İnformasiya Texnologiyaları cəmiyyətin inkişafında həlledici rol oynayır

 

AMEA-nın İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunun (İTİ) Elmi Şurasının iclası keçirildi. İnstitutun direktoru, AMEA-nın müxbir üzvü, professor Rasim Əliquliyev Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən qəbul edilmiş dövlət proqramlarından irəli gələn vəzifələrin icrası, İTİ-nin struktur bölmələrinin 2009-cu il üçün elmi fəaliyyət planları haqqında danışdı.

İnformasiya cəmiyyətinin formalaşdığı, insan resurslarının, elm və texnologiyaların iqtisadi inkişafda həlledici rol oynadığı müasir qloballaşma dövründə informasiya texnologiyalarının sürətlə inkişaf edərək həyatın bütün fəaliyyət sahələrində geniş vüsət aldığını söyləyən Rasim Əliquliyev Azərbaycanda bu sahənin inkişafına dair dövlət proqramlarının qəbul olunduğunu və bu istiqamətdə mühüm addımların atıldığını bildirdi. O, institutun 8 dövlət proqramının icrasında iştirak etdiyini qeyd edərək xüsusən "Azərbaycan Respublikasında rabitə və informasiya texnologiyalarının inkişafı üzrə 2005-2008-ci illər üçün (Elektron Azərbaycan)" Dövlət Proqramının icrası ilə əlaqədar mühüm işlərin görüldüyünü, Elektron hökumətin yaradılması prosesində yaxından iştirak edən İTİ-nin qarşısında duran mühüm vəzifələri nəzərə çatdırdı, eyni zamanda E-Azərbaycan Dövlət Proqramının növbəti mərhələsi üzərində işlərin aparıldığını diqqətə çəkdi.

"Biometrik informasiya haqqında" Azərbaycan Respublikası Qanununun mahiyyətindən, İTİ-də biometrik texnologiyaların yaradılması və tətbiqinə dair təklif və tövsiyələr hazırlandığını, təhsil sisteminin informasiyalaşdırılması istiqamətində müvafiq işlərin aparıldığını bildirdi.

Əhalinin ərzaq təhlükəsizliyinin təmini məsələlərinə də toxunan alim respublikada bu sahədə görülən tədbirlərdən danışaraq bu məqsədlə qəbul edilmiş dövlət proqramının 2008-2013-cü illərdə bu sahədə əsaslı dönüş yaradacağını, bu istiqamətdə müvafiq qurumlarla işlər aparıldığını bildirdi.

Alim Azərbaycan Prezidenti İlham Əliyev tərəfindən imzalanmış "2008-2015-ci illərdə Azərbaycan Respublikasında yoxsulluğun azaldılması və davamlı inkişaf" Dövlət Proqramı çərçivəsində AMEA-nın üzərinə müəyyən vəzifələrin düşdüyünü söylədi. İnformasiya təhlükəsizliyi sahəsində vacib addımlardan birinin də efir məkanında informasiya təhlükəsizliyinin təmini məsələsinin olduğunu nəzərə çatdıran R.Əliquliyev institut tərəfindən bu məkanın etibarlı müdafiəsinin qurulması üçün müəyyən kompüter modellərinin təklif edildiyini, o cümlədən e-mühitdə dövlət sirrinin qorunması istiqamətində müvafiq işlərin aparıldığını bildirdi.

Ölkə vətəndaşları və xaricdə yaşayan soydaşlarımızın istifadəsinə veriləcək "Azərbaycan terminləri" portalının müasir, dünya standartlarına cavab verən səviyyədə təşkilinin mahiyyəti və perspektivlərindən də söhbət açan R.Əliquliyev müvafiq qurumların qarşısında müəyyən vəzifələrin durduğunu qeyd etdi. Hazırda AMEA-nın Terminologiya Komissiyası ilə birgə institutun əməkdaşları tərəfindən veb-portalın yaradılması üzərində işlərin aparıldığını bildirərək, virtual məkanda azərbaycandilli kontentlərdə (veb-saytlarda, e-dərsliklərdə, e-qəzetlərdə) yad sözlərin operativ olaraq aşkar edilməsi, kontent sahibləri və ictimaiyyətin bu haqda məlumatlandırılması, statistikanın aparılması, dilin terminoloji tələblərinə əməl edilməsi göstəricilərinə görə reytinqlərin təşkili, terminoloji bazaya daxil ediləcək yeni terminlərin müəyyənləşdirilməsi və digər məqsədlərlə on-layn terminoloji nəzarət sisteminin işlənilməsi, dilimizin ekologiyasının təmin olunması istiqamətində elmi araşdırmaların aparıldığını qeyd etdi.

Alim institutun Tədris-İnnovasiya Mərkəzində qış semestrində "İnformatika" fənni üzrə namizədlik imtahanlarının vəziyyəti məsələlərinə də toxundu, aspirant və dissertantlara elmi-metodoloji kömək, dissertasiya işlərinin monitorinqinin aparılması məqsədilə görüşlərin keçirilməsinin zəruriliyini qeyd etdi.

Sonra institutun şöbə müdiri, texnika elmləri doktoru Məsumə Məmmədova "Azərbaycan Respublikasının əmək bazarında informasiya texnologiyaları mütəxəssisləri seqmentində tələb və təklif arasında münasibətlərin monitorinqi" mövzusunda məruzə ilə çıxış edərək Azərbaycanın İnformasiya Texnologiyaları mütəxəssisləri bazarında tələb və təklif münasibətləri, strukturu və dinamikası, kəmiyyət və keyfiyyət göstəriciləri, təhsil sistemində İT mütəxəssisləri hazırlığının əmək bazarının real strukturuna və işəgötürənlərin tələblərinə cavab səviyyəsi və bu kimi digər məsələlər haqqında lazım olan informasiyanın əldə olunması üçün İT sahəsində əmək bazarının monitorinqinin keçirilməsinin kifayət qədər aktual məsələ olduğunu bildirdi. O, Azərbaycan Respublikası İqtisadi İnkişaf Nazirliyinin sifarişinə əsasən "Əmək bazarının informasiya texnologiyaları mütəxəssisləri seqmentində tələb və təklifin tədqiqi və müvafiq təkliflərin hazırlanması" layihəsinin həyata keçirilməsi istiqamətində AMEA İnformasiya Texnologiyaları İnstitutunda tədqiqatların aparıldığını bildirdi. İKT sektorunun dinamik inkişafını təmin edə biləcək kadrların hazırlanması məsələsinin önəmliyini bildirən M.Məmmədova son illər ölkədə İT üzrə sahələrdə müvafiq ixtisaslı mütəxəssislərə tələbatın artdığını və yaxın illərdə bu tələbin daha da artacağını vurğuladı. Onun sözlərinə görə, hazırda Azərbaycanda İT üzrə təqribən 15975 mütəxəssis çalışır ki, onların 4128 nəfəri, yəni 25,8 faizi respublikanın kiçik müəssisələrinin, 6137 nəfəri, yəni 38,4 faizi orta müəssisələrin, 3800 nəfəri, yəni 23,8 faizi iri müəssisələrin payına düşür. İT mütəxəssislərin 12,0 faizini, yəni 1910 nəfərini müstəqil İT mütəxəssislər təşkil edir. İT-mütəxəssislər, işəgötürənlər və İT-ekspertlər arasında aparılan sosioloji sorğunun nəticələrinə görə, respondentlərin 63,4 faizi ali təhsilli, 21,9 faizi natamam ali təhsilli, 9,7 faizi orta ixtisas təhsilli, 5 faizi isə sertifikatlaşdırılmış kurslar keçməklə İT-mütəxəssis kimi fəaliyyət göstərənlərdir.

Bu gün Azərbaycanda İT üzrə 5000-ə qədər vakant yerin mövcud olduğunu bildirən M.Məmmədova İT-ixtisası üzrə əsasən proqramçı-mühəndis, kompüter operatoru, informasiya təhlükəsizliyi üzrə mütəxəssis, kompüter sistemlərinin istismarı üzrə mühəndis, sistem-proqramçısı, şəbəkə administratoru və başqa mütəxəssislərin tələb olunduğunu söylədi. Bunun səbəbləri kimi lazımi bilik və bacarığa malik mütəxəssislərin olmaması, əmək haqqının azlığı və digər məsələlər göstərilir. İT üzrə kadr hazırlığının keyfiyyətinin artırılması üçün dövlət, elm, təhsil və İT-biznes sektoru arasında konstruktiv əməkdaşlığın vacib amillərdən olduğunu deyən M.Məmmədova İT kadrlara olan tələb və təklifin qiymətləndirilməsinə və proqnozlaşdırılmasına dair effektiv metodların işlənməsinin mühümlüyünü bildirdi.

"Azərbaycan Respublikasında böyük hesablama və yaddaş resurslarına olan tələbatın araşdırılması və təkliflərin işlənməsi haqqında" məruzə ilə çıxış edən institutun şöbə müdiri, texnika elmləri namizədi Rəşid Ələkbərov "Elektron Azərbaycan" Dövlət Proqramı çərçivəsində Milli Superkompüter Mərkəzinin (MSM) yaradılmasının nəzərdə tutulduğunu bildirdi. O, ölkəmizdə Superkompüter Mərkəzinin yaradılması sahəsində məqsədyönlü işlərin aparıldığını, həmçinin bu mərkəzdə həlli nəzərdə tutulan strateji əhəmiyyətli məsələlərin müəyyən olunması və onların reallaşdırılması üçün müvafiq elmi araşdırmaların aparılması istiqamətində intensiv işlərin görüldüyünü bildirdi.

İnstitutun şöbə müdiri texnika elmləri namizədi Firudin Ağayev "Azərbaycan Respublikasında İKT kadrlarının hazırlanması vəziyyətinin monitorinqi və beynəlxalq standartların tələbləri ilə müqayisəli təhlili" mövzusunda məruzəsində Azərbaycanda İKT kadrların səviyyəsinin beynəlxalq standartlara uyğunlaşdırılmasının mühüm amillərdən olduğunu bildirərək, dünyanın aparıcı dövlətlərində bu sahədə görülən işlərdən danışdı. F.Ağayev dünyanın İT üzrə 100 ən qabaqcıl universiteti içərisində Kaliforniyanın Berkley Universiteti, Massaçusets Texnoloji Universiteti və Stanford Universitetinin ilk üçlüyü bölüşdürdüyünü bildirdi. O, Çində yaxın 5 ildə 1 milyon proqramçının hazırlanmasının planlaşdırıldığını bildirərək, analoji işlərin Sinqapur, Tayland, İndoneziya və digər dövlətlərdə də həyata keçirildiyini dedi.

AMEA İTİ-nin nəzdində fəaliyyət göstərən İnternet Şurasının fəaliyyəti haqqında çıxış edən institutun şöbə müdiri, texnika elmləri namizədi Əmiraslan Əliyev AMEA korporativ şəbəkəsinin idarəedilməsinin təkmilləşdirilməsi, şəbəkə təhlükəsizliyinin təmini, korporativ şəbəkənin imkanları və ondan istifadə qaydaları haqqında danışdı.

İnstitutun şöbə müdiri Gülnarə Nəbibəyova www.science.az portalı və www.ikt.az saytının vəziyyəti, mövcud problemləri haqqında danışaraq, hər iki saytın veb-səhifələrinin yenilənməsi, informasiya təminatı haqqında məlumat verdi.

İnstitutun elmi katibi Mədinə Səidova tapşırılmış işlərin icra vəziyyəti haqqında məlumat verdi.

Sonra İTİ-nin yeni dissertantlarının mövzuları və elmi rəhbərlərinin təsdiqi məsələlərinə baxıldı. Dissertantlar - Vüqar Əvəzov, Elçin Məmmədov və Zaur Şirəlizadənin dissertasiya mövzuları müzakirə olunaraq təsdiq edildi, təklif və tövsiyələr səsləndirildi.

 

 

Akif Əliyev

 

Azərbaycan.-2009.-4 fevral.-S.5.