"Dünyada elə
insanlar var ki, onlar gördükləri işlərə, elmi
axtarışlara, yaradıcılıqlarına görə təkcə
bir xalqa, bir ölkəyə, bir məmləkətə məxsus
olmurlar. Bu insanlar öz yaradıcılıqları ilə
anadan olduğu məmləkəti, ölkəni, məxsus
olduğu xalqı dünya miqyasına çıxara bilirlər.
Belə insanlardan biri də bəstəkar Oqtay Rəcəbovdur".
Bu sözlər böyük Azərbaycan bəstəkarı
Tofiq Quliyevin "Oqtay Rəcəbov Azərbaycanın
Kabalevskisidir" adlı məqaləsindən
götürülmüşdür. Həmin məqalənin
sonunda isə Tofiq Quliyev belə yazırdı:
"Oqtay Rəcəbov
təkcə Azərbaycanın deyil, həm də bütün
Qafqazın Kabalevskisidir. Onu təkcə Qafqaz üçün
deyil, bütün Şərq aləmi üçün qorumaq
lazımdır!"
Tanınmış Azərbaycan
bəstəkarı, professor Oqtay Rəcəbovun həyat və
yaradıcılığını nəzərdən
keçirərkən böyük ustadın, musiqi xadiminin
uzaqgörənliklə dediyi həmin sözlərin məna dəyərini
daha aydın hiss edirsən. Bəstəkar, alim, musiqi pedaqoqu
kimi tanınan və hər istiqamətdə geniş
yaradıcılıq fəaliyyəti ilə diqqəti cəlb
edən O.Rəcəbov parlaq istedad sahiblərindəndir.
O, həmişə
öndə gedən, nümunə göstərilən bəstəkarlardandır.
"Anam Azərbaycanım" (sözləri Adil Babayevindir),
"Nəğmələr" (sözləri Bəxtiyar
Vahabzadənindir), "Necə unudum səni?" (sözləri
Zivər Ağayevanındır), "Zəfəran"
(sözləri Nüsrət Kəsəmənlinindir), "Daha
nə istəyirsən? (sözləri Famil Mehdinindir) və digər
onlarca mahnı bəstəkarın fitri istedadının parlaq
nümayişinə çevrilmişdir. Bu mahnılar görkəmli
sənətkarlarımız Zeynəb Xanlarovanın,
Şövkət Ələkbərovanın, Mirzə Babayevin,
Flora Kərimovanın, İlhamə Quliyevanın,
Yalçın Rzazadənin ifasında populyarlaşaraq dinləyicilərin,
tamaşaçıların zövqünü
oxşamışdır.
Oqtay Rəcəbov bir bəstəkar
kimi yaradıcılığa başladığı anlardan
irihəcmli vokal və instrumental əsərləri də qələmə
almışdır.
Bəstəkar
uşaqlar, məktəblilər üçün
yazdığı əsərlərin təlim-tərbiyə
prosesinə, tətbiqinə çalışmış,
apardığı eksperimentlər və tərtib etdiyi
"Musiqi" dərslikləri vasitəsilə məqsədinə
nail olmuşdur. Bu istiqamətdə görkəmli rus bəstəkarı,
akademik, Sosialist Əməyi Qəhrəmanı D.Kabalevski ilə
olan yaradıcılıq ünsiyyəti, əməkdaşlığı
xüsusi qeyd edilməlidir.
Oqtay Rəcəbov
D.Kabalevski məktəbinin ənənələrini ləyaqətlə
davam etdirən mahir bəstəkar, musiqi pedaqoqudur. O,
böyüməkdə olan nəslin musiqi-estetik tərbiyəsi
naminə öz ideyalarını həyata keçirmək
üçün ən əlverişli vasitə və
yollardan, müxtəlif kanallardan istifadə etməyə
çalışmışdır.
Bəstəkarın təşəbbüsü
ilə yaradılan və 1978-1992-ci illər ərzində Azərbaycan
televiziyası ilə yayımlanan "Məktəblilərin
musiqi klubu"nun hər məşğələsi yadda
qalmış, estetik tərbiyə üzrə bir sıra nəzəri-təcrübi
məsələlərin həllinə əhəmiyyətli təsir
göstərmişdir.
Onun 1975-1985-ci illərdə
respublika miqyasında musiqi təlimi ilə əlaqədar
apardığı eksperimentlərin nəticəsi yüksək
qiymətləndirildi. 1985-ci ildə ümumtəhsil məktəblərimiz
üçün yeni "Musiqi" proqramı
hazırlandı. Bu proqram müxtəlif illərdə təkmilləşərək
hazırda da öz dəyərini itirməmişdir. Daim
axtarışda olan bəstəkar-pedaqoq 1992-2001-ci illərdə
Almaniyanın Bonn şəhərindəki K.Orf adına
Uşaq İncəsənət Gimnaziyasından, habelə
Vilnüsdəki Çürlöniş adına Uşaq
İncəsənət Gimnaziyasından sonra
üçüncü sayılan Respublika İncəsənət
Gimnaziyasını yaratmışdır. 1992-2001-ci illərdə
gimnaziyanın 45 şagirdi beynəlxalq müsabiqələrin
laureatları, diplomantları adına laiq
görülmüşdür.
Oqtay Rəcəbovun
Respublika İncəsənət Gimnaziyasında işlədiyi
dövrdə ölkəmizdə ilk dəfə olaraq
uşaqlar üçün Opera studiyası və kinostudiya
yaradılmışdır. Həmin studiyalarda uşaqlar, məktəblilər
opera və operetta janrında olan əsərlərdə aktyor,
rejissor, operator kimi çıxış edərək
qısametrajlı filmlər çəkmişlər. 1996-2008-ci
illərdə bilavasitə onun rəhbərliyi ilə yaranan,
ümumtəhsil və musiqi məktəbləri
üçün nəşr olunan 16 adda "Musiqi",
"Musiqi ədəbiyyatı" dərsliyi, "Fortepianoda
çalmaq üçün müntəxəbat",
"Elementar musiqi nəzəriyyəsi" tədris vəsaitləri
çap olunmuşdur. Həmin dərsliklər və tədris
vəsaitləri balalarımızın musiqi-estetik tərbiyəsi
işinin ahəngdar şəkildə davam etməsinə
istiqamətlənmişdir.
Oqtay Rəcəbov bəstəkarlıqla
musiqi pedaqoqu peşələrinin sintezini yaratmaq sahəsində
də özünəməxsus dəst-xətti ilə
seçilir. 1975-ci ildən bu yana yaratdığı əsərlər
mövzu, janr əsasına görə çox böyük
maraq doğurur, mühüm əhəmiyyət kəsb edir. Onun
400-dən çox mahnısı müğənnilər,
uşaq xor kollektivləri tərəfindən ifa olunmuşdur.
Bəstəkar 17 filmə musiqi bəstələmiş, 5
simfoniya, üç opera, iki oratoriya, kantata, instrumental konsertlər,
mürəkkəb xor əsərləri (kapella
üçün), fortepiano, kamança və skripka alətləri
üçün sonatina, sonata, pyeslər, Musiqili Komediya
Teatrı üçün 2 operetta yazmışdır. Onun
musiqi yaradıcılığına diqqət yetirdikdə məlum
olur ki, bəstəkar balet janrı istisna olmaqla, musiqinin
müxtəlif janrlarında qələmini sınamış və
həmişə, hər yerdə uğur
qazanmışdır.
Elmi-tədqiqat işləri
O.Rəcəbovun yaradıcılığında xüsusi bir
sahəni təşkil edir. Ümumtəhsil məktəblərində
apardığı tədqiqatlar nəticəsində o,
1984-cü ildə Moskva şəhərində namizədlik,
1992-ci ildə isə Bakıda doktorluq dissertasiyalarını
müdafiə etmiş, eyni zamanda professor adına layiq
görülmüşdür.
Məktəblilərin
musiqi-estetik tərbiyəsi sahəsində böyük işə,
səmərəli pedaqoji fəaliyyətinə görə
onun 1982-ci ildə respublika Lenin Komsomolu mükafatı
laureatı, 1987-ci ildə isə əməkdar müəllim fəxri
adına layiq görülməsi də uğurlu
axtarışların nəticəsi kimi qiymətləndirilməlidir.
Daim
yaradıcılıq axtarışında olan bəstəkar
Oqtay Rəcəbov bu yaxınlarda Rusiya Pedaqoji və Sosial Elmlər
Akademiyasının həqiqi üzvü seçilmişdir. Bu
da fərəh doğuran nailiyyətdir. Həyatı, fəaliyyəti
zəhmətlə yoğrulan bəstəkara uzun ömür,
möhkəm cansağlığı, daha böyük
uğurlar arzulayırıq.
Vidadi XƏLİLOV,
pedaqoji elmlər doktoru,
professor, əməkdar müəllim
Azərbaycan.- 2009.- 28 iyun.- S. 7.