Xeyli müddətdir ki,
Ekologiya və Təbii Sərvətlər Nazirliyi nəzdində
Ziyanvericilərlə və Xəstəliklərlə
Mübarizə Mərkəzi yaradılmışdır. Mərkəz
hansı işləri görür, ziyanvericilərə
qarşı necə mübarizə aparılır? Bu və digər
suallarla müəssisənin direktoru, biologiya elmləri namizədi
Arif Qəribova müraciət etdik. O dedi:
- Məlumdur ki, son
vaxtlar ölkəmizdə böyük quruçuluq işləri
aparılır, yeni yollar çəkilir, onların kənarında
meşə zolaqları salınır. Biz də işlərimizi
müasir tələblərə cavab verə biləcək səviyyədə
qurmağa çalışırıq. Digər tərəfdən,
respublikamız ekoloji cəhətdən zəngindir. Bitkilər,
heyvanlar aləminin müxtəlifliyi də çoxdur. Bu aləmin
kifayət qədər ziyanvericiləri də mövcuddur.
Yeni zolaqların
salınmasında, bu zolaqlarda əkilən ağacların
sağlam inkişaf etməsində, zərərvericilərdən
qorunmasında təşkilatımızın köməyi az
deyil.
Yaşıllıqlar təkcə
respublikamızdakı meşə müəssisələrində
yetişdirilən yerli tinglərdən salınmayıb. Bir
sıra xarici ölkələrdən, o cümlədən
Bolqarıstan, Hollandiya və İrandan palma, şümşad,
muşmula və başqa ağac tingləri də gətirilib əkilib.
Xarici ölkələrdən gətirilmiş bu
ağacların yerli şəraitə uyğunlaşması
çox vaxt və zəhmət tələb edir.
Yeni zolaqlardan biri
Qaradağdan başlayaraq Kürdəmirə qədər
uzanır. Artıq xeyli müddətdir ki, Ekologiya və Təbii
Sərvətlər Nazirliyi bu işlə məşğuldur.
Ağacı təkcə əkməklə qurtarmır. Ona
vaxtlı-vaxtında qulluq eləmək lazımdır.
Əvvəllər belə
təsəvvür var idi ki, bura şoran zonadır. Burada
yaşıllıq salmaq olmaz. Ancaq hazırda yolların ətrafındakı
yaşıllıqlar göstərir ki, bu fikirlər
özünü doğrultmayıb. Yoldan keçənlər
elə bilir ki, bu ağaclar burada bir il bundan əvvəl yox,
üç-dörd ildir əkilib.
Müəssisəmizin əməkdaşları
da bu işdə bacarıqlarını əsirgəməyiblər,
öhdələrinə düşən vəzifəni yerinə
yetirməyə çalışıblar. Adıçəkilən
zolaq çəyirtkələrin vaxtaşırı
hücumuna, akasiya yarpaqyeyənin, müxtəlif növ mənənələrin
təsirinə məruz qalır. Bunu aradan qaldırmaq
üçün ziyanvericilərə qarşı mübarizə
aparmışıq. İndi ağaclar sağlam inkişaf
dövrünü keçirir.
Hazırda aeroport yolunda
yeni zolaq salınır. Müəssisəmizin əməkdaşları
da orada fəaliyyət göstərirlər.
Məlumdur ki, ziyanvericilərə
qarşı mübarizədə müasir aparatlardan, kimyəvi
preparatlardan istifadə olunur. Doğrudur, kimyəvi preparatlar
floraya xeyirlidirsə, faunaya ziyanlıdır. Ancaq onsuz da
keçinmək olmur. Ziyanvericilərə qarşı
mübarizədə onlardan istifadə edirik. Ziyanvericilərin
ocaqlarını məhv etməyə
çalışırıq. Zolaqlardakı ağacları
ziyanvericilərdən qorumaq üçün qısa müddətdə
müasir aparatlar vasitəsilə, xüsusilə də
Almaniyada hazırlanmış TF-35, TF-60 markalı termoçiləyicilərdən
istifadə edirik. Nəticə də qənaətbəxşdir.
Son dövrdə əkilən ağacların, demək olar ki,
hamısı inkişaf edir.
Müəyyən
problemlərimiz də var. İdarəmizə məxsus minik
vasitəsi olmadığından lazım olan dərmanları
yol maşınları ilə, avtobuslarla aparmalı oluruq.
Halbuki kimyəvi preparatları bu qayda ilə aparmaq
qadağandır. Elə aparatlar var ki, maşınların
üstünə yerləşdirilməlidir.
Məlumdur ki,
respublikamızın rayonlarında 48-ə qədər meşə
müəssisəsi var. Onlarla müntəzəm əlaqə
saxlayırıq. Müraciət olan kimi lazımi yerlərdə
əməliyyatlar aparır, müalicə tədbirləri həyata
keçiririk.
Qış aylarında Qəbələ,
Zaqatala, Qax, Oğuz rayonlarından məlumat gəldi ki, həm
həyətyanı sahələrdə, həm də meşə
ərazisində olan şabalıd ağaclarında quruma gedir.
Ekologiya və təbii sərvətlər naziri komissiya təşkil
etdi. Müayinələr zamanı müəyyən edildi ki,
doğrudan da ağaclarda çox ciddi surətdə quruma
gedir. Qeyd edək ki, bu, təzə xəstəlik deyil, yəni
bir ilə, beş ilə əmələ gəlmir.
Çoxları elə
başa düşür ki, nə qədər həyat var, həmin
ağaclar da o cür qalmalıdır. Bu belə deyil.
Onların da yaşama müddəti var. Şabalıd
ağacının normal barvermə müddəti 70-80 ildir.
Doğrudur, 5 yüz, 6 yüz il yaşayan ağaclar da var.
Ancaq bəzi adamlar belə ağaclardan da məhsul
götürmək istəyirlər. Hətta deyirlər ki, bu
ağacları kəsmək olmaz. Məsələ
burasındadır ki, o ağaclar kəsilməsə,
bütün meşə ərazisində olan şabalıd
ağaclarının hamısı məhv olacaq. Bu elə bir xəstəlikdir
ki, kənardan müşahidə etməklə onu müəyyənləşdirmək
mümkün deyil.
Tədqiqatlardan sonra bu qənaətə
gəldik ki, ağaclara düşən bəla şabalıd
xərçəngi xəstəliyidir. Müəyyən
dövrlərdə, havalar soyuq keçəndə
ağacın gövdəsində çatlar əmələ gəlir.
O çatlardan göbələklər, xüsusilə
şabalıd göbələyi ağacın
qabığının altına girir və qida
yollarını məhv edib sıradan çıxarır.
Ona görə də məsləhət
görülür ki, bu xəstəlik aşkarlanan ağaclar
nömrələnsin, qeydiyyata alınsın, erkən yazda kəsilib
ərazidən çıxarılsın.
Bir sözlə,
respublikamızın təbiəti zəngindir. Bu zənginliyi
və rəngarəngliyi, yaşıl örtüyü qoruyub
saxlamaq bizim hər birimizdən çox asılıdır.
Eldar NƏSİBLİ
Azərbaycan.- 2009.- 22 may.-
S. 7.