Türkiyə mətbuatında
1989-cu ildən çap olunuram. İrfan Nesreddinoğlu,
Seyfeddin Altaylı kimi Ankarada yaşayan yazarlar və
İstanbulda yaşayan Nihat Çətinqaya ilə şəxsi
tanışlığım, yaradıcılıq münasibətlərim
olub. Onların mənim haqqımda Türkiyə mətbuatında
çıxışları, dəyərli fikirləri
sonrakı yaradıcılığımda çox müsbət
rol oynayıb. Ankarada
Avrasiya Yazarlar Birliyinin nəşri olan "Kardeş
kalemler" jurnalında dönə-dönə şeirlərim
çap olunub.
- Bu qiyabi
tanışlıq, uzaqdan-uzağa bir-birinə əl uzatma
şeir misralarının yaratdığı ünsiyyət
idi. Şəxsi
tanışlıq başqa bir şeydir. Sənə doğma
sayılan, lakin arzusunda olsan da, torpağına ayaq
basmadığın, fəqət ürəyinin səni ora
çəkdiyi Türkiyədə ilk təəssüratınız
necə oldu?
- Həmişə
Türkiyədə olmaq, o yerləri doyunca seyr etmək
arzularımdan biri olub. Elə bil ki, nəsə məni hər zaman oraya səsləyirdi.
İlk dəfə qədəm qoyduğum an
yaşadığım hissləri dillə ifadə edə
bilmirəm. Bu elə saf, elə bakirə bir duyğudur ki, onu
ancaq yaşadığın zaman hiss edirsən.
Gördüyüm nə
varsa, hamısını gözlərimə, zehnimə
yığmağa tələsirdim. Bütün bunlar mənim açıq
gözlə gördüyüm yuxulara bənzəyirdi. Hər
kəsdən bir mehribanlıq, hər kəsdən bir
canayaxınlıq hiss edirdim. Bayaq dedim ki, çap olunan
kitabımdan əvvəl "Kardeş kalemler"də
şeirlərim işıq üzü görüb. Elə
şeirlərim jurnal oxucularının xoşuna gəldiyi
üçün "Bitmeyen hazan"ın nəşrinə
rəy verildi. Kitabı "BenGü" yayınlarına
Avrasiya Yazarlar Birliyi təqdim edib.
- Beləliklə,
Ankaradan müjdəli bir dəvət aldınız.
- Mart ayının 24-də
Ankaraya yola düşməyimə səbəb Ankara Milli
Kitabxanası Başqanlığının və Avrasiya
Yazarlar Birliyinin birlikdə təşkil etdiyi təqdimat mərasimi
oldu. Qiyabi tanıdığım, üzlərini heç
görmədiyim insanlarla isə şəxsi
tanışlığım məni yamanca həyəcanlandırırdı.
Avrasiya Yazarlar Birliyinin
genel başkanı Yakup Deliöməroğlu, kitabımın
tərcüməçisi Cihan Özdəmir,
yazıçı-tənqidçi İmdad Ovşar, TRT-AVAZ
telekanalının başkanı Adnan Sever bəy, TRT radiosunun
şöbə müdiri, köhnə tanışım Seyfəddin
Altaylı, AVAZ-ın təmsilçiləri Yalçın Əliyev
və Humay Vəliyev, eləcə də Azərbaycan səfirliyinin
nümayəndələri ilə görüşüm, yəqin
ki, xatirimdən uzun zaman silinməyəcək. Elə oradaca məni
çox həyəcanlandıran, eyni zamanda şərəfləndirən
bir xəbər aldım. AVAZ ilə çıxış etməliydim.
- AVAZ - bu, bir
körpü, bu, bir görüş, bu, bir gözəl birlik
deməkdir. Hər zaman ilklərin üzərinə
böyük məsuliyyət düşür. Siz AVAZ-ın
ikinci qonağı idiniz. Bütün pərəstişkarlarınız
kimi, mən də sizinlə birlikdə həyəcan
keçirirdim. Mənə elə gəlirdi ki, çox həyəcanlısınız.
İlk dəqiqələrdən sonra sanki gərginlik
sovuşdu. Bunu danışığınızdan hiss etdim. Elə bir mötəbər və
məsuliyyətli məqamda danışmaq, suallara cavab vermək
çətin deyildi ki?
- Doğru müşahidə
etmisiniz. Olduqca həyəcanlı idim. Elə ki, veriliş
başladı və Azərbaycanın himni səsləndi, mənə
güc, qüvvə gəldi və mən də oxumağa
başladım. Bu himnin sədalarındakı doğmalıq, əzəmət,
qüdrət insanın ürəyinə təpər gətirdiyi
üçün hər cür həyəcan və təlaşı
yenə bilirsən. Qismətə inanıram. Bütün
türk dünyasının telekanalı olan TRT-AVAZ-ın açılışı
mənim orada olduğum vaxta düşdü. Qeyd etdiyiniz kimi,
ilk qonaq müğənni Azərindən sonra bu xoşbəxtlik
mənə nəsib oldu. İctimai televiziya ilə müştərək
efirə çıxan həmin kanalın başqa bir
qonağı isə məşhur türk müğənnisi Zəkayi
idi. İlk dəqiqələr keçirdiyim həyəcandan
sonra sərbəstləşdim və verilən suallara
aydınlıq gətirə bildim, şeirlərimi oxudum.
- Sizcə, bu,
şöhrətdir, yoxsa məsuliyyət?
- Əlbəttə, məsuliyyət.
Orada Azərbaycanı, onun ədəbiyyatını təmsil
edirdim. Qeyd edim ki, hər bir fərdin qazandığı
uğur yalnız doğma Azərbaycana şöhrət gətirməlidir,
gətirir də.
- 30 il bundan əvvəl
ilk şeiri çap olunarkən sevincdən dünyanı
qucaqlamaq istəyən, şeir kitabı çıxanları
dünyanın bəxtəvəri sayan Xəzangül
bugünkü Xəzangülə necə baxır?
- Yəqin
ki, qibtə hissi ilə. İllərin
arxasında qalan Xəzangülün heç ağlına gəlməzdi
ki, onun yeddi kitabı nəşr olunacaq. Gürcü
oxucuları "Şübhələr" kitabını
öz dillərində oxuya biləcək.
Bitmeyen hazan"ın
yolçuluğuna çıxıb AVAZ-ın qonağı
olacaq və bütün türk dünyasında mavi ekran vasitəsilə
izlənəcəkdir. 30 il əvvəlki Xəzangül sevinc axtarırdı.
Bugünkü Xəzangül isə daha çox məsuliyyət
hiss edir.
- Siz Avrasiya Yazarlar
Birliyinin üzvüsünüz.
- Avrasiya Yazarlar Birliyində
"Bitmeyen hazan"ın təqdimat mərasimi oldu. Milli kitabxananın başkanı
Türkiyə mədəniyyət naziri Ertoğrul
Günayın mənə ünvanlanmış təbrik
teleqramını oxudu. Cihan Özdəmir "Hazangülün
"Bitmeyen hazan" kitabındakı şeirlər
haqqında İnceleme" mövzusunda 23 səhifəlik təhlilini
yığıncaq iştirakçılarına
çatdırdı.
Azərbaycanın
Türkiyə Respublikasındakı səfiri Zakir
Haşımovun təbriki səfirliyin nümayəndəsi tərəfindən
oxundu. Yazıçı-tənqidçi İmdat Ovşar
şeirlərin ictimai, sosial baxımdan təhlilini verdi. Mən burada sənətimə
verilən yüksək qiymətin şahidi oldum.
Avrasiya Yazarlar Birliyinin
genel başkanı Yakup Dəliöməroğlu məndən
onların birliyinə üzv olmağı xahiş edəndə
bir anlıq özümü itirdim. Bu, böyük bir sevinc, həm də
etimad idi. Sanki ikiləşmişdim. Xəzangül Türkiyədə
böyük hərarətlə qarşılanan, sənətinə
yüksək qiymət verilən şair Xəzangülə
qibtə hissi ilə baxırdı.
Bir məqamı qeyd etməyi
unutdum. Mən
TRT-AVAZ-dan başqa daha bir televiziya verilişinin -
"Pencere"nin ilk qonağı oldum. Bir sözlə,
Türkiyə ilə bağlı təəssüratım
ömür kitabımın ən zəngin səhifələrindən
birinə çevrildi.
- Xəzangül
xanım, Sizə uğurlar arzulayıram və böyük
etimadı yeni əsərlərinizlə zənginləşdirəcəyinizə
əminəm.
Rəfiqə SADIQOVA,
yazıçı-jurnalist
Azərbaycan.- 2009.- 2
avqust.- S. 5.