"Danışıqlar Azərbaycanın diktəsi altında gedir"

Dövlətlərinin işğalçı olduğunu, Azərbaycanın tam diplomatik qələbə əldə etdiyini, habelə qüdrətli hərbi gücə malik olduğunu etiraf edən Ermənistanın prezidenti, deputatları və siyasi analitikləri artıq öz vətəndaşlarını da güzəştlərə hazır olmağa çağırırlar.

Azərbaycanın Ermənistan üzərində tam diplomatik qələbə əldə etdiyi və bu qələbənin işğal altında olan ərazilərin tezliklə azad olunması ilə müşayiət olunacağı artıq təcavüzkar ölkənin özündə də etiraf olunmaqdadır. Bununla yanaşı, Ermənistanda açıq şəkildə deyilir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı bütün şərtləri indi birmənalı şəkildə məhz Azərbaycan diktə edir.

Dağlıq Qarabağın statusu gələcəyin işidir

Prezident İlham Əliyevin Rusiya Dövlət televiziya kanalının "Vesti v subbotu" verilişinin aparıcısı Sergey Brilyova verdiyi müsahibədə Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı səsləndirdiyi fikirlər ermənilərdə danışıqlar prosesinə bilavasitə rəsmi Bakının nəzarət etməsinə dair əminliyi daha da möhkəmləndirib. Xatırladaq ki, müsahibədə Prezident İlham Əliyev münaqişənin sülh yolu ilə həllini nəzərdə tutan olduqca maraqlı məqamlar barəsində danışıb: "Mahiyyət etibarilə razılıq əldə edilmişdir ki, işğalçı Ermənistan qoşunlarının Azərbaycanın işğal edilmiş ərazilərindən çıxarılmasına başlanmalı, hazırda Dağlıq Qarabağda yaşayan vətəndaşların və işğal edilmiş ərazilərə, o cümlədən Dağlıq Qarabağa qayıdacaq, milliyyətcə azərbaycanlı olan vətəndaşların da təhlükəsizliyinə beynəlxalq zəmanət təmin edilməlidir. Biz hesab edirik ki, indiki halda siyasi zəmanətlər hərbi və ya hər hansı sülhməramlı zəmanətlərdən qat-qat sanballıdır".

İşğal olunmuş ərazilərin statusu barədə söz açarkən Prezident İlham Əliyev qeyd edib ki, hazırda qəbul olunan təkliflərdə status məsələsi yoxdur: "Dağlıq Qarabağın statusu məsələsinə gəldikdə isə, bu, gələcəyin işidir. Bu gün bizim müzakirə etdiyimiz, qəbul etdiyimiz və razılaşdırdığımız təkliflərdə status məsələsi yoxdur. Əgər mövqelərin razılaşdırılması üçün bu mövzu yenidən ilkin şərt kimi irəli sürülərsə, biz heç nəyə nail olmayacağıq. Buna görə də real həyatda olanları başa düşmək lazımdır. Əlbəttə, biz Dağlıq Qarabağın müstəqil dövlət kimi mövcud olmasını mümkün hesab etmirik və Azərbaycan heç vaxt buna razılıq verməyəcəkdir. Bizə belə gəlir ki, erməni tərəfi bunu başa düşür... Zənnimcə, əgər Ermənistan tərəfi siyasi iradə göstərsə və hər bir halda atmalı olduğu addımları atsa, işğal edilmiş bütün ərazilərdən çıxsa, azərbaycanlılar Şuşaya, Dağlıq Qarabağa qayıdandan sonra gələcəkdə biz, təbii ki, statusun müəyyən edilməsi məsələsini də müzakirə edəcəyik. Əlbəttə, Dağlıq Qarabağın müəyyən statusu olmalıdır. Biz bunu başa düşürük. Lakin bir daha deyirəm, biz həmin statusu suveren Azərbaycan dövlətindən kənarda təsəvvür etmirik".

Prezident İlham Əliyev onu da bildirib ki, Minsk qrupu həmsədrlərinin təkliflərində də mövcud olan xronologiyaya əsasən, sazişlər imzalandıqdan dərhal sonra birinci mərhələdə Ermənistan qoşunlarının beş rayondan çıxarılması nəzərdə tutulur: "Ermənistanla Dağlıq Qarabağ arasında yerləşən Kəlbəcər və Laçın rayonlarından erməni silahlı qüvvələrinin çıxarılmasını məhz həmin rayonların coğrafi şəraiti nəzərə alınmaqla, saziş qüvvəyə minəndən beş il sonra təmin etmək nəzərdə tutulur. Bizim fikrimizcə, bu, kompromis müddətdir və yəqin ki, həmin zonada daha artıq təhlükəsizlik tədbirləri təmin edilməlidir ki, hər iki tərəfin sülhsevər xarakterinə heç kəsin şübhəsi olmasın".

Ermənistan rəsmiləri Prezident İlham Əliyevin zamanla reallığa çevrilən bəyanatlarına reaksiya verməkdə acizdirlər

Prezident İlham Əliyevin səsləndirdiyi fikirləri şərh edən Ermənistan parlamentinin sabiq spikeri, hazırda müstəqil deputat olan Tiqran Torosyan qeyd edir ki, rəsmi Yerevandan fərqli olaraq, Azərbaycan tərəfi adətən, danışıqların mahiyyəti barədə daha düzgün məlumat verir: "Dağlıq Qarabağın statusu ilə bağlı Prezident İlham Əliyevin səsləndirdiyi fikirləri ilk növbədə onunla və xarici işlər naziri Elmar Məmmədyarovla danışıqlar aparan Ermənistanın müvafiq rəsmi şəxsləri şərh etməlidir. Lakin təəssüf ki, onlar Prezident İlham Əliyevin zamanla reallığa çevrilən belə bəyanatlarına tez-tez reaksiya verə bilmirlər".

Tiqran Torosyan daha bir maraqlı məqama toxunaraq bildirir ki, aparılan danışıqların mahiyyəti, hansı addımlardan sonra nələrin baş verəcəyi barədə Azərbaycan tərəfi dəqiq mövqe ifadə etsə də, Ermənistanda bu, müşahidə edilmir: "Prezident İlham Əliyev açıq şəkildə bildirir ki, hazırda danışıqlar prosesində status məsələsi gündəmdə deyil və Ermənistan tutduğu əraziləri boşaltmalıdır. Ermənistan rəhbərliyi isə konkret mövqe səsləndirmir və rəsmi səviyyədə verilən açıqlamalar yalnız ictimai fikrin manipulyasiya edilməsinə yönəlib. Görünən odur ki, hər şey artıq Azərbaycanın diktəsi altında baş verir".

"Biz ermənilər Azərbaycan muğamı altında rəqs edirik"

Ermənistan parlamentinin "İrs" partiyasından olan deputatı, bu ölkənin ilk ombudsmanı Larisa Alaverdyan da etiraf edir ki, rəsmi Yerevanın həyata keçirdiyi diplomatiya Azərbaycanın təsiri altındadır: "Bu gün Ermənistan diplomatiyası vəziyyətə əsasən işləyir və ciddi şəkildə Azərbaycanın təsirlərinə məruz qalır. Belə vəziyyət yaranıb ki, sanki biz Azərbaycan muğamı altında rəqs edirik. Ermənistan tərəfinin passiv və heç bir təşəbbüslə müşayiət olunmayan mövqeyi Ermənistanı Azərbaycanın diplomatiya oyununun bir hissəsinə çevirib".

Yerevanda yerləşən Ermənistan Milli və Beynəlxalq Araşdırmalar Mərkəzinin direktoru Riçard Girakosyan isə qeyd edir ki, Prezident İlham Əliyevin açıqladığı məqamlar Minsk qrupunun bir müddətdir üzərində işlədiyi məsələlərdir: "Bu, bir tərəfdən Mətyu Brayzə və başqa rəsmilərin Qarabağ danışıqları və Türkiyə-Ermənistan dialoqunun paralel proseslər şəkilndə cərəyan etməsi haqda optimizmini təsdiqləyir. Eyni zamanda optimizm və Moskva görüşünə ümidlər Prezident İlham Əliyevin bu fikirlərində öz təsdiqini tapır. Ən mühüm məsələ isə odur ki, bir yandan Rusiya Prezidenti Medvedev Bakıya son səfəri zamanı Azərbaycanla münasibətləri yaxşılaşdırmaq və güman ki, erməniyönlü siyasətindən uzaqlaşmaq istəyini göstərdi".

Serj Sarkisyan işğal etdikləri ərazilərin onlara aid olmadığını etiraf edir

Ermənistan parlamentinin deputatları və digər siyasətçiləri ilə yanaşı, bu ölkənin Prezidenti Serj Sarkisyan da Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə əlaqədar kifayət qədər maraqlı etiraflar edir. Belə ki, Yerevanda azərbaycanlı ziyalılarla görüşdə Serj Sarkisyan işğal etdikləri ərazilərin onlara aid olmadığını etiraf edib: "Mən bilirəm ki, xalqlarımız arasında böyük problemlər var. 100 faiz həm Azərbaycan, həm də erməni xalqı istəyir ki, bu problemlər həll olunsun. Mən həm 1993, 1995, 1998 və 2002-ci illərdə də deyirdim ki, Ağdam bizim olmayıb. Bunu onda da anlayırdım. İndi də anlayıram".

Ermənistan prezidentilə görüşdə iştirak edən Azərbaycanın Rusiyadakı səfiri Polad Bülbüloğlunun sözlərinə görə də, Serj Sarkisyan işğal etdikləri ərazilərin onlara aid olmadığını bildirib: "Ermənistan prezidenti görüşdə digər etiraflar da edib. Deyib ki, hər iki tərəfin ədalətli qərarlar verməsi lazımdır, amma hər kəsin ədalətli qərarı özünə görədir".

Bundan əvvəl isə Ermənistanın sabiq xarici işlər naziri Vardan Oskanyan da Dağlıq Qarabağ ermənilərinə xitabən bildirmişdi ki, işğal olunmuş ərazilərdən çıxmaq lazımdır. Ekspertlər belə hesab edir ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsilə bağlı danışıqların indiki mərhələsində Ermənistan rəhbərliyi səviyyəsində bu qəbildən olan bəyanatların sayı daha da artacaq. Çünki münaqişənin artıq mərhələli şəkildə həllinin vacibliyi Ermənistanda yaxşı dərk olunmağa başlayıb. Aparılan sosioloji sorğular göstərir ki, Ermənistan ictimaiyyəti də Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllinin uzanmasından ciddi şəkildə narahatdır və üzləşdikləri sosial-iqtisadi problemlərin əsas səbəbini məhz bu münaqişədə görürlər. Bu məqamı erməni politoloq Suren Surenyan belə şərh edir: "Dağlıq Qarabağ münaqişəsi Türkiyə və Azərbaycanla əlaqələrimizin kəsilməsinə səbəb olub. Gürcüstanla olan sərhədlərimizdə tez-tez problem yaşanır. İranla sərhədlərimiz isə coğrafi baxımdan əlverişsizdir. Bu səbəbdən bizim üçün başlıca olanı Türkiyə və Azərbaycanla sərhədlərin açılmasına nail olmaqdır ki, bu da Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllindən keçir. Ermənistan rəhbərliyi başa düşməlidir ki, münaqişənin həllinin uzanması gördüyümüz zərərin artması deməkdir. Xalq da münaqişənin tezliklə həll olunmasını istəyir".

Müharibənin başlaması Ermənistan üçün tam fəlakət olar

Politoloq onu da vurğulayır ki, Ermənistan üçün məqbul variant münaqişənin mərhələli şəkildə həlli prinsipinin reallaşdırılmasıdır: "Azərbaycanın da bu variantı qəbul etdiyini nəzərə alsaq, onda vaxt itirmədən problemin həllinə nail olmaq olar. Münaqişənin mümkün qədər tez həll edilməsi isə Ermənistan üçün olduqca vacibdir. Çünki bu münaqişə həll edilmədən Ermənistan nə tam müstəqil dövlət olacaq, nə də iqtisadi vəziyyət yaxşılığa doğru dəyişəcək. Müharibənin başlaması isə bizim üçün tam fəlakət olardı. Çünki Ermənistan bugünkü Azərbaycanla müharibə aparmaq iqtidarında deyil".

Ermənistanın "Aykakan Jamanak" qəzeti isə yazır ki, Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə əlaqədar rəsmi Yerevan həm beynəlxalq birlik, həm də ölkə daxilində ciddi təzyiqlərlə üzləşməkdədir. O da vurğulanır ki, artıq Azərbaycan diplomatiyası beynəlxalq birliyin diqqətini münaqişə üzərində cəmləşdirə və Ermənistanı işğalçı tərəf kimi tanıtdıra bilib: "Həmçinin Azərbaycan Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin indiki vəziyyətdə qalmasının region üçün nə dərəcədə təhlükəli olduğunu da dünya ictimaiyyətinə çatdırıb. Buna qarşı Ermənistan diplomatiyasının zəifliyi son nəticədə münaqişənin mümkün qədər tez həllinə nail olunması üçün rəsmi Yerevana təzyiqlərin artması ilə nəticələnib".

Bununla yanaşı, qeyd edilir ki, sabiq Prezident Levon Ter-Petrosyanın rəhbərliyi altında ölkə müxalifətinin güclənməkdə davam etməsi də Serj Sarkisyan hakimiyyəti üçün əlavə problemlər yaradır: "Xalqın düşdüyü ağır duruma görə hakimiyyətdən üz döndərməsi Sarkisyan iqtidarına yaxşı məlumdur. Özünə beynəlxalq dəstək qazanmaqda isə bu gün Sarkisyana problem yaradan əsas məsələ ölkədə demokratiyanın boğulması və Dağlıq Qarabağ münaqişəsidir. Real şəraitdə isə xalqda və beynəlxalq aləmdə Sarkisyana müəyyən rəğbət yarada biləcək məsələ kimi yalnız Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin həllində atılacaq addımlar çıxış edir. Bu sahədə hadisələr Azərbaycanın lehinə inkişaf etsə də, Sarkisyan iqtidarı münaqişənin həllilə bağlı ciddi addımlar atmağa hazırlaşır".

Beləliklə, Ermənistanda yaranan ümumi əhvali-ruhiyyənin təhlili göstərir ki, bu ölkədə Dağlıq Qarabağ münaqişəsi ilə bağlı bütün vəziyyətə Azərbaycanın nəzarət etdiyi açıq etiraf edilir. Həmçinin münaqişə davam edəcəyi təqdirdə Ermənistanın daha böyük fəlakətlərlə üzləşəcəyi yaxşı başa düşülür. Görünür, elə bu səbəbdəndir ki, ən yüksək səviyyədə Ermənistanın özgə torpaqlarını işğal etdiyi bildirilir və bununla Ermənistan ictimaiyyətinə mesaj verilir ki, artıq Azərbaycan ərazilərindən çıxmağın vaxtıdır. Yəni, indidən Ermənistan ictimaiyyəti Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin Azərbaycanın ərazi bütövlüyü çərçivəsində həllini nəzərdə tutan hadisələrin inkişaf ssenarisinə hazırlanır. Bu da tezliklə Azərbaycan ərazilərinin işğalçı qüvvələrdən təmizlənməsi prosesinin başlanacağından xəbər verir.

R.İSLAMOĞLU

Azərbaycan.- 2009.- 10 iyul.- S. 4.