İslahatçı Prezident
Seçib-seçilmək
istəyi insanlığın daim can atdığı ali mənəvi
dəyər olaraq ta qədimdən sivilizasiyanın müasir mərhələsinədək
uzun yol gəlmiş, bəşəriyyətin
demokratik-hüquqi ideallar uğrunda mücadiləsinin ideya
istiqamətinə, başlıca qayəsinə
çevrilmişdir. Yaranmış əlverişli tarixi şəraitdə
gələcəyi baxımından xeyirli olanı seçən
ayrı-ayrı xalqlar bununla həm də dünya miqyasında
özünütəsdiq şansı qazanmış, etnos kimi
nəyə qadir və layiq olduqlarını təcəssüm
etdirmişlər. Tale yolunu müstəqil şəkildə
seçmək, gələcək müqəddəratını
sərbəst şəkildə müəyyənləşdirmək
əzmini qərinələr boyu sübuta yetirmiş azərbaycanlıların
da milli düşüncəsində seçim
anlayışı dərin mənəvi-psixoloji və
toxunulmaz məzmuna malikdir. Yaxşını pisdən,
ağı qaradan seçməyi bacaran müdrik
xalqımızın dünyagörüşündə xeyrin
şər üzərində təntənəsi, ədalətli
rəhbərə sahiblik arzusu da qırmızı xətlə
keçir.
Müdrikliyə əsaslanan
seçim
Azərbaycanın demokratikləşməsi və Avratlantik məkana inteqrasiyası yolunda keyfiyyətcə yeni mərhələnin əsasını qoymuş 2008-ci ilin 15 oktyabr seçkiləri Azərbaycan vətəndaşlarının xalqın və dövlətin gələcəyi baxımından son dərəcə dürust, reallığa adekvat seçim etdiyini, habelə Heydər Əliyev siyasi kursunun cəmiyyət üçün strateji önəmini nümayiş etdirmişdir. Son seçkilərin nəticələrinə nəzərən bir daha təsdiqlənmişdir ki, Azərbaycan cəmiyyəti ulu öndərin zəngin dövlətçilik irsini ölkənin milli təhlükəsizliyinin, iqtisadi maraqlarının və siyasi sistemin sabitliyinin təmin edilməsinə yönələn təkmil siyasi konsepsiya kimi qəbul edir.
Müstəqil respublikamızın son illərdə ciddi iqtisadi uğurlara imza atması, ümumi daxili məhsulun artım tempinə görə dünyada lider mövqelərini qoruyub saxlaması, regional layihələrin gerçəkləşməsində əsas söz sahibi kimi çıxış etməsi məhz dövlət idarəçiliyinin uzun illər ərzində formalaşmış, təcrübədən uğurla çıxmış təkmil mexanizmlər əsasında həyata keçirilməsi nəticəsində mümkün olmuşdur. Azərbaycanın bütün problemlərinə milli dövlətçilik kontekstindən yanaşan, cəmiyyətin ümumi inkişaf qanunauyğunluqlarını dəqiq şəkildə qiymətləndirməyi bacaran, eyni zamanda ictimai həyatın müxtəlif sahələrindəki çətinliklər və nöqsanlar haqqında aydın təsəvvürə malik olan Prezident İlham Əliyev məhz bu keyfiyyətləri sayəsində yeni dövr üçün qarşıda duran prioritet vəzifələri dəqiq şəkildə müəyyənləşdirməyə müvəffəq olmuşdur.
Güclü, mobil və yüksək iş qabiliyyətli komandaya malik dövlət başçısı sosial-iqtisadi inkişafın keyfiyyətcə yeni mərhələsində qarşıda duran prioritet vəzifələri düzgün müəyyənləşdirməklə, ilk növbədə, milli iqtisadiyyatda infrastruktur dəyişikliklərinə nail olmağın, kəmiyyət dəyişikliklərini keyfiyyət müstəvisinə keçirməyin zəruriliyini önə çəkmişdir. Cənab İlham Əliyev son beş ildə imzaladığı fərman və sərəncamlarla, qəbul etdiyi praqmatik qərarlarla, habelə obyektiv reallıqdan irəli gələn addımları ilə ölkəmizin dinamik yüksəlişini təmin etmiş, həyata keçirdiyi islahatlarla inkişaf mexanizminin işləkliyinə nail olmuşdur.
İqtisadi inkişafın
"güzgüsü", yaxud rəqəmlər nə deyir
İnkişaf etmiş dövlətlərin onilliklər boyu keçdiyi təkamül və tərəqqi mərhələlərini qısa zaman kəsiyində qət edərək bütövlükdə Cənubi Qafqazda mühüm rolu və mövqeyi ilə seçilən Azərbaycanın regional liderə çevrilməsi, ümumi daxili məhsul istehsalına görə öncüllüyünü qoruyub saxlaması heç də yalnız respublikanın zəngin təbii sərvətləri, əlverişli geostrateji mövqeyi ilə şərtlənmir. Analoji inkişaf yolu keçmiş əksər ölkələrdə olduğu kimi, Azərbaycanda da bu zəngin potensialın xalqın mənafeyinə uyğun realizə edilməsi, hər bir fərdin maraq və mənafeyinə cavab verən milli siyasət strategiyasının həyata keçirilməsi lider amili ilə bilavasitə bağlıdır. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyevin yeni dövrün praqmatik və rasional düşüncəli lideri olaraq səlahiyyətlərinin icrasına başladığı ilk gündən bildirmişdir ki, müasir dünyada iqtisadi inkişaf potensialı hər bir dövlətin gücünü və qüdrətini müəyyən edən başlıca amil kimi çıxış edir. Dinamik inkişafda olan iqtisadiyyat sabitlik, əmin-amanlıq, demokratiya və vətəndaş cəmiyyəti, milli təhlükəsizlik, effektiv xarici siyasət deməkdir. Təsadüfi deyildir ki, Prezident İlham Əliyevin son beş illik fəaliyyəti dövründə hökumətin fəaliyyətinin əsas ağırlıq mərkəzi məhz tarazlı və davamlı iqtisadi inkişafın təmin edilməsi məqsədinə yönəlmişdir. Ötən dövrün təhlili deməyə əsas verir ki, dövlət başçısı hər bir mərhələ üçün hökumət qarşısında hansı əsas problemlərin, başlıca vəzifələrin dayandığını aydın təsəvvür edir və onların həlli üçün konkret planlara, proqramlara, yüksək potensiallı, çevik komandaya malikdir. Cənab İlham Əliyevin yenilməz iradəsi, düşüncəsinin dinamizmi, dünyada gedən qlobal iqtisadi prosesləri anlamaq, təhlil edib modelləşdirmək və siyasi davranışın ən əlverişli sxemlərini reallaşdırmaq qabiliyyəti son beş ildə Azərbaycanın inkişaf dinamikasını daha da sürətləndirmişdir.
Dövlət başçısı İlham Əliyevin iqtisadi islahatlara xüsusi diqqət yetirməsi təkcə davamlı tərəqqi və sosial rifah amilləri ilə bağlı olmayıb həm də ölkədə demokratikləşmə və modernləşmə xəttinin diktə etdiyi obyektiv siyasi reallığa əsaslanmışdır. Azərbaycan Prezidenti oktyabrın 24-də keçirilmiş təntənəli andiçmə mərasimindəki dərin məzmunlu nitqində bu iki təmayülü - iqtisadi inkişaf və demokratik-siyasi islahatları ölkənin konseptual inkişaf strategiyasının mühüm vektorları, prioritet istiqamətləri kimi önə çəkmişdir: "Siyasi islahatlar iqtisadi islahatlarla tamamlanmalıdır. Azərbaycanda həm siyasi, həm də iqtisadi islahatlar paralel şəkildə aparılır və hesab edirəm ki, bizim uğurumuzun əsas səbəbi məhz bundan ibarətdir. Biz siyasi islahatları artıq yaranmış çox güclü iqtisadi təməl üzərində qururuq. Əgər bu iqtisadi təməl olmasa, siyasi islahatları aparmaq o qədər də asan olmayacaqdır. Əgər demokratik inkişaf baxımından ən öndə gedən ölkələrin təcrübəsinə nəzər salsaq görərik ki, onların tam əksəriyyətində iqtisadi inkişaf çox yüksək səviyyədədir".
Hələ 24 noyabr 2003-cü il tarixdə "Azərbaycan Respublikasında sosial-iqtisadi inkişafın sürətləndirilməsi tədbirləri haqqında" ilk iqtisadi fərmanını imzalayan cənab İlham Əliyev bir iqtisadi-siyasi formasiyadan digərinə keçidlə bağlı uzun illərdən bəri həllini gözləyən problemlərin aradan qaldırılması üçün müxtəlif dövlət proqramlarının hazırlanmasının təməlini qoymuşdur. Baza rolunu oynayan fərmanda ölkə iqtisadiyyatında müşahidə olunan dinamik inkişaf meyillərinin daha da sürətləndirilməsi yolları nəzəri-praktiki və konseptual əsasda əksini tapmışdır. Azərbaycan Prezidentinin 27 sentyabr 2004-cü il tarixli fərmanı ilə təsdiq edilmiş "Neft və qaz gəlirlərinin istifadə olunması üzrə uzunmüddətli strategiya"nın əhəmiyyətini xüsusi vurğulamaq lazımdır. Bu strategiyada vəsaitlərin qeyri-neft sektorunda, regionların, kiçik və orta sahibkarlığın inkişafında, infrastruktur sahələrin genişmiqyaslı inkişafında, yoxsulluğun azaldılması üzrə tədbirlərin həyata keçirilməsində, "insan kapitalı"nın formalaşmasında, ölkənin müdafiə qabiliyyətinin gücləndirilməsində və digər bu kimi istiqamətlərdə istifadə olunması nəzərdə tutulmuşdur.
Dövlət başçısı İlham Əliyev reallığı düzgün dəyərləndirərək ölkə iqtisadiyyatının hərtərəfli inkişafının stimullaşdırılması üçün neft strategiyasının davam etdirilməsini, "qara qızıl"dan əldə olunan vəsaitlərin digər sahələrə yönəldilməsini vacib saymışdır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin əsasını qoyduğu yeni neft strategiyasının reallaşdırılması baxımından son beş ili kifayət qədər uğurlu saymaq olar. Xatırlatmaq yerinə düşər ki, hələ 2005-ci il fevralın 18-də "Əsrin müqaviləsi" çərçivəsində "Mərkəzi Azəri" platforması istismara verilmiş, mayın 25-də BTC-nin Azərbaycan, oktyabrın 12-də isə Gürcüstan hissəsinin neftlə doldurulması ilə bağlı təntənəli mərasimlər keçirilmişdir. 2006-cı il iyulun 13-ü siqlətinə görə tarixi bir hadisəyə şahidlik etmişdir: Türkiyənin Ceyhan terminalında Azərbaycan, Türkiyə və Gürcüstan prezidentlərinin iştirakı ilə BTC-nin tam istismara verilməsi ilə bağlı möhtəşəm mərasim təşkil olunmuş, beləliklə, kimlərinsə bir vaxtlar əfsanə hesab etdiyi bu layihə "Əsrin müqaviləsi"nin imzalanmasının 12-ci ildönümü ərəfəsində gerçəkliyə çevrilmişdir. Cənab İlham Əliyevin siyasi iradəsi və səyləri ilə ötən beş ildə həmçinin Bakı-Tbilisi-Ərzurum qaz kəməri istifadəyə verilmiş, Azərbaycanın mavi yanacağı Avropa bazarlarına nəql olunmuşdur.
Azərbaycanın mühüm uğurlarından biri də Prezidentin qısa müddətdə Avropa üçün alternativ enerji mənbələri formalaşdırmaq, neft kəmərlərini şaxələndirmək təşəbbüslərini praktik fəaliyyət müstəvisinə keçirməyə nail olmasıdır. Respublikamız öncə GUAM çərçivəsində, sonra isə daha böyük geosiyasi arealda fəal əməkdaşlıq çevrəsi yaratmaqla, Avropanın bir sıra aparıcı dövlətlərini yeni enerji təhlükəsizliyi sistemi ətrafında müzakirələrə cəlb edə bilmişdir. Bu baxımdan Azərbaycan nefti və qazı hesabına yaradılacaq enerji təhlükəsizliyi sistemi ilə bağlı 2007-2008-ci illərdə Krakov, Vilnüs, Kiyev və Tbilisidə təşkil olunmuş enerji sammitlərinin əhəmiyyəti xüsusi vurğulanmalıdır. Beynəlxalq əhəmiyyətli bu tədbirlərdə GUAM dövlətləri ilə yanaşı, Qazaxıstan, Polşa, Litva, Latviya, Estoniya, Rumıniya, Bolqarıstan kimi dövlətlərin də yaxından iştirak etməsi Avropada alternativ enerji mənbələrinə olan obyektiv tələbatın miqyası barədə aydın təsəvvür yaradır. "Nabukko" layihəsini həyata keçirəcək yeni konsorsiumun - Sarmatiyanın əsas məqsədi də məhz Azərbaycan Respublikası, Gürcüstan, Ukrayna və Polşa respublikalarının ərazisindən keçməklə Xəzər dənizindən Avropa bazarlarına və beynəlxalq bazarlara gedən daşınma sistemlərinin reallaşdırılmasının mümkünlüyünü təhlil etməkdir.
Dövlət büdcəsi hər bir dövlətdə davamlı iqtisadi inkişafın güzgüsü, barometri sayılır. Azərbaycanın son beş ildəki büdcəsinə nəzər saldıqda, həyata keçirilən neft strategiyasının milli maraq və mənafe baxımından səmərəliliyi bir daha təsdiqini tapır. MDB dövlətlərinin büdcə vəsaitləri son beş ildə təxminən 15-20 faiz artdığı halda, respublikamızda bu göstərici üzrə fərq 10 dəfədən çoxdur. Azərbaycanın büdcə gəlirlərinin illik artım tempi ötən dövrdə orta hesabla 30-40 faiz artımla müşayiət olunmuşdur. Məsələn, əgər 2003-cü ildə büdcə gəlirləri 1 milyard 200 milyon manat təşkil edirdisə, 2004-cü ildə bu rəqəm 1 milyard 500 milyon manat, 2005-ci ildə 2 milyard 100 milyon manat, 2006-cı ildə 3 milyard 800 milyon manat olmuş, 2007-ci ildə 50 faizdən də çox yüksələrək 6 milyard manatı ötmüşdür. 2008-ci ilin büdcəsinin 10 milyard manatı ötməsi də artım dinamikasının miqyasını əyani surətdə nümayiş etdirir. Büdcə gəlirlərinin sürətli artımı nəticəsində artıq 3 ildir ki, hökumət may-iyun aylarında dövlət büdcəsində əlavə və dəyişikliklər etməli olur.
2009-cu ilin büdcəsi də
nikbindir. Proqnozlara əsasən, 2009-cu ildə ölkənin əsas
makroiqtisadi göstəricisi olan ümumi daxili məhsulun həcmi
43,6 milyard manat, artım tempi 18 faiz təşkil edəcəkdir.
Gələn ilin büdcə gəlirlərinin məbləği
ÜDM-in təxminən 28 faizi nisbətində olacaqdır.
2009-cu ildə büdcənin gəlirlər bölməsi cari
illə müqayisədə 16,1 faiz artaraq 12 milyard 177 milyon
manata çatacaqdır. Gələn il Azərbaycanın icmal
büdcəsinin gəlirləri 22 milyard 680 milyon manat təşkil
edəcəkdir və bu da 2008-ci ilə nisbətən 29,9 faiz
çoxdur.
Azərbaycan Prezidenti
İlham Əliyev Nazirlər Kabinetinin 2008-ci ilin 9
ayının yekunlarına həsr olunmuş iclasında ötən
beş ildə ölkə iqtisadiyyatının üç dəfəyədək
artmasını ciddi uğurlardan biri kimi diqqətə çəkmişdir.
"2003-2008-ci illərdə Azərbaycanın iqtisadiyyatı,
ümumi daxili məhsul 2,7 dəfə artıbdır. Mən
hesab edirəm ki, bu, dünyada tarixi bir nailiyyətdir. Mən
yaxın keçmişdəki tarixdə ikinci elə ölkə
tanımıram ki, beş il ərzində iqtisadiyyatı təxminən
3 dəfə artsın. Azərbaycan dörd il ərzində
iqtisadi artım baxımından dünyada birinci ölkədir"
- deyən dövlət başçısı dünya
iqtisadiyyatını iflic edən maliyyə
böhranının Azərbaycandan yan keçməsini ölkədəki
düşünülmüş uğurlu iqtisadi
strategiyanın məntiqi nəticəsi saymış, makroiqtisadi
durumun sabitliyini razılıqla qeyd etmişdir.
Azərbaycan - "islahatçı ölkə"
Azərbaycan Prezidenti
İlham Əliyev ilk gündən iqtisadiyyatın
birqütblü inkişafını yolverilməz sayaraq
respublikanın neft gəlirlərindən
asılılığının aradan qaldırılmasına
- qeyri-neft sektorunun, istehsal sahibkarlığının
inkişafına xüsusi diqqətlə yanaşmış,
regionların tarazlı və davamlı inkişafı, tarixi məşğulluq
ənənələrinin bərpası istiqamətində
ardıcıl tədbirlər sistemi həyata
keçirmişdir. Bu siyasət neftdən asılılığı
azaltmaqla ölkədəki dinamik iqtisadi inkişaf tempini sabit
saxlamağa imkan verən fundamental əsasların
yaradılmasını nəzərdə tutur. "Biz öz
siyasətimizi elə aparmalıyıq ki, guya Azərbaycanda
neft yoxdur. İqtisadiyyatın bütün sahələrində
və ilk növbədə, qeyri-neft sektorunda mövcud
strukturlar inkişaf etdirilməlidir. Biz yalnız bu yolla Azərbaycanı
hərtərəfli inkişaf etmiş dövlətə
çevirə bilərik" - deyən dövlət
başçısı neft gəlirlərini digər strateji
sahələrə yönəltməklə, qeyri-neft sektorunun,
sənayenin inkişafına, infrastrukturun müasirləşməsinə,
davamlı tərəqqiyə zəmin yaradan investisiya layihələrinin
gerçəkləşməsinə xüsusi diqqətlə
yanaşmışdır.
Bazar iqtisadiyyatının tələblərinə
uyğun funksional idarəetmə mexanizmlərinin
formalaşdırılması, liberal iqtisadi münasibətlərin
inkişaf etdirilməsi və dövlət
strukturlarının iqtisadi fəaliyyət sahələrinə
nəzarətinin təkmilləşdirilməsi nəticəsində
son beş ildə azad bazar prinsiplərinin daha geniş vüsət
alması özəl sektorun inkişafına təkan
vermiş, iş adamlarının fəaliyyətini
stimullaşdırmışdır. Bu tədbirlərin mahiyyəti
və konseptual məzmunu iqtisadiyyatın
liberallaşdırılması və sərbəst bazar
prinsiplərinin dərinləşdirilməsindən ibarət
olmuş, nəticədə milli sahibkarların ümumi daxili
məhsuldakı xüsusi çəkisi 84 faizə
çatmışdır.
2004-cü ilin 1 fevralında
yerli sahibkarlarla görüşən dövlət
başçısı onların fəaliyyətinə hər
cür institusional-təşkilati dəstəyin göstəriləcəyini,
qanunvericiliyin təkmilləşdiriləcəyini, maliyyə-kredit
təminatının
yaxşılaşdırılacağını bəyan
etmişdir. Ötən beş ildə kiçik və iri
sahibkarlara dövlət büdcəsindən ayrılan vəsaitlərin
həcminin ildən-ilə artırılması, iş
adamlarının fəaliyyətinə süni müdaxilələrin
aradan qaldırılması, antiinhisar və korrupsiyaya
qarşı mübarizə tədbirlərinin gücləndirilməsi,
biznes subyektlərinin qeydiyyatı və lisenziya sisteminin sadələşdirilərək
"vahid pəncərə" prinsipi əsasında
aparılması, yerlərdə regional iqtisad məhkəmələrinin
formalaşdırılması, azad iqtisadi zonaların
yaradılmasını nəzərdə tutan xüsusi fərmanın
imzalanması və s. tədbirlər iş adamları tərəfindən
də razılıqla qarşılanır. Kənd təsərrüfatı
sahəsində çalışan fermerlərin lazımi
texnika, gübrə və toxum məhsulları ilə təmin
edilməsinə kömək məqsədilə
"Aqrolizinq" Səhmdar Cəmiyyətinin
yaradılması, onların gəlir vergisindən azad edilməsi,
güzəştli şərtlərlə yanacaq və motor
yağları ilə təmini də sahibkarlığa göstərilən
qayğının mühüm tərkib hissəsi kimi
xüsusi vurğulanmalıdır.
Son beş ilin iqtisadi mənzərəsi
liberal ruhlu islahatların dinamikliyinə stimul verən,
sahibkarlığın inkişafını sürətləndirən
mühüm qanun və proqramların qəbulu, qanunvericiliyin
beynəlxalq tələblərə cavab verən standartlara
çatdırılması ilə müşayiət olunur.
Sahibkarlığın inkişafı ilə bağlı
kompleks tədbirlərin davam etdirilməsi məqsədilə
"2008-2015-ci illər üçün
sahibkarlığın inkişafı Dövlət
Proqramı"nın layihəsi hazırlanmışdır və
hazırda aidiyyəti qurumlarla razılaşdırılır.
Azərbaycanın ildən-ilə
əhəmiyyətli dərəcədə artan maliyyə
imkanları onun həm də sərmayədar ölkəyə
çevrilməsini, digər dövlətlərin
iqtisadiyyatına kapital yatırmasını şərtləndirir.
Türkiyə,
Ölkəmiz regional və
beynəlxalq əhəmiyyətli layihələri də daxili
imkanları hesabına maliyyələşdirmək
gücündədir. Təkcə bir faktı demək kifayətdir
ki, Azərbaycan Şərqlə Qərbi birləşdirəcək
strateji əhəmiyyətli Bakı-Tbilisi-Qars dəmir yolu xəttinin
maliyyələşdirilməsi üçün
Gürcüstana 25 il müddətinə 200 milyon dollar kredit
vermişdir.
Respublikanın əldə
etdiyi uğurlar dünyanın ən nəhəng reytinq təşkilatları
və maliyyə institutlarının hesabatlarında da əksini
tapmışdır. Azərbaycanın adı son iki ildə
maliyyə təşkilatlarının qiymətləndirmələrində
islahatçı və pozitiv dəyişikliklərə nail
olan dövlətlər sırasında çəkilir.
"FITCH IBKA", "MOOD_S" kimi beynəlxalq reytinq
agentliklərinin apardığı metodoloji
araşdırmalarda və qiymətləndirmə əmsallarında
respublikamız Avropanın inkişaf etmiş dövlətlərinin
reytinq göstəricilərinə
yaxınlaşmışdır. Bu reytinqlər Azərbaycanın
dünyanın nüfuzlu maliyyə təşkilatlarının
etibarlı tərəfdaşına çevrildiyini və
kreditlərin cəlb edilməsində açıq məkan
olduğunu təsdiqləyir. Təkcə bir faktı qeyd etmək
kifayətdir ki, ötən beş ildə Azərbaycan
iqtisadiyyatına 44 milyard dollar sərmayə qoyulmuşdur və
bu da müstəqillik dövründə respublikamıza
yatırılan sərmayələrin 77 faizini təşkil
edir.
Ümumdünya İqtisadi
Forumu (Davos Forumu), Beynəlxalq Valyuta Fondu, Dünya Bankı,
"Qoldman Saks" təşkilatı, Beynəlxalq Maliyyə
Korporasiyası, Müstəqil Dövlətlər Birliyinin
Statistika Komitəsi və digər qurumların hesabatlarında
da Azərbaycanda investisiyalar üçün əlverişli
biznes mühitinin yaradılması, sahibkarlıq subyektlərinin
qeydiyyat prosesinin təkmilləşdirilməsi, əcnəbi sərmayəçilər
üçün hökumət tərəfindən əlverişli
sərmayə imkanlarının təmin edilməsi, eləcə
də digər tədbirlərin intensiv xarakter alması əksini
tapmışdır. Məsələn, Davos Dünya
İqtisadi Forumunun 2008-ci il üzrə hesabatında rəqabətqabiliyyətlilik
sahəsində Azərbaycan 66-cı yeri tutmuşdur.
"Qoldman Saks" kimi mötəbər qurumun reytinqində
(2008-ci il üzrə) isə Azərbaycan 61-ci yerdə qərar
tutmuşdur.
Dünya Bankının ən
iri maliyyə strukturlarından olan Beynəlxalq Maliyyə
Korporasiyasının dünya ölkələrində biznes
mühitinə dair hazırladığı növbəti
"Doing Business - 2009" hesabatında isə Azərbaycan
"islahatçı ölkə" elan edilmişdir.
İşgüzar mühitin əlverişliliyi
baxımından ötən il dünya üzrə 97-ci yerdə
olan respublikamız bu il 33-cü yerə yüksəlmişdir.
Bununla da hesabatın tərtib edildiyi tarix ərzində ən
böyük sıçrayış rekordu müəyyən
edilmişdir. Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev
oktyabrın 24-də keçirilmiş andiçmə mərasimində
demişdir: "Mən çox şadam ki, iqtisadi sahədə
göstərilən səylər və əldə edilmiş
nailiyyətlər, eyni zamanda dünya tərəfindən və
beynəlxalq maliyyə qurumları tərəfindən də bəyənilir
və dəstəklənir. Bunun sübutu dünyanın
aparıcı maliyyə qurumu olan Dünya Bankının
2008-ci il üzrə hesabatıdır. O hesabatda Azərbaycan
dünyada bir nömrəli islahatçı ölkə kimi
tanınır. Bu, çox böyük qiymətdir, bizim səylərimizə,
siyasətimizə verilən qiymətdir".
Sosial-infrastruktur layihələri
insan inkişafına mühüm töhfədir
Bu gün neftdən
qazanılan vəsaitlərin müəyyən qisminin
infrastruktur layihələrinin maliyyələşdirilməsinə
yönəldilməsi də respublikamızın milli
inkişaf modelinin obyektiv mahiyyətindən irəli gəlir.
İnfrastrukturun yeniləşdirilməsi insanların firavan və
rahat yaşayışı, sahibkarlığın dinamik
inkişafı məsələləri ilə yanaşı, bu
gün həm də ölkənin milli təhlükəsizliyi
ilə bağlı məsələdir. Ümumbəşəri
sivilizasiyanın ən yüksək səviyyəyə
çatdığı bir şəraitdə Azərbaycan kimi
bir ölkənin vətəndaşının normal
yaşayışı üçün kommunal xidmətlərin
səviyyəsinin yüksəldilməsi, zəruri infrastruktur
layihələrinin gerçəkləşdirilməsi, ilk
növbədə, əhalinin fasiləsiz olaraq elektrik enerjisi,
təbii qaz, içməli su ilə təminatı,
yolların bərpası və yenidən çəkilişi,
zəruri abadlıq işlərinin aparılması dövlətin
bir nömrəli vəzifəsi olmalıdır. Bütün
bunlar isə nəticə etibarilə Azərbaycan
insanının mədəni-intellektual səviyyəsinin
yüksəlişinə, mənəvi-əxlaqi dəyərlərin
cəmiyyətdə əsas meyara çevrilməsinə xidmət
edir.
Cənab İlham Əliyev
infrastrukturun yeniləşdirilməsi məqsədilə
dövlət büdcəsində investisiya xərclərinin
ildən-ilə artırılmasını təmin edir. Əgər
2006-cı ilin dövlət büdcəsində investisiya layihələrinin
maliyyələşdirilməsi üçün 600 milyon manat
ayrılmışdısa, 2007-ci ildə bu rəqəm 1,5
milyard manat təşkil etmiş, 2008-ci ildə isə 4 milyard
manatı keçmişdir. Ayrılmış vəsait
regionların sosial-iqtisadi inkişafı Dövlət
Proqramında nəzərdə tutulmuş məqsədlərin
gerçəkləşdirilməsi, ilk növbədə,
infrastrukturun yeniləşdirilməsi məqsədinə
yönəldilmişdir. Bölgələrdə
genişmiqyaslı tikinti-abadlıq, sosial-mədəni quruculuq
işlərinin həyata keçirilməsi, yolların
abadlaşdırılması, eyni zamanda Bakı şəhərində
nəqliyyat sisteminin təkmilləşdirilməsi məqsədilə
yeni körpülərin, yolayrıcılarının,
yeraltı keçidlərin tikintisi, mədəniyyət abidələrinin
bərpası, yeni məktəblərin, səhiyyə
ocaqlarının inşası və digər mühüm tədbirlər
məhz investisiya xərclərinin artırılması sayəsində
mümkün olmuş, görülən tədbirlər, ilk
növbədə, ölkə vətəndaşlarının
firavan yaşayışına xidmət etmişdir.
Regionların sosial-iqtisadi inkişafı tədbirləri
çərçivəsində Bakıya
İsmayıllı-Oğuz bölgəsindən su kəmərinin,
Xınalığa yolun çəkilişi, Lerik kimi ucqar
rayonun təbii qazla təminatı, Bakıda müasir
körpülərin salınması, yol şəbəkəsinin
müasirləşdirilməsi və digər tədbirlər məhz
Azərbaycan insanının mənafeyinə xidmət edir.
Prezident andiçmə mərasimində
infrastruktur layihələrinin milli inkişafdakı rolunu
xüsusi önə çəkmişdir: "Böyük
infrastruktur layihələrimiz həyata keçirilir. Son
beş il ərzində 4 beynəlxalq aeroport istismara verilibdir.
Səkkiz elektrik stansiyası tikilibdir. Minlərlə kilometr
yollar salınıbdır. Qazlaşdırma prosesi uğurla
gedibdir. Su kəmərləri çəkilir. Yəni
bütün bu infrastruktur layihələri Azərbaycanı
gücləndirir".
Hər kəs üçün sosial rifah
Prezident İlham Əliyevin
son beş ildə sosialyönümlü siyasət
strategiyasına üstünlük verməsi bir tərəfdən
Azərbaycanda insan amilinə, insan hüquqları sisteminə
yüksək həssaslıq nümunəsidirsə, digər tərəfdən
bazar iqtisadiyyatı yolu ilə inkişaf etmiş bir sıra
qabaqcıl dünya dövlətlərinin təcrübəsinə
əsaslanır. Dövlət başçısı məhz
bu reallıqdan çıxış edərək bildirir ki, bəşər
cəmiyyəti sivilizasiyanın ən yüksək mərhələsinə
çatdıqca, cəmiyyətdə formalaşmış mənəvi
dəyərləri qoruyub saxlamaqla sosial müdafiəyə
ehtiyacı olan insanlara daha diqqətlə yanaşmalı, həmin
insanların sosial tələbatının ödənilməsi
həmin cəmiyyətin mənəvi göstəricisinə
çevrilməlidir.
Ölkədə həyata
keçirilən sosialyönümlü siyasət son nəticədə
insan amilini nəzərdə tutan liberal bazar iqtisadiyyatı xəttini
əsas götürür. Yürüdülən siyasət
elmi əsaslara söykəndiyindən, bazar iqtisadiyyatı
prinsiplərinin cəmiyyətimizdə özünə dayaqlar
tapması, özəl sektorun inkişafına
yaradılmış şərait, iqtisadiyyatın liberallaşdırılması
sosial himayəyə ehtiyacı olan vətəndaşlarımızın
maraqları ilə qətiyyən ziddiyyətə girmir. Əksinə,
ölkənin iqtisadi inkişafından, neft
strategiyasının uğurlu nəticələrindən əldə
edilən dividentlər insanlarımızın sosial problemlərinin
həllinə, vətəndaşlarımızın həyat səviyyəsinin
yaxşılaşmasına yönəlir. Minimum əməkhaqlarının,
büdcə təşkilatlarında çalışan
ayrı-ayrı vətəndaş kateqoriyalarının məvaciblərinin,
pensiya və müavinətlərin artırılması, sosial
müdafiə sisteminin getdikcə təkmilləşdirilməsi
dövlətin vətəndaşlarına olan diqqət və
qayğısının bariz təcəssümüdür.
Ötən beş ildə
orta aylıq əməkhaqqı 3,4 dəfə, əhalinin gəlirləri
2,9 dəfə yüksəlmiş, orta pensiya məbləği
17 manatdan 90 manata çatmışdır. 2008-ci il yanvarın
1-dən yaşa görə əmək pensiyasının baza
hissəsi 60 manata, sentyabrın 1-dən isə 75 manata
qaldırılmış, yəni təkcə bir il ərzində
50 faiz artırılmışdır. Bu, MDB-də
pensiyaların məbləği nisbətən yüksək
olan ilk 5 dövlət arasında ən yuxarı
artımdır.
Əvvəlki büdcə zərflərində
olduğu kimi, 2009-cu ilin büdcəsində də sosial xərclərin
artırılması nəzərdə tutulur və bu da
dövlət başçısı İlham Əliyevin insan
amilinə xidmət edən siyasət yeritdiyini bir daha təsdiqləyir.
Sosialyönümlü xərclərin büdcədəki
payı gələn il üçün 4 milyard 24 milyon manat
proqnozlaşdırılır ki, bu da ümumi büdcə vəsaitlərinin
33 faizi deməkdir. 2008-ci illə müqayisədə gələn
il sosial bölməyə 790 milyon manat çox vəsait
yönəldiləcəkdir. Bu vəsaitlər hesabına əməkhaqlarının,
pensiyaları, minimum əməkhaqqını, sosial yardımları,
müavinətləri, hərbi qulluqçuların və
müharibə veteranlarının maaş və təqaüdlərini
artırmaq mümkün olacaqdır.
Dövlət
başçısı İlham Əliyev andiçmə mərasimində
sosial məsələlərə bundan sonra da xüsusi diqqət
yetiriləcəyini vurğulamışdır: "Uzaq və yaxın
tarixdən də bilirik ki, köklü islahatlar müvəqqəti
olaraq insanların yaşayış səviyyəsini endirir. Azərbaycanda
isə biz bunun əksini görürük. Biz köklü
iqtisadi islahatlar aparmaqla bərabər, sosial məsələlərin
həllində böyük işlər
görmüşük. Dövlət ehtiyacı olan vətəndaşlarının
yaşayış səviyyəsinin
yaxşılaşdırılması üçün öz
köməyini göstərir və biz gələcəkdə
bu siyasəti davam etdirəcəyik".
2008-ci il yanvarın 1-dən
minimum əməkhaqqı və minimum pensiya məbləğinin
dövlət başçısı tərəfindən 20
faiz artırılaraq 60 manata, sentyabrın 1-dən isə daha
25 faiz artırılaraq 75 manata çatdırılması bir
daha göstərir ki, sosial sahədə islahatlar davamlı
xarakter daşıyır. 2009-cu ildən isə pensiyaların
baza hissəsi yenidən artırılacaq eyni zamanda
pensiyaların sığorta hissəsi illik inflyasiya faizinə
uyğun indeksləşdiriləcək ki, bu da qiymət
artımı baş verdiyi təqdirdə, bunun
pensiyaçıların sosial vəziyyətinə hər
hansı bir neqativ təsirini neytrallaşdıracaq.
Bütün bu tədbirlər sosial müdafiənin keyfiyyətcə
yeni mərhələyə keçid alması kimi dəyərləndirilə
bilər. Onlar kompleks xarakter daşıyır və bu
konsepsiyanın davamı qarşıdakı beşilliyin də
sosial rifah və tərəqqi dövrü kimi səciyyələndiriləcəyinə
münbit zəmin və möhkəm təminat yaradır.
Andiçmə mərasimində
"Azərbaycan xalqını əmin etmək istəyirəm
ki, bundan sonra da Vətənimizin uğurlu inkişafı
üçün, Azərbaycanın çiçəklənməsi
üçün mən əlimdən gələni əsirgəməyəcəyəm,
Azərbaycan xalqına bundan sonra da xidmət edəcəyəm"
- deyən dövlət başçısı İlham Əliyev
ötən beş ildə olduğu kimi, bundan sonra da hər
bir azərbaycanlının layiqli prezidenti olacağını,
xalqa verdiyi hər bir vədi əməli işi ilə
doğruldacağını bir daha bəyan etmişdir.
Ümumilikdə, ötən beş ilin iqtisadi yekunları da təsdiqləyir
ki, xalqa layiqli xidmət məramı dövlət
başçısı İlham Əliyevin yeritdiyi siyasətin
ana xəttini təşkil edir. Bu siyasət eyni zamanda hər
bir vətəndaşın layiqli və firavan həyat tərzinin
təminatına, ölkənin taleyi üçün strateji
qlobal layihələrin davamlılığına, ölkədə
demokratik-hüquqi islahatların genişləndirilməsinə
xidmət edir.
Xalid NİYAZOV
Azərbaycan.-2008.-4 dekabr.-S.2.