Böyük yolun uğurlu davamı

Xalqların və ölkələrin tərəqqisinin əsasında şəxsiyyətlərin və ideyaların dayanması inancının ictimai düşüncəyə dərindən hakim olması ictimai inkişaf məntiqinin şəksiz həqiqətlərindən sayılmaqdadır. İnkişafın şərəfli yolunu keçmiş və ya bu yolda olan xalqların təcrübəsi deyilənin ən bariz ifadəsidir, desək, yəqin ki, səhv etmərik. Hamılıqla qəbul olunan milli ideya və eyni ilə də hamı tərəfindən etiraf olunan milli lider tarixin bütün dövrlərində inkişafı yaradan fundamental əsas rolunda çıxış edib və bu gün də çıxış etməkdədir. Bunlardan kənarda əhəmiyyətli inkişaf nümunəsinə tarixi təcrübədə hələ ki rast gəlmək mümkün deyil. Azərbaycan xalqı özünü bütünlüklə xoşbəxt saya bilər ki, onun XX əsrin son 30 ilinə və XXI əsrin əvvəlinə təsadüf edən tarixi və taleyi yuxarıda adını çəkdiyimiz fundamental əsaslar üzərində qərar tutur. Azərbaycanın yaşadığı sıçrayışlı inkişafın sirlərini axtararkən həmin əsaslara istinad edilməsi ən doğru cavabın tapılmasına zəmanət verə bilər.

Azərbaycan XXI əsrin başlanğıcında. Heyrət yaradan iqtisadi sıçrayış

Yaşadığımız dövrün fərqləndirici cəhətlərindən biri onun minilliklərin qovşağında olmasındadır. Bütünlükdə bəşəriyyətin tarixində minilliklərin bir-birini əvəz etməsi ayrı-ayrı xalqların həyatında fərqli izlər qoymuşdur. Sevindiricidir ki, Azərbaycan yeni minilliyə təkcə müstəqil dövlət kimi daxil olmayıb, həm də özünün böyük iqtisadi sıçrayış həqiqətlərini və təcrübəsini gətirib. Azərbaycanın iqtisadiyyatının XXI əsrin əvvəllərinin ən uğurlu modeli adlandırılmağa tam haqqı çatır. Son 5 ildə ölkəmizin ən sürətli inkişaf edən iqtisadiyyat statusunu ardıcıl olaraq əlində saxlaması artıq azərbaycanlıların milli iftixar mənbəyinə çevrilib. Bu, eyni zamanda özündən asılı olmayan səbəblərdən iqtisadi inkişafdan geri qalmış ölkələrə dünya iqtisadi güclərinin etinasız münasibətinə Azərbaycanın özünəməxsus çağırışı kimi baxılmalı və qəbul edilməlidir.

XXI əsrin əvvəllərində Azərbaycan iqtisadiyyatı təkcə sürətli inkişafı ilə diqqəti cəlb etməklə kifayətlənmədi, o həm də yeni keyfiyyət parametrləri kəsb etməsi ilə özünü təsdiqlədi. Təsadüfi deyil ki, dünyanın aparıcı iqtisadi qurumları son illərin nəticələrinə görə Azərbaycanı ən dərin islahatlar aparılan ölkə kimi səciyyələndirmişlər. Beynəlxalq iqtisadi avtoritetlərin dəyərlərində Azərbaycan iqtisadiyyatının daha çox müasirləşməyə, yeniləşməyə, dünya iqtisadiyyatına inteqrasiya etməyə meyilli milli iqtisadiyyat adlandırılması ölkənin həyatında baş verən dəyişikliklərin miqyasını aydın təsəvvür etməyə imkan yaradır.

Azərbaycanın inkişaf templəri indi bütün aparıcı beynəlxalq iqtisadi qurumların tədqiqat maraqları çərçivəsinə daxil olub. Bu iqtisadi mərkəzlər ölkəmizin iqtisadi yüksəlişinin timsalında XXI əsrin iqtisadi fenomenini görür, Azərbaycan modelinin sirlərini öyrənməyə səylər göstərirlər. Çünki beynəlxalq təcrübədə cəmi bir neçə il ərzində Azərbaycanın iqtisadi inkişaf rəqəmlərində ifadə olunan iqtisadi tərəqqi nümunəsi tapmaq çətindir və ya bəlkə də mümkün deyil. Ölkə göstəricilərinin ən qısa sadalanması irəli sürülən tezisin real həyat həqiqəti olmasına heç bir şübhə yeri qoymur.

İqtisadi durumun ən ümumi göstəricisi sayılan milli məhsulun artım sürəti Azərbaycanda 2004-2008-ci illərdə dünyada ən yüksək rəqəmlərlə ifadə olunub. Göstərilən illərdə 25-35 % civarında iqtisadi artıma nail olmuş Azərbaycan artım sürətinə görə dünyada birinciliyə sahib olmuşdur. Bütövlükdə həmin dövrdə ölkə iqtisadiyyatı 2,6 dəfə artmaqla böyük sıçrayış etmişdir. Dövlət büdcəsi 5 il ərzində 12 dəfədən çox artmış, adambaşına düşən milli gəlirin həcminə görə 5,5 min dollarlıq hədd dəf edilmişdir. Yoxsulluq səviyyəsi təxminən 50 %-dən 13 %-ə enmişdir.

Azərbaycan iqtisadiyyatı getdikcə daha artıq dərəcədə dünya iqtisadiyyatının bir hissəsi kimi özünü ifadə etməyə başlamışdır. Xəzər dənizinin Azərbaycana mənsub olan hissəsindən hasil edilən zəngin karbohidrogen ehtiyatlarının dünya bazarına çıxarılması ölkəmizi müasir dünyanın iqtisadi sistemində vacib amilə çevirməklə yanaşı beynəlxalq enerji təhlükəsizliyinin təmin edilməsində onun rolunun əhəmiyyətli dərəcədə artmasına zəmin hazırlamışdır. İndi ən azından Avropanın enerji təhlükəsizliyi Azərbaycan iqtisadiyyatından ayrı təsəvvür edilmir.

Yuxarıda deyilənlər bir daha göstərir ki, XXI yüzillik ölkəmiz üçün təkcə tarixi xronologiyanın dəyişməsi effekti yaratmaqla məhdudlaşmır. Yeni əsrin başlanğıcı Azərbaycan tarixinin yeni keyfiyyət mərhələsi qismində qavranılır və dəyərləndirilir. Məhz buna görə də öz tarixinin qızıl əsrini keçmişdə axtarmağa adət etmiş bir çox xalqlardan fərqli olaraq Azərbaycanın həqiqi intibahının müasiri olduğumuz dövrə təsadüf etdiyi ictimai düşüncənin birmənalı olaraq qəbul etdiyi həqiqətlərdəndir. Azərbaycan adını daşıyan müstəqil dövlətin yaranmasından tutmuş onun sürətlə inkişaf etməsinədək özündə milli dirçəlişi əks etdirən unikal tarixi sosial-iqtisadi və milli-mənəvi hadisələr məhz yaşadığımız zamanda, ələlxüsus XXI əsrin əvvəllərində cərəyan etməkdədir. Heç şübhəsiz, bütün bunların başlanğıcının Heydər Əliyevin adı və ideyaları, habelə ölkə Prezidenti İlham Əliyevin çoxşaxəli fəaliyyəti ilə bilavasitə əlaqədar olması yaşadığımız dövrün həqiqətlərindəndir.

Azərbaycanın ən yeni tarixi haqqında qənaətin formalaşması bir tərəfdən onun heyrətamiz iqtisadi göstəricilərinə istinad edirsə, digər tərəfdən müasir cəmiyyət parametrləri kəsb etməsinə əsaslanır. Əlbəttə, tam qətiyyətlə və cəsarətlə demək olar ki, yaşadığımız indiki dövr Azərbaycan tarixinin xüsusi, ən intensiv inkişaf mərhələsini təşkil edir. Bu mənada həmin dövrü tariximizin nəinki sürətli və hərtərəfli yüksəliş illəri, bəlkə də yeni tarix adlandırmaq daha dəqiq qiymətləndirmə olardı. Məhz haqqında söhbət gedən zaman kəsiyində Azərbaycan malik olduğu böyük intellektual və insani potensialı, təbii resursları - bir sözlə, milli gücü cəmləyib ölkənin qətiyyətli tərəqqisinin qüdrətli amilinə çevirmək imkanı qazanmış və bununla da öz tarixinin keyfiyyətcə yeni dövrünə qədəm qoymuşdur. Bu, tam haqlı olaraq qədim və zəngin tariximizin müasir Azərbaycan cəmiyyətinin yaradılması mərhələsi kimi qiymətləndirilə bilər.

XXI əsrin başlanğıcında müasir Azərbaycan cəmiyyətinin inteqrasiyası və transformasiyası vəzifələrinin uğurla və ardıcıl olaraq yerinə yetirilməsi aydın şəkildə müşahidə olunmaqdadır. Bu özünü hər şeydən əvvəl Azərbaycanın böyük və sürətli inkişaf mərhələsinə qədəm qoyaraq yeni cəmiyyət parametrləri kəsb etməyə müyəssər olmasında göstərir. İndi ölkənin inkişafı özünü sadəcə prosesin adi axarının təzahürü formasında deyil, bir qayda olaraq əhəmiyyətli keyfiyyət dəyişiklikləri ilə müşayiət olunan sıçrayış xarakterli yeniləşmə formasında büruzə verməkdədir. XXI əsrin ilk illərində Azərbaycan cəmiyyətinin həyatında baş verən sürətli tərəqqi sayəsində ölkənin mahiyyət etibarilə yeni keyfiyyət halına, Azərbaycan tarixinin isə yeni inkişaf mərhələsinə keçməsi inkaredilməz reallıqdır. Azərbaycanın yeni keyfiyyət halına və deməli, yeni tarixi mərhələyə daxil olması da Heydər Əliyevin ideyaları və həmin ideyaların ardıcıllıqla həyata keçirilməsi ilə birbaşa əlaqədardır. Bu ideyaların Azərbaycan tarixində başlıca missiyası onun Azərbaycanın intibahının əsasını qoymasıdır. Həm də qeyd edildiyi kimi, bu sadəcə ənənəvi həyat irəliləyişinin ardıcıllığı sistemindən irəli gələn adi inkişaf yox, keyfiyyət dəyişikliyinə gətirib çıxarmağa qadir olan sürətli yüksəlişdir. Əslində bu, Heydər Əliyev ideyalarının quruculuq missiyasının təntənəsi kimi müasir Azərbaycanın davamlı olaraq inkişafı deməkdir.

İqtisadi sıçrayışı hazırlayan konsepsiya və bünövrə. Müasir inkişafın başlıca mənbələri və resursları

Müstəqil Azərbaycanın XXI əsrin başlanğıcına təsadüf edən sıçrayışlı inkişafının etibarlı bünövrəyə və hərtərəfli konseptual bazaya söykəndiyi cəmiyyətin birmənalı şəkildə qəbul etdiyi reallıqlar kateqoriyasına aiddir. XX əsrin 90-cı illərində Heydər Əliyevin xilaskarlıq missiyasına sığınan Azərbaycan cəmiyyəti Böyük Liderin tarixi rolunu heç də təkcə ölkəni təhlükədən xilas etməkdə görmürdü. Xalq Azərbaycanın xilasını geniş planda, ölkədə nəinki yeni siyasi, həm də iqtisadi və mənəvi situasiyanın yaradılması miqyasında nəzərdən keçirirdi. Başqa sözlə, Heydər Əliyevin xilaskarlıq missiyası dedikdə elə genişmiqyaslı, sistemli və ardıcıl həyata keçirilən islahatlar başa düşülürdü ki, bunları həyata keçirərək Azərbaycanın müstəqilliyinin əbədi, sarsılmaz və dönməz olduğunu bəyan etmək mümkün olsun. Buna görə Heydər Əliyevin xilaskarlıq missiyasının gerçəkləşməsi həm də müstəqil Azərbaycan dövləti quruculuğunun əsasını təşkil edən çoxsahəli və ardıcıl layihələrin təntənəsi kimi qavranılır. Yaradılan dayanıqlı siyasi sabitliyin ardınca iqtisadiyyatda tənəzzülün cilovlanması, maliyyə nizam-intizamının yaradılması, aqrar islahatların həyata keçirilməsi, yeni iqtisadi sistemə keçidi təmin edən cəsarətli addımların atılması Azərbaycanın gələcək sürətli inkişafının əsasının yaradılması demək idi.

XXI əsrin başlanğıcında Azərbaycanın sıçrayışlı inkişafının təmin edilməsində Heydər Əliyev dühasının məhsulu olan neft strategiyasının müstəsna rol oynadığını xüsusi qeyd etməyə ehtiyac var. Heç şübhəsiz ki, ölkəmizin regionda lider dövlətə çevrilməsi, dünyanın ən dinamik iqtisadiyyatına malik olan ölkə adını şərəflə dörd il dalbadal daşıması, Azərbaycanın beynəlxalq aləmdə rolunun və əhəmiyyətinin hiss olunan dərəcədə artması və digər çoxsaylı uğurlarımız Heydər Əliyevin neft strategiyası ilə birbaşa bağlıdır. Azərbaycanın müşahidə olunan uğurlarında neft strategiyasının müstəsna əhəmiyyətini Prezident İlham Əliyev Yeni Azərbaycan Partiyasının III qurultayındakı nitqində belə ifadə etmişdir: "Heydər Əliyevin neft strategiyasının icrası nəticəsində ölkəmizə milyardlarla dollar xarici sərmayə gətirilibdir. Əgər 1994-cü ildə, o çətin şəraitdə "Əsrin müqaviləsi" imzalanmasaydı, ondan sonrakı dövr ərzində bütün infrastruktur layihələri həyata keçirilməsəydi, Bakı-Tbilisi-Ceyhan neft kəmərinin tikintisinə başlanmasaydı bu gün Azərbaycanda iqtisadi inkişafdan, ümumiyyətlə, söhbət gedə bilməzdi. Azərbaycanın bir çox sahəsi məhz "Əsrin müqaviləsi"ndən sonra inkişaf etməyə başladı. Bu müqavilə bir növ bütün iqtisadi inkişaf üçün möhkəm təkan verdi. Azərbaycanın qarşısında duran sosial məsələlər daha da uğurla həll olunmağa başladı".

Azərbaycanın sıçrayışlı inkişafının konseptual əsaslarının Heydər Əliyevin ideya və baxışları sisteminə istinad etməsi bütövlükdə ümummilli liderin zəngin irsinin ölkəmizin müasir inkişafının məfkurə əsasları rolunu bu gün uğurla oynadığından xəbər verir.

Heydər Əliyev strategiyasının müasir inkişafın ideya əsası rolunda çıxış etməsi hər şeydən əvvəl onun universal mahiyyətindən irəli gəlir. İkinci tərəfdən, bu strategiya ölkəmizdə tarixən formalaşmış dəyərlər sisteminə söykəndiyindən, böyük perspektiv üçün nəzərdə tutulub və təbii ki, hazırkı sürətli inkişafı da ehtiva edir.

Azərbaycanın davamlı inkişafının Heydər Əliyev konsepsiyası praktik fəaliyyətə transformasiya edərək insanların davranışını stimullaşdırmaq qüdrətinə malik olan dəyərlərin tam dəstini özündə ifadə edir. Həmin dəyərlər sistemi ümummilli ideyanın təmin edilməsi ilə yanaşı hər bir fərdin şəxsi idealının həyata keçirilməsini nəzərdə tutan prinsip və vəzifələri üzvi şəkildə əks etdirir. Məhz bu amil onun ictimai cazibədarlığını və səmərəli fəaliyyət koofisentini şərtləndirən səbəblərdən biri keyfiyyətində çıxış edir. İnkaredilməz həqiqətdir ki, ictimai ideya fərdi qavranma və qəbuledilmə mexanizmi vasitəsi ilə ictimai və ya ümummilli davranış faktoruna çevrilir. Tarix fərdi maraqlar yükünü daşımaq imkanından məhrum edilmiş ideya sisteminin uğursuzluğa məhkum edildiyini dəfələrlə sübuta yetirmişdir. Bu baxımdan, artıq söylənilən tezisi başqa şəkildə ifadə edərək təsdiqləmək mümkündür ki, Azərbaycanın müasir inkişaf strategiyasının əsasını təşkil edən Heydər Əliyevin siyasətinin gücü milli ideyanın kifayət qədər fərdi maraq ünsürləri ilə yüklənməsindədir. Məhz bunun sayəsində hər bir fərd sözügedən ideya və baxışlar sistemində özünün ictimai dəyərlər dərəcəsinə yüksəldilmiş istək və arzularının ifadəsini tapır.

Heydər Əliyevin zəngin irsinə söykənən inkişaf strategiyasının təhlili onun üç fundamental başlanğıca istinad etdiyini söyləməyə əsas verir. Bunlar güclü dövlət, səmərəli iqtisadiyyat və azad insandır. Azərbaycanın təcrübəsi hər üç başlanğıcın qarşılıqlı ahəngdar fəaliyyətinin ölkənin yüksək inkişafına, hərtərəfli tərəqqisinə xidmət edən əzəmətli vasitəyə çevrilmək gücündə olduğunu təsdiqləyir.

Ölkənin və onun əhalisinin təhlükəsiz, əmin-amanlıq şəraitində və rifah halında yaşaması sosial-siyasi və milli-əxlaqi mühitin, birgəyaşayış norma və qaydalarının mövcüdluğunu özündə ehtiva edir ki, bu da öz-özlüyündə güclü dövlət anlamını verir. Heydər Əliyevin qurduğu və onun layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin daha da kamilləşməsi üçün yorulmadan fəaliyyət göstərdiyi müasir, demokratik, hüquqi, dünyəvi, Azərbaycan dövləti məhz bu parametrlərə malik olub ölkənin gələcək və sürətli inkişafının mühüm başlanğıcını təşkil edir. Heydər Əliyevin hakimiyyətə qayıdışından sonra təxirəsalınmaz tədbirlər kimi ölkədə sabitliyi, əmin-amanlığı, dövlət intizamını təmin etmək, qanunçuluğu və hüququn aliliyini gözləmək sahəsində atdığı addımların məntiqi bununla izah oluna bilər.

Müasir inkişafın məfkurə əsasında dayanan ideya həm də səmərəli iqtisadiyyatın yaradılmasından ibarətdir. Bu ideyanın əsasında ölkədə bazar münasibətlərinə söykənən iqtisadi sistemin qurulması, vətəndaşların iqtisadi azadlığına və təşəbbüskarlığına tam meydan verilməsi, Azərbaycanın zəngin təbii sərvətlərindən iqtisadiyyatın dirçəldilməsi məqsədlərinə istifadə edilməsi, sərbəst investisiyaların cəlb olunması faktoruna diqqət yetirilməsi, dünya iqtisadi strukturlarına və proseslərinə sürətlə inteqrasiya edilməsi kimi mütərəqqi və müasir tezislər durur.

Heydər Əliyevin "güclü iqtisadiyyatı olan dövlət hər şeyə qadirdir" ifadəsi səmərəli iqtisadiyyata ulu öndərin baxışlarını parlaqlığı ilə göstərir. Bütün dövrlər və ölkələr üçün eyni dərəcədə əhəmiyyətli olan bu sözlərin Azərbaycana şamil edildikdə xüsusi məna daşıdığını sübut etməyə ehtiyac duyulmur. Heydər Əliyevin həmin fikrində əslində səmərəli və güclü iqtisadiyyatın ona bilavasitə məxsus olan funksiyanın yerinə yetirilməsi ilə yanaşı ölkənin təhlükəsizliyinin təmin edilməsi sahəsində müstəsna rolu da lakonik şəkildə ifadə edilir. Azərbaycanın sıçrayışlı inkişaf strategiyasının məfkurə əsası kimi qavradığımız ideya və baxışlar sistemində səmərəli və güclü iqtisadiyyat həm ölkəmizin müdafiə potensialının artırılması, həm də Ermənistan-Azərbaycan, Dağlıq Qarabağ münaqişəsinin dinc vasitələrlə nizama salınmasına təkan verən faktor qismində nəzərdən keçirilir.

İqtisadi üstünlük amilinin mövcud münaqişəni nizama salmaq potensialı təkcə nəzəri mülahizələr və məntiqə deyil, həm də tarixi təcrübəyə əsaslanır. Çox da uzaq olmayan keçmişdə münaqişələrin nizama salınması və onların ədalətsiz nəticələrinin aradan qaldırılmasında iqtisadi üstünlük amilinin həlledici rol oynadığına dair konkret nümunələr artıq müasir tarixin bizə təqdim etdiyi reallıqlar kateqoriyasına aid olan fakta çevrilib.

Azərbaycanın müasir inkişaf strategiyasının ideya əsasını təşkil edən digər fundamental tezis insan azadlığı sferasına aid olması ilə diqqəti çəkir. Qeyd etmək yerinə düşər ki, Heydər Əliyevin davamlı inkişaf konsepsiyasında şəxsiyyətin azadlığı ictimai tərəqqinin hərəkətverici amili kimi nəzərdən keçirilir. Azad insan sərbəst iqtisadi münasibətlər sistemində başlıca ünsür kimi onun həyat qabiliyyətini və səmərəli fəaliyyətini təmin edir. Fərdin azadlığının şərtləndirdiyi təşəbbüskarlıq ictimai fəallığa transformasiya edərək cəmiyyətdə inkişafa güclü təkan verən ümumi işgüzarlıq mühiti və əhval-ruhiyyəsi formalaşdırır.

Mövzu ilə əlaqədar fikir və mülahizələri yekunlaşdıraraq xüsusi vurğulamağı vacib hesab edirik ki, Azərbaycanın müasir inkişafının ən etibarlı təminatları sistemində Heydər Əliyevin zəngin irsi mühüm rol oynayır. Onu da qeyd etmək yerinə düşər ki, bu tezis ölkə tarixinin son dövrlərinin ortaya qoyduğu ən mühüm həqiqətlərdən biri kimi ictimai düşüncəyə dərin həkk olunub. XX əsrin 90-cı illərində Azərbaycanın dəf etdiyi çətin, lakin şərəfli yol yalnız Heydər Əliyevin titanik fəaliyyəti sayəsində tarixi həqiqətə çevrildiyi kimi, XXI əsrin əvvəllərinin sıçrayışları da ümummilli liderin zəngin irsinə və Heydər Əliyevin layiqli davamçısı Prezident İlham Əliyevin yeritdiyi siyasətə minnətdar olmalıyıq.

İdeya varisliyi həlledici amilə çevrilir

Tarixin varislik məntiqinə istinad etməsi çoxəsrlik bəşəri təcrübənin dəfələrlə sübuta yetirdiyi həqiqətlər sırasındadır. Tarixini inkar edərək onu təzədən başlamağa cəhdə bulunmuş xalqların təcrübəsində dediklərimizə istənilən qədər nümunə göstərmək mümkündür. İnkişafın zəruri şərtlərindən olan sağlam və rasional varisliyin alternativi ola biləcək yol yoxdur. Hər halda bəşəriyyətin tarixi bunu hələ sübuta yetirməyib.

Heydər Əliyev siyasətinin varisliyinin Azərbaycanın müasir inkişafının kökündə dayanan fundamental dayaqlardan olduğunu əminliklə iddia etməyə kifayət qədər əsaslar var. Əvvəla, bu siyasət özü Azərbaycanın tarixi nailiyyətlərinə, ənənələrinə, zəngin maddi və mənəvi potensialına istinad edir. İkincisi, Heydər Əliyev siyasəti tam bir epoxa boyu Azərbaycana xidmət etmiş, onun sürətli inkişafının alternativsiz təminatçısı kimi çıxış etmişdir. Üçüncüsü, müdriklikdən və təcrübədən qaynaqlanan ideyaları ehtiva edən Heydər Əliyev siyasəti zamanın sınaqlarından keçərək bitkin bir sistem kimi formalaşdığından, böyük perspektivdə yaşam qabiliyyətini təsdiqləyən bütün zəruri parametrlərə tam malik olduğunu sübuta yetirmişdir.

Tarixi təcrübənin təhlili zəminində etiraf etməliyik ki, varislik prinsipindən kənarda hər hansı bir ideyanın və ya ideyalar sisteminin davamlı surətdə xalqa xidmət göstərməsini təmin etmək mümkün deyildir. Eynilə o da şübhə doğurmur ki, varislik ideyası ayrılmaz şəkildə şəxsiyyət amili ilə bağlıdır. Öz-özlüyündə varislik ideyası cəmiyyət üçün nə qədər əhəmiyyətlidirsə, onun şəxsiyyət müəyyənliyi də o qədər vacib və diqqətiçəkəndir. Heydər Əliyev siyasətinin varisliyi probleminə Azərbaycanda həm ideya, həm də konkret varis kontekstində yanaşılır. İctimai fikirdə problemin sistem halında qavranılması onun taleyüklü məsələlər kateqoriyasına aid edilməsi ilə izah oluna bilər. Vaxtilə Heydər Əliyev şəxsiyyəti Azərbaycanın perspektiv inkişafının həlledici amili sayıldığı kimi, Heydər Əliyev ideyalarının varisliyi və varisi də mövcud inkişafın davamlılığının təmin edilməsi baxımından o qədər əhəmiyyətli hesab olunur. Heydər Əliyevdən sonra ölkəmizin sürətli inkişafı ümummilli liderin ideyalarının həyata keçirilməsinin birbaşa təntənəsi kimi qavranıldığı kimi, həm də onun siyasi varisi Azərbaycan Respublikasının Prezidenti İlham Əliyevin çoxşaxəli fəaliyyətinin nəticəsi olaraq dəyərləndirilir. Bu mənada İlham Əliyev Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin siyasi varisi kimi müasir sıçrayışlı inkişafın həlledici amili keyfiyyətində qəbul olunmaqdadır.

Son illər ölkədə sürətli iqtisadi inkişafın təmin edilməsi, artım tempinə görə dünyada birinciliyin əldə saxlanılması, islahatların yeni mərhələsini əks etdirən proqramların həyata keçirilməsi, inkişafın müasir konsepsiyasının irəli sürülməsi, qarşıya qoyulan irimiqyaslı vəzifələrin yerinə yetirilməsi üçün yeni-yeni resursların üzə çıxarılması və səfərbər edilməsi, dövrün çağırışlarına vaxtında və adekvat reaksiya verilməsi və s. kimi idarəçilik metodlarının və yanaşma tərzinin uğurla dövlətçilik təcrübəsinə gətirilməsi Azərbaycanın müasir sıçrayışlı tərəqqisinin əsasını təşkil edən yeni fenomenin qətiyyətlə özünütəsdiqindən xəbər verir. Bu, əlbəttə İlham Əliyev fenomenidir.

İlham Əliyev fenomeni Heydər Əliyev siyasətinin yeni tarixi şəraitdə davam etdirilməsi zərurətindən irəli gələn ictimai hadisə sayılmalıdır. Digər tərəfdən, bu fenomen yeni tarixin müasir çağırışlarına Azərbaycan gerçəkliyinin adekvat reaksiyası hesab oluna bilər. Beləliklə, İlham Əliyev fenomeni mahiyyət etibarilə həm Azərbaycan dövlətçilik ənənələrinin tələblərini, həm də yeni şəraitin çağırışlarını təmin etmək parametrlərinə malik olması ilə seçilir.

İlham Əliyevin prezidentlik dövründə fəaliyyətinin təhlili bir fenomen olaraq onun başlıca xüsusiyyətlərini müəyyənləşdirməyi mümkün etmişdir. Yüksək praqmatizmə söykənən siyasətçi imicinin mövcudluğu bu xüsusiyyətlər arasında ən önəmli yerlərdən birinə sahibdir. İlham Əliyevin təşəbbüsü ilə həyata keçirilən istənilən proqram və ya islahat ilk növbədə öz praqmatizmi ilə seçilir. Son illərin nəhəng iqtisadi və sosial uğurlarının ən ciddi səbəblərindən birinin məhz bunda olması heç kimdə şübhə doğurmur.

Siyasətin saflığı və səmimiliyi İlham Əliyev fenomeninin digər mühüm cəhəti sayılmalıdır. Dövlət başçısının xalq arasında böyük nüfuz və hörmət qazanmasında onun həm özünə, həm də siyasətinə xas olan açıq səmimiyyətinin müstəsna rol oynadığı inkaredilməz faktdır. Mayası Heydər Əliyevin idarəçilik ənənələrindən qaynaqlanan sözügedən keyfiyyət İlham Əliyevin nümunəsində özünü qabarıq şəkildə ifadə edərək "səmimi siyasət" və "səmimi siyasətçi" anlayışlarını əhəmiyyətli dərəcədə yeni məzmunla zənginləşdirə bilmişdir.

İlham Əliyev fenomeninin yüksək qayğıkeşlik, humanizm və xeyirxahlıq kimi əxlaqi-mənəvi keyfiyyətləri diqqəti xüsusilə cəlb edir. Hər bir insana qarşı həssaslıq, insanların problemlərini incəliklə duya bilmək qabiliyyəti, xalqın güzəranının yaxşılaşdırılmasını ali məqsəd kimi dəyərləndirmək Prezidentin humanizminin başlıca tərkib hissələri sayıla bilər. Buraya bağışlamağı bacarmaq kimi zəngin, zəngin olduğu qədər də insanın daxili aləminin mənəvi-əxlaqı durumunu əks etdirən keyfiyyəti əlavə etsək, İlham Əliyev humanizmi haqqında təsəvvürləri daha dolğun şəkildə ifadə etmiş olarıq.

İlham Əliyevin prezidentlik fəaliyyətində özünü aydın büruzə verən və bu səbəbdən də onun liderliyinin səciyyəvi cəhəti kimi qəbul olunan keyfiyyətlər içərisində müasirlik ruhu xüsusilə seçilir. Onun düşüncə tərzinə daxilən xas olan bu cəhət getdikcə daha qabarıq şəkildə bütünlüklə cəmiyyətin həyat tərzinə çevrilməkdədir. İlham Əliyevin prezidentlik fəlsəfəsində müasirlik Azərbaycanın sürətli inkişafının, dünya birliyində layiqli yer tutmasının, xalqın rifahının müasir standartlar səviyyəsinə yüksəldilməsinin fundamental əsaslarından biri, bəlkə də birincisi sayılır. Etiraf etmək lazımdır ki, təkcə müasir texnologiyaların deyil, həm də həyat standartlarının tətbiq edilməsi, həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılması modern cəmiyyət quruculuğu prosesindən kənarda mümkün deyildir və bu mənada prezidentin siyasətində müasirlik ruhu bütünlükdə təqdirəlayiqdir.

Nəhayət, İlham Əliyev fenomeninin çox önəmli xüsusiyyəti əzəmətli, miqyaslı düşüncə və fəaliyyətində ifadə olunur. Son illərin məlum nailiyyətləri məhz bu əzəmətin təcəssümüdür. 2003-cü ilin prezident seçkiləri zamanından başlayaraq İlham Əliyev tərəfindən irəli sürülən bütün əzəmətli vəzifələrin hamısı uğurla yerinə yetirilib. 2009-cu il fevral ayının 23-də regionların sosial-iqtisadi inkişaf proqramının icrasının yekunlarına həsr olunmuş müşavirədə Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev demişdir: "2003-cü ildə prezident seçkiləri ərəfəsində verilən bütün vədlər həyatda öz əksini tapdı. Elə bir məsələ yoxdur ki, həll olunmasın, yaxud da verilən vəd icra olunmasın və ya yarımçıq qalsın... Azərbaycan xalqı yaxşı bilir ki, əgər nə demişiksə, onu edəcəyik. Onu da yaxşı bilir ki, biz Azərbaycanın hərtərəfli inkişafı üçün və müstəqilliyin möhkəmləndirilməsi üçün səylərimizi əsirgəmirik".

Əzəmətli proqramlar qəbul etmək İlham Əliyevin idarəçilik üsulunun tərkib hissəsi kimi də qiymətləndirilə bilər. Onun "əzəmətli nailiyyətlər qazanmağın yolu əzəmətli vəzifələr irəli sürməkdədir" çağrışı ölkədə hazırkı idarəçilik üsulunun mahiyyətini bütün varlığı ilə açıb göstərir. Bəli, böyük nəticələr qazanmağın yolu doğrudan da böyük vəzifələr irəli sürməkdən keçir. Elə buna görə də müasir Azərbaycan öz həyatının əzəmətli layihələrinin həyata keçirilməsi mərhələsini yaşamaqdadır. Ümummilli lider Heydər Əliyevin yaratdığı müstəqil Azərbaycan dövlətinin gücləndirilməsi, iqtisadiyyatın əsaslı surətdə yeniləşdirilməsi, həyatın bütün sahələrinin modernləşdirilməsi, ölkənin zəngin məmləkətə çevrilməsi Prezident İlham Əliyevin bəyan etdiyi və uğurla dəf edilməkdə olan haqqında söhbət açdığımız əzəmətli ümummilli hədəflərdir. Azərbaycanda hər kəs bu möhtəşəm hədəflərə doğru irəliləyişin böyük nailiyyətlərlə müşayiət olunduğunun canlı şahididir. Ölkəmiz böyük addımlarla qarşıya qoyulmuş məqsədlərə doğru inamla irəliləyir. Prezident İlham Əliyevin öz siyasəti üçün hədəf olaraq seçdiyi zəngin, qüdrətli Azərbaycan iqtisadiyyatın güclənməsi, siyasi nüfuzun artması, beynəlxalq əlaqələrin genişlənməsi, insan amilinin rolunun yüksəlməsi, cəmiyyətin birliyinin möhkəmlənməsi kimi etibarlı təməllər üzərində formalaşmaqdadır.

Zəngin və qüdrətli Azərbaycan ölkənin tarixinin nəinki yeni mərhələsi, bəlkə daha çox cəmiyyətin tamamilə fərqli keyfiyyət halı kimi qəbul olunmalıdır. Bu özünə daha çox inanan, potensialına daha çox güvənən, nəinki öz hüdudları daxilində, habelə regionda və beynəlxalq aləmdə özünü ifadə etməyi bacaran Azərbaycan deməkdir. Zəngin və qüdrətli Azərbaycan habelə özünü hər cür təhlükələrdən müdafiə etməyə qadir, torpaqlarımıza göz dikənlərə layiqli cavab verməyi bacaran Azərbaycandır. Azərbaycanın gündən-günə artan iqtisadi qüdrəti siyasi və hərbi gücə, beynəlxalq nüfuza transformasiya etməkdədir.

Bəli, qarşımızda böyük hədəflər durur. Bu, ümummilli lider Heydər Əliyevin qoyduğu böyük yolun davamıdır. Yalnız böyük millət özünə böyük hədəflər seçə bilər. Bir də ağıllı, xalqına sədaqətlə xidmət etməyi həyatının mənası sayan rəhbəri olan xalq qarşısına böyük məqsədlər qoya bilər. XXI əsrin ilk illərindən Azərbaycan özünə böyük məqsədlər seçib. Çünki öz böyüklüyünü dərk edir, rəhbərinə dərindən inanır və onunla birgə addımlayır.

Əli Əhmədov,

Milli Məclisin deputatı,

Yeni Azərbaycan Partiyası

Sədrini n müavini - icra katibi

Azərbaycan.-2009.-9 may.-S.4.