Yarımca kəndindəki
zəminin kənarında 3 kombayn, yanında isə
yükünü özüboşaldan avtomaşınlar
dayanmışdı. Günəşin qızmar
şüasından çöhrələri mis rənginə
boyanan adamlar biçinin başlayacağı anı gözləyirdilər.
Sübh tezdən əsməyə başlayan xəfif meh zəmiləri
dalğalandırır, dolu sünbüllər bolluqdan xəbər
verirdi.
Rayon icra hakimiyyəti
başçısının aqrar məsələlər
üzrə müavini Abbas Əliyev zəmiyə bir daha göz
gəzdirib kombaynçılara dedi:
- Siz bir stəkan
çay için, o vaxtadək sünbüllərin şehi
tam çəkiləcək.
Sonra üzünü mənə
çevirdi:
- Dünən
axşamdan yağan yağış işimizi çətinləşdirib.
Səhər açılandan zəmilərdəki rütubətin
çəkilməsini gözləyirik. Yaxşı ki, havada
meh var. Yoxsa ləngiyərdik. İndiki halda biçin
keçirmək mümkün deyil. Belədə itkilər
çox olur, kombaynlar məhsuldar işləyə bilmir.
Ötən il su
sarıdan böyük çətinliklərlə
rastlaşdıq. Havalar yağmursuz keçdiyindən
sututarlara lazımi həcmdə ehtiyat toplaya bilmədik. Bu səbəbdən
taxıl əkinləri normal suvarılmadı, məhsuldarlıq
aşağı oldu. Bu mövsüm isə vəziyyət
yaxşıdır. Sututarlarımızda kifayət qədər
ehtiyat var. Bu ehtiyat payız əkinlərinin da normal becərilməsinə
imkan yaradacaq. Bu il havaların yağmurlu keçməsi
taxılçılıq üçün əlverişli
olub.
Torpaq mülkiyyətçisi
Arif Cəfərov söhbətə qoşulub dedi ki, məhsul
yığımı dövründə düşən
yağıntıdan çox əziyyət çəkirik. Ötən
həftə yağan dolu bir çox yerdə taxıl əkinlərinə
ciddi ziyan vurub. Bu mövsüm 25 hektar sahədə məhsul
yetişdirilib. Artıq 9 hektarlıq zəmidə biçin
başa çatdırılıb. Hər hektardan orta hesabla 33
sentner məhsul götürülüb.
Onun həmkarı Yusif Məmmədov
yüksək məhsuldarlığa nail olmanın səbəbini
əkinçilikdə intensiv üsulların tətbiqində
görür. Bu dəfə növbəli əkin üsulundan
istifadə edib. Becərmə tədbirlərini də
aqrotexniki qaydada aparıb. Nəticə də yaxşı olub.
Ümumiyyətlə,
cari ildə Naxçıvan Muxtar Respublikasının ən
iri taxılçılıq rayonlarından olan Babək
rayonunda 11 min 56 hektar sahədə taxıl yetişdirilib. Əvvəlki
illərlə müqayisədə taxıl əkini sahələrinin
həcmi 800 hektara yaxın artıb. Bu,
taxılçılığa marağın artması ilə
bağlıdır. Başqa sözlə, ölkə
prezidentinin "Kənd təsərrüfatı məhsullarının
istehsalçılarına dövlət dəstəyi
haqqında" 23 yanvar 2007-ci il tarixli və "Kənd təsərrüfatı
məhsulları istehsalçılarının toxum, gübrə
və damazlıq heyvanları ilə təmin edilməsinə əlavə
dəstək verilməsi barədə" 21 avqust 2008-ci il
tarixli sərəncamları bu sahənin inkişafında
mühüm rol oynayıb.
Kombaynçılar biçinə
başlayanda onlara uğurlar arzulayıb yolumuzu Nehrəm kəndindən
saldıq. Bu kənddə yaşayan təcrübəli təsərrüfatçı
Heydər Məmmədov əkinçiliklə bağlı
fikirlərini bizlə bölüşür:
- Son illər əkinçiliklə,
taxılçılıqla məşğul olmaq xeyli
asanlaşıb. Yüksək məhsuldarlığı olan
toxum sortlarının, yanacağın, gübrələrin
dövlət dəstəyi ilə alınaraq torpaq mülkiyyətçilərinə
güzəştli qiymətlərlə
çatdırılması, suvarma sistemlərinin təkmilləşdirilməsi
və yenidən yaradılması, ən müasir texniki
avadanlıqların fermerlərin istifadəsinə verilməsi,
ayrı-ayrı qurumlar tərəfindən ayrılan kreditlər
önəmli rol oynayıb. Yerlərdə kiçik emal müəssisələrinin,
un dəyirmanlarının yaradılması, alıcı
probleminin həlli də öz sözünü deyib. Akademik Cəlal
Əliyevin yetişdirdiyi "Qiymətli", Rusiyadan gətirilən
"Moskvic", eləcə də çoxdan unudulan
"Qılçıqsız" buğda növləri məhsuldarlığı
ilə seçilir. Bir çox yerlərdə taxıl əkininin
şırım üsulu ilə aparılması su itkisinin,
torpağın yuyulmasının qarşısının
alınmasında əhəmiyyətli rol oynayıb. Regionların
sosial iqtisadi inkişafı Dövlət Proqramı çərçivəsində
tutumu 100 milyon kubmetr olan Heydər Əliyev su anbarının
tikilib istifadəyə verilməsi burada həyata keçirilən
ən böyük infrastruktur tədbirlərindən biri olub. İndi
onun gücü ilə Babək və Culfa rayonlarında 16 min
830 hektar sahə suvarılır. Yeni əkin dövriyyəsinə
daxil olan 6919 min hektar torpaq sahəsinin 4300 hektarı burada yerləşir.
Araz çayı üzərində quraşdırılan irihəcmli
nasos-stansiyalar isə rayonun bir çox yaşayış məskənlərində
suvarma suyuna olan ehtiyacın ödənilməsində önəmli
rol oynayır. Bir çox kəndlərdə yeni subartezian
quyuları qazılıb.
Babək rayonunun
taxıl zəmilərində biçin kampaniyasının
qızğın dövrüdür. Yetişdirilən bol məhsulu
sürətlə və itkisiz toplamaq üçün
vaxtında lazımi hazırlıq görülüb. Bir
çox kəndlərdə biçin kampaniyası mütəşəkkil
davam edir. Zəmilərə 30 kombayn çıxarılıb.
Onlardan 5-i "Naxçıvan Aqrolozinq" ASC-nin yerli
bazasına məxsusdur. 25 kombayn yerli sahibkarların
ixtiyarındadır.
Ümumiyyətlə, bu
mövsüm Nehrəm kəndində torpaq mülkiyyətçiləri
1085 hektar sahədə məhsul yetişdiriblər. Onun 454
hektarı arpadır. Hələlik zəmilərin
yarısı biçilib. Məhsuldarlıq qənaətbəxşdir.
Hektardan orta hesabla 26-27 sentner, Heydər Məmmədovun, Əhməd
Həsənovun, Məmməd Əliyevin fərdi təsərrüfatlarında
isə daha yüksək məhsuldarlıq əldə edilir.
Rayonda səriştəli
təsərrüfatçılardan söhbət düşəndə
Hacıvar kənd sakini Arif Cəfərovun da adı çəkilir.
O həm də kənd bələdiyyəsinin sədridir.
Yaxşı ailə təsərrüfatı yaradıb. Cari
ildə 25 hektar sahədə taxıl əkiblər. O bu il becərdiyi
sahələrin hər hektarından azı 35 sentner məhsul
toplamaq əzmindədir.
Yeddi min nəfərə
yaxın əhalinin yaşadığı Cəhri kəndində
adamların dolanışığı əsasən əkinçilik
və heyvandarlıqdır. Kənddə yeni subartezian
quyularının qazılması, su-nasos stansiyasının əsaslı
təmir olunaraq yenidən istifadəyə verilməsi
imkanları daha da artırıb. Bu mövsüm 600 hektar sahəyə
taxıl əkilib. Yusif Qasımov, Sabir Tahirov, Sənan Novruzov,
Zahid İsmayılov daha çox sahədə məhsul
yetişdiriblər.
Artıq bir həftədən
coxdur ki, bu kənddə taxıl zəmiləri biçilir. Qızmar
günlərdə də işin ahəngi aşağı
düşmür. Zəmilərə 5 kombayn
çıxarılıb. Hər gün orta hesabla 28-30 hektar
sahə biçilir. Hektardan orta hesabla 27-28 sentner məhsul
götürülür. Ötən illə müqayisədə
bu hər hektardan 8-9 sentner çoxdur.
Yeri gəlmişkən,
son illər rayonun Sirab, Cəhri, Hacıvar, Qoşadizə kəndlərində
un dəyirmanları istifadəyə verilib, onların gündəlik
birgə istehsal gücü 50 tondan artıqdır.
Muxtar respublikada daxili
bazarın tələbatı da əsasən yerli istehsal
hesabına ödənilir.
Məmməd MƏMMƏDOV
Azərbaycan.- 2009.- 12 iyul.- S. 5.