İmamzadə ziyarətgahı

 

Ziyarətgah - ərəb dilində işlənən "ziyarət" sözündən yaranaraq, mənası peyğəmbərlərin, övliyaların, şeyxlərin məzarlarına baş çəkmək adəti deməkdir.

Qəlbində Tanrıya diləyi olan mömin insanlar ziyarətgahlara getməyi özlərinə mənəvi borc bilirlər. Burada insanın sirr saxlayıb, heç kəsə deyə bilmədiyi kəlmələr dilə gəlir. Azərbaycanda müqəddəs ziyarətgahlar çoxdur. Bunlardan Gəncə İmamzadə ziyarətgahı, Pir Hüseyn xanəgahı, Bibiheybət ziyarətgahı, Diri Baba piri, Həzrət Şeyx Mənsur piri, Sofi Həmid piri, Axund Baba ziyarətgahı, Nardaran piri, Bülbülə İmamzadə ziyarətgahı, Dədəgünəş piri, Ağbil piri və digər müqəddəs ocaqlar yüz illərdir ki, inanc ocağı kimi tanınır. Təəssüf ki, 1937-ci ildə ateizm təbliğatı nəticəsində mədəni irsimizin bu sahəsi - ziyarətgahlar, pirlər, xanəgahlar məhv edildi. Bülbülə İmamzadə ziyarətgahı da təlatümlü 37-ci illərin qurbanı olaraq dağıdıldı.

Deyilənə görə, ötən əsrlərdə İslam dininin banisi Məhəmməd Peyğəmbərin (s.ə.) ailəsinə olan təzyiqlərdən sonra "Baqir ül-ülum", yəni "elmləri yaran" təxəllüsü alan Əhli-Beyt nümayəndəsi V imam Mühəmməd Baqirin (ə.) 5 oğlundan biri imamzadə Mühəmməd Sadiq və onun xanımı, nökəri Bülbülə kəndinə qədəm qoyurlar. Ehtimal etmək olar ki, Azərbaycanın zəngin təbiəti o illərdə bu müqəddəs insanları da maraqlandırmışdı. Məlumdur ki, imam övladları Gəncədə, Şamaxıda, Bakıda məskən salmış, elə həmin ərazilərdə də dəfn olunmuşlar.

XIX əsrdə Bakının Əmircan kəndində dünyaya gəlmiş, Azərbaycanın görkəmli simalarından olan tarixçi-alim, filosof Abbasqulu Ağa Bakıxanov "Gülüstani-İrəm" (1841) əsərində yazırdı: "Bir çox cəhətcə kənd xarabaları, aran şəhərlərində yüksək dərəcəli üç imamzadənin Şamaxı, Gəncə və Bərdə şəhərlərində olan türbələri, Bülbülə kəndindəki İmamzadəE göstərir ki, bu ölkə həmişə din böyüklərinin vətəni olmuşdur". Bülbülə kəndinə də Məhəmməd Peyğəmbərin ailəsi pənah gətirirsə, tarixçi-alim A.A. Bakıxanovun fikirlərinə istinad edərək deyə bilərik ki, ötən yüzilliklərdə Bakının Bülbülə kəndində qaynar həyat, tərəqqi olub. Məlumdur ki, Bakının Şıx kəndində Bibiheybət məqbərəsində VIII imam Rzanın bacısı Həkimə xanım dəfn olunub. Tədqiqatçıların yazdığına əsasən, bir vaxtlar bu məqbərənin yaxınlığında minarə, məscid, kitabxana, sandıqvari sərdabələr, qədim əlyazmalar, daş kitabələr, Şərq üslubunda divar naxışları vardı. 1937-ci ilin ağır repressiyası nəticəsində Bülbülə və Bibiheybət ziyarətgahlarına ağır zərbə vurulmuşdu. Yalnız Gəncə İmamzadəsi, yəni, imam Mühəmməd Baqirin oğlu İbrahimin dəfn olunduğu məqbərə 1937-ci ilin qara buludundan yan keçə bilmişdi.

1936-1937-ci illərdə İslam dininin əleyhdarları olan "Allahsızlar" cəmiyyəti İmamzadə ziyarətgahının sökülməsinə sərəncam verdi. Dağıstandan cəlb edilən yüz nəfər ləzgi ədalətsiz qərardan - ziyarətgahı sökməkdən imtina etdi. Belə olduqda hakimiyyətə qarşı narazılıq yaranacağından ehtiyat edərək hökumət adamları kəndə qəddar fərmanı yerinə yetirmək üçün əcnəbi millətdən olan məhbuslar gətirir. Müqəddəs ocaq söküləndən sonra yerində uşaq evi inşa edilir.

1988-ci ildə Bülbülə sakinləri İmamzadə dağıdılan zaman əmanət kimi qoruyub saxladıqları əşyaları ziyarətgaha təhvil verirlər. Burada, az da olsa, ziyarətgahın bərpası naminə təmir işlərinin təməli qoyulur. 1993-cü ildən Bülbülə İmamzadəsi "Mühəmməd Sadiq İmamzadəsi" kimi rəsmi fəaliyyət göstərməyə başlayıb. İndi Bülbülə İmamzadəsinin əvvəlki vəziyyətinə qayıtması üçün böyük maliyyə vəsaitinə ehtiyac var. Milli-mənəvi dəyərlərimizin - xüsusən dinimizin özümüzə qayıtdığı zamanda müqəddəs ocaqlar bərpa edilərkən əməlisaleh insanlar Allah qarşısında mənən ucalırlar. Neçə əsr öncə Bülbülə kəndini İmam Mühəmməd Baqirin (ə.s.) ailəsi də özünə əbədi məskən seçdi. Allahın qüdrəti ilə Bülbülə müqəddəs torpağa çevrildi. Təəssüf ki, 37-ci ilin amansız repressiyası nəticəsində xalqımızın tarixinə, soykökünə zərbə vurularaq, bir çox müqəddəs ziyarətgahlarla yanaşı, Bülbülə İmamzadəsi də yerlə yeksan edildi. Hal-hazırda Gəncə İmamzadəsi, Bibiheybət məqbərəsi yenidən dini inanc yerinə, müqəddəs məkana çevrilib. Bülbülə İmamzadəsi isə rəvayətlərdə, foto-şəkillərdə, rəssamların çəkdiyi sənət əsərlərində yaşayır. Bu gün dinimizə hörmət edən xeyirxah insanların Allahın hökmü ilə Bülbülə İmamzadəsini bərpa etməsini, həm də müqəddəs ocağın, ötən yüzilliklərdə olduğu kimi, Şərq memarlıq üslubuna qaytarılmasını indi Bülbülə sakinləri ilə yanaşı, bütün zəvvarlar ürəkdən arzu edirlər.

 

 

Təranə CƏBİYEVA,

tarixçi

 

Azərbaycan.- 2009.- 16 avqust.- S. 5.