Qədim və müasir Şəki Latviya Prezidentini heyran etmişdir

Avqustun 11-də Zaqatala şəhəri ilə tanışlıqdan sonra Latviya Prezidenti Valdis Zatlers və onu müşayiət edən şəxslər Şəki şəhərinə gəlmişlər.

Şəki ilə tanışlıq Azərbaycan memarlığının şah əsərlərindən olan Xan sarayından başladı. Qonaqlara məlumat verildi ki, Şəki xan sarayı XVIII əsrə aid olan dünya əhəmiyyətli nadir tarixi-memarlıq abidəsidir. Şərq memarlığının nadir incisi hesab olunan saray Azərbaycanda ilk müstəqil xanlığın əsasını qoyan Hacı Çələbi xanın nəvəsi Hüseyn xan Müştaqın dövründə, təqribən 1761-1762-ci illərdə tikilmişdir. Saray 1300 metr uzunluğunda qala divarları ilə əhatə olunmuşdur. Üç yüz kvadratmetr ərazisi olan ikimərtəbəli sarayda 6 otaq, 4 dəhliz və 2 güzgülü eyvan vardır. Xan sarayının divar rəsmləri əsasən həndəsi və nəbati naxışlardan ibarətdir.

Latviya dövlətinin başçısı və xanımı sarayın eyvanından Şəkinin qədim məhəllələrinin mənzərəsini seyr etdilər.

Sonra qonaqlar Kiş kəndində yerləşən alban məbədini ziyarət etdilər. Latviya Prezidentinə və xanımına məlumat verildi ki, bu məbəd eramızın birinci əsrində Qafqaz Albaniyasında geniş yayılan Ay məbədinin özülü üzərində qurulmuşdur. Kiş məbədi nəinki Qafqaz Albaniyasında, eləcə də bütün Qafqazda təqribən iki min il bundan əvvəl xristianlığın yayıldığını rəmzləşdirən məşhur tarixi abidədir. Qeyd olundu ki, əhəng daşından tikilən bu abidə erkən orta əsrlərdə yaranan ilk gümbəzli, zal tipli məbəddir. 2001-ci ilin may ayında burada Azərbaycan-Norveç birgə "Kiş" layihəsi üzrə bərpa işlərinə başlanmış, 2003-cü ilin sentyabr ayında məbədin açılışı olmuşdur. Layihə Norveç hökuməti tərəfindən maliyyələşdirilmiş və məşhur alim Tur Heyerdalın dəstəyi ilə həyata keçirilmişdir. Alimin xatirəsinin əbədiləşdirilməsi üçün məbədin qarşısında onun büstü ucaldılmışdır. Məbəd tarixi-memarlıq abidəsi kimi dövlət tərəfindən qorunur.

Qonaqlar buradan bölgənin ən iri sənaye müəssisəsi olan "Şəki-İpək" Açıq Səhmdar Cəmiyyətinə gəldilər və müəssisədə istehsal olunan müxtəlif ipək, xalça, kəlağayı və digər məhsullardan ibarət sərgi ilə tanış oldular.

Müəssisənin baramaaçan istehsalatı və toxuculuq sexi ilə tanış olan qonaqlara məlumat verildi ki, "Şəki-İpək" ASC 1931-ci ildə təbii ipək sap istehsalı ilə fəaliyyətə başlamışdır. Keçmiş SSRİ-nin ən qabaqcıl istehsalatlarından biri olan bu müəssisə ittifaq dağılandan sonra fəaliyyətini dayandırmışdır. 2002-ci ildə ümummilli liderimiz Heydər Əliyevin Şəkiyə səfərindən sonra ulu öndərin köməyi sayəsində müəssisə fəaliyyətini yenidən bərpa etmişdir. Müəssisədə istehsal sexləri əsaslı şəkildə yenidən qurulmuş, müasir texnologiyalar tətbiq edilmiş, məhsuldar dəzgah və avadanlıq işə salınmış, işçilərin sosial müdafiəsini gücləndirmək üçün əlavə tədbirlər görülmüşdür. 2008-ci ildə müəssisənin baramaaçan istehsalatında Çin istehsalı olan 493,7 min avro dəyərində 4 baramaaçan, 4 baramasarıyan, barama buğaverən dəzgahlar, habelə vakuum aparatı və laboratoriya avadanlığı quraşdırılmışdır. Yeni dəzgahların quraşdırılması nəticəsində sexdə əmək məhsuldarlığı 6-7 dəfə, istehsal gücü isə 2,5 dəfə artmışdır. Bundan əlavə, işçilərin əl əməyi xeyli yüngülləşmiş, buraxılan məhsulun keyfiyyəti daha da yaxşılaşmış, dünya standartları səviyyəsinə çatdırılmışdır.

Qonaqlara müəssisənin iqtisadi göstəriciləri barədə məlumat verilmişdir. Qeyd olunmuşdur ki, 2008-ci ildə müəssisədə 1270 nəfər çalışmış, 43,1 ton xam ipək, 15 ton bişmiş sap, 497 min kvadratmetr təbii ipək parça, 105,5 min kvadratmetr güllü pambıq parça, 138,4 kvadratmetr təbii ipək xalça, 180 min 822 ağ rəngli kəlağayı, 8128 güllü kəlağayı, 23 min 926 kip şal dəsti, təbii ipəkdən 32 min 199 şərf və digər məhsullar istehsal olunmuşdur. İstehsal olunan məhsulun ümumi dəyəri 4 milyon 681,9 min manat təşkil etmişdir.

Prezident Valdis Zatlers müəssisənin Xatirə kitabına ürək sözlərini yazdı.

Latviya Prezidenti və xanımı "Yuxarı karvansara" mehmanxana kompleksinin qarşısında şəhər ictimaiyyətinin nümayəndələri ilə söhbət etdilər. Prezident Valdis Zatlers Azərbaycana səfərindən məmnun qaldığını və hər iki ölkə arasında dostluq əlaqələrinin daha da inkişaf etdirilməsinin vacibliyini bildirdi. Qeyd edildi ki, bu səfər ikitərəfli münasibərlərdə yeni mərhələ olacaqdır.

Sonra qonaqlar mehmanxana kompleksi ilə tanış oldular. Məlumat verildi ki, XVIII əsrin sonu-XIX əsrin əvvəllərində inşa edilmiş "Yuxarı karvansara" mehmanxana kompleksi "Yuxarı baş" Tarix-Memarlıq Qoruğunun ərazisində yerləşir, ümumi sahəsi 6 min kvadratmetrdir. Karvansara Şərq memarlıq üslubunda tikilmişdir. Kompleks 300-ə qədər otaq və zirzəmidən ibarətdir. XVIII-XIX əsrlərdə Yaxın və Orta Şərq ölkələrindən gələn tacirlər əsasən bu karvansarada ticarətlə məşğul olardılar. Hazırda bu tarixi abidə mehmanxana kompleksi kimi fəaliyyət göstərir.

Şəkiyə səfərini başa çatdıran Latviya Prezidenti həmin gün Qəbələyə yola düşmüşdür.

AzərTAc

Azərbaycan.- 2009.- 13 avqust.- S. 2.