Azərbaycanın hərbi xərclərinin artması erməniləri daha çox qorxuya salmağa başlayıb

Yerləşdiyi regionun lider dövlətinə çevrilən Azərbaycan ordu quruculuğu sahəsində də kifayət qədər ciddi nailiyyətlər əldə edib. Bunun nəticəsidir ki, Cənubi Qafqazda ən güclü ordunun məhz Azərbaycana məxsus olması dünya, həmçinin region dövlətləri tərəfindən də etiraf olunur.

Azərbaycan ordusunun istər müasir hərbi texniki vasitələrlə, istərsə də digər bütün sahələr üzrə təminatının yüksək olması daha çox işğalçı Ermənistanda ciddi narahatlığa yol açıb və bu ölkədə Azərbaycanın zəbt olunmuş ərazilərini hərbi əməliyyatlarla geri qaytara biləcəyi əsl dəhşət kimi qəbul olunur.

Lakin ermənilər onu da yaxşı bilirlər ki, Azərbaycan beynəlxalq hüquq prinsiplərinə görə ərazilərini işğaldan azad etmək üçün hərbi əməliyyatlara başlamaq hüququna malikdir və rəsmi Bakı ən yüksək səviyyədə lazım gələrsə, bu hüquqdan istifadə edəcəyini bəyan edib. Prezident İlham Əliyev bununla bağlı bildirmişdir: "15 il ərzində - atəşkəs sazişi bağlanandan sonra aparılan danışıqlar heç bir nəticə vermir. Belə olan halda təbii ki, biz ordumuzun gücünə güvənməliyik. Məhz bu məqsədlə son illər ərzində mütəmadi qaydada ordu potensialının gücləndirilməsi üçün praktiki tədbirlər görülübdür. Bu gün bizim ordumuz bölgədə ən qüdrətli ordudur. Azərbaycanda istənilən vəzifəni icra etməyə qadir olan silahlı birləşmələr fəaliyyət göstərir və Azərbaycanın ərazi bütövlüyünün bərpası üçün biz lazım olan halda hərbi gücdən də istifadə edə bilərik. Bu, bizim suveren hüququmuzdur. Beynəlxalq hüquq normaları da bizə bu imkanı verir".

Müasir silahlarla təchiz edilən Azərbaycan ordusunun hərbi əməliyyatlara başlaya biləcəyindən ehtiyatlanan Ermənistan məğlub olacağını başa düşdüyü üçün indi hər vəchlə Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin yenidən əsgəri müstəviyə keçməsinə mane olmağa çalışır. Bu məqsədlə erməni diasporu da fəaliyyətini xeyli genişləndirib. Ermənistanın, eləcə də erməni diasporunun narahatlığına yol açan əsas məqamlardan biri isə Azərbaycanın hərbi xərcləridir. Əslində, Azərbaycanın işğala məruz qalması və müdafiə qabiliyyətinin, daha da gücləndirilməsi baxımından hərbi xərclərini artırması təbii qarşılanmalıdır və bu istiqamətdə müvafiq işlər görülür. Prezident İlham Əliyev bununla əlaqədar qeyd edir: "Hərbi xərclərimiz ildən-ilə artır. Son 5 il ərzində Azərbaycanda bütün hərbi xərclər 6,5 milyard dollar səviyyəsində idi. Bu, əlbəttə ki, bizim hərbi gücümüzü böyük dərəcədə artırmışdır. Bu il hərbi büdcəmiz 2 milyard dollardır. Gələcək illərdə bu məbləğ daha da artacaqdır".

Bütün bunlar isə qeyd olunduğu kimi, Ermənistanda böyük narahatlığa yol açıb. Avropa Erməni Federasiyasının ATƏT-ə ünvanladığı bəyanat da bunu sübut edir. Bəyanatda Azərbaycanın hərbi xərclərini artırmasından, Prezident İlham Əliyevin Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin hərbi yolla həllinin mümkünlüyünə dair səsləndirdiyi fikirlərdən ciddi narahatlıq ifadə olunur. Bəyanatda münaqişənin həllinin hərbi müstəviyə keçməməsi üçün ATƏT-in Minsk qrupundan fəaliyyətini gücləndirmək və Azərbaycanı bu yoldan çəkindirmək xahiş olunur. Bununla yanaşı, Avropa Erməni Federasiyası ATƏT-in Minsk qrupunun Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin hərbi yolla həll edilməyəcəyinə dair Azərbaycandan təminat almasını da istəyir: "Biz Minsk qrupu həmsədrlərinə müraciət edirik ki, Azərbaycanın hərbi çağırışlarını ciddi qəbul etsin və ATƏT-in Minsk qrupu çərçivəsində gedən sonrakı danışıqlara qədər hücum etməmək barədə əsaslı təminat alsın".

Bütün bunlar bir daha ermənilərin Azərbaycanın hərbi gücündən qorxuya düşdüyünü bariz şəkildə nümayiş etdirir. Avropa Erməni Federasiyasının sədri Hilda Çoboyan da Azərbaycanın hərbi baxımdan kifayət qədər üstünlüyə malik olduğunu açıq etiraf edir. Ancaq o da faktdır ki, erməni diasporunun müharibənin yenidən başlanmaması üçün canfəşanlığına rəğmən, Azərbaycan işğala məruz qaldığına görə, istənilən vaxt zəbt olunmuş torpaqlarını geri qaytarmaq üçün hərbi əməliyyatlara başlamaq hüququna malikdir və bütün beynəlxalq normalar, konvensiyalar buna tam imkan verir.

Onu da bildirək ki, Ermənistanın ölkəmizin hərbi gücündən daha çox ehtiyatlanmasının əsas səbəblərindən biri də cari ilin iyunun 24-də Azərbaycan Respublikası Silahlı Qüvvələrinin yaradılmasının 91-ci ildönümü münasibətilə Müdafiə Nazirliyinin, Dövlət Sərhəd Xidmətinin və Daxili Qoşunların birləşmə və hissələrinin irimiqyaslı birgə əməliyyat-taktiki təlimləri olub. Bu təlimlərdən sonra Ermənistanda ciddi narahatlıq yaranıb. Bu səbəbdən Ermənistanın bütün təbliğat maşını əsas diqqəti ona yönəldir ki, beynəlxalq ictimaiyyət Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin hərbi əməliyyatlar yolu ilə həllinə imkan verməsinlər. Erməni politoloq Suren Surenyan isə qeyd edib ki, Azərbaycan ordusu müasir hərbi avavdanlıq və silahla təmin edilməsinə görə Ermənistanı xeyli üstələyir: "Bu gün Azərbaycan ordusunda elə silahlar var ki, bizdə onların bir nümunəsi belə, yoxdur.

Həmçinin yaddan çıxmamalıdır ki, say etibarı ilə də Azərbaycan ordusu bizim silahlı qüvvələri üstələyir. Maddi təminat baxımından da vəziyyət bizim xeyrimizə deyil. Bu gün Serj Sarkisyan və Robert Koçaryan cütlüyü ordunu elə hala salıb ki, bura daha çox rüşvətxorluq, cinayət mənbəyinə çevrilib".

Belə ordu ilə Azərbaycanın qarşısında duruş gətirməyin çətin olduğunu etiraf edən politoloq Ermənistanın bu vəziyyətdən əsas çıxış yolunun Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ətrafında danışıqlar yolu ilə tərəqqiyə nail olunmasında görür. Suren Surenyan onu da bildirir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi həll olunmayanadək Ermənistan müstəqil dövlət ola bilməz. Çünki yaranmış çətin vəziyyətdən çıxmaq üçün ölkənin heç bir resursu yoxdur. Onun fikrincə, Azərbaycan işğal olunmuş 7 rayonun qaytarılması müqabilində Dağlıq Qarabağ ermənilərinin təhlükəsizliyinə tam zəmanət verərsə, rəsmi Yerevan bu təklifi qiymətləndirməlidir. Əks təqdirdə, Suren Surenyan Dağlıq Qarabağın özünün də tezliklə Azərbaycanın nəzarətinə keçəcəyini istisna etməyib.

Bundan əvvəl Ermənistanın sabiq prezident Levon Ter-Petrosyan qeyd edib ki, ac-yalavac vəziyyətdə saxlanılan ölkəsinin ordusunu ən müasir avadanlıq və silahlarla təchiz edilmiş nizamlı Azərbaycan ordusu ilə müqayisə etmək mümkünsüzdür: "Sarkisyan da yaxşı bilir ki, ac-yalavac Ermənistan ordusunu, ən müasir avadanlıqlarla təchiz edilmiş nizamlı Azərbaycan ordusu ilə müqayisə etmək belə, mümkün deyil. Bu səbəbdən də, o Bakının münaqişənin hərb yolu ilə həllini istisna etməyən açıqlamalarından qorxuya düşüb və danışıqlarda geri addım atmağa məcburdur".

Real vəziyyət də onu göstərir ki, bütün əsas sahələr üzrə Azərbaycan ordusu günü-gündən gücləndiyi halda, Ermənistan silahlı qüvvələrində tamamilə əks proses gedir. Maddi təminat baxımından indiyə kimi kifayət qədər ciddi çətinliklərlə üzləşən Ermənistan ordusuna artıq çağırışçı çatışmazlığı da qabarıq şəkildə özünü büruzə verməyə başlayıb. Nüfuzlu "Eurasianet" portalında bu barədə yer alan məqalədə deyilir ki, Ermənistanda hərbi xidmətdən azad olunmalarla bağlı güzəştlər, eləcə də demoqrafik vəziyyət çağırışçı çatışmazlığı probleminə səbəb olub. Yazıda qeyd olunur ki, ötən əsrin 90-cı illərində Ermənistanda doğum əmsalı kəskin şəkildə düşüb. Belə ki, 1991-ci ildə ölkədə 39 min oğlan uşağı anadan olub və 2009-cu ildə məhz onlar hərbi xidmətə çağırılırlar. Lakin doğulan oğlan uşaqlarının sayı 1995-ci ilə qədər 25 697-yə enib. Ermənistan Dövlət Statistika Xidmətinin demoqrafiya şöbəsinin müdiri Karine Xuyumciyanın bildirdiyinə görə, müharibədən ötən dövr ərzində də doğum əmsalı yaxşılaşmayıb. Ötən il Ermənistanda doğulan körpələrin 24 mini oğlan olub. Statistika xidmətinin rəsmisi bildirib ki, bu özünü ən azı gələn onillik ərzində hərbi xidmətə başlayan erməni çağırışçılarının sayında əks etdirəcək.

Ermənistan ordusunun generalı Kamo Koçunts isə deyib ki, demoqrafik problemi aradan qaldırmaq üçün ordunun müqaviləli heyətlə əvəzlənməsinə ehtiyac var. Lakin Ermənistan ordusunda vəziyyət kifayət qədər acınacaqlı olduğundan buraya müqaviləli heyətin cəlb olunacağının özü sual altındadır. Belə vəziyyətdə Azərbaycanın hərbi gücü qarşısında Ermənistanın tab gətirə bilməsinin mümkünsüzlüyü işğalçı ölkədə də yaxşı başa düşülür.

Rasim BAYRAMOV

Azərbaycan.- 2009.- 8 avqust.- S. 5.